Vera, stina e martesave të dhunshme?

A janë martesat me detyrim dukuri tipike për shqiptarët, apo paraqesin raste të izoluara. Flasin ekspertët: Anu Sivaganesan dhe Hamit Zeqiri

Dukuria njihet si “martesa të dhunshme ose “martesa me detyrim”, ndërsa në një trajtë më të zbutur edhe si “martesa të aranzhuara”. Cilido që të jetë emërtimi i tyre, a përbëjnë këto martesa një dukuri tipike për komunitetin shqiptar në Zvicër, apo janë vetëm paraqitje margjinale që nuk ka pse të merren seriozisht? Apo, e gjithë kjo varet nga perspektiva prej të cilës i shikojmë gjërat.

Albinfo.ch ka pyetur lidhur me këtë çështje dy ekspertë.

Ditë më parë, këshillimorja “Zwangsheirat.ch”, në Zug, e cila merret me këshillimin dhe ndihmën për viktimat e martesave me detyrim, ka dalë me një apel publik, ku, me tone dramatike alarmohet rreziku nga martesat e dhunshme. Këto martesa, sipas saj, e kanë sezonin e tyre në prag të pushimeve verore.

Sipas apelit të këshillimores “Zwangsheirat.ch”, ndër regjionet dhe shtetet ku kërcënon më shumë rreziku i martesave të tilla, janë edhe vendet ku flitet shqip: Kosova, Maqedonia, Shqipëria. Madje, siç thotë për albinfo.ch Anu Sivaganesan, udhëheqëse, në qendrën në fjalë paraqiten për t`u këshilluar një numër i konsiderueshëm shqiptarësh me prejardhje nga Kosova, Shqipëria dhe Maqedonia. “Na drejtohen edhe shqiptarë nga Gjermania ose nga Franca. Ndërsa, klientë tanë  nuk janë vetëm shqiptarët nga Zvicra gjermane por edhe ata nga Zvicra frankofone (perëndimore)”, thotë Sivaganesan . Ajo nuk mund të thotë ndonjë numër të përafërt të tyre por  vlerëson se “afërisht çdo i katërti person që kërkon ndihmë në Zwangsheirat.ch”, është shqiptar. 

“Nga puna jonë këshillëdhënëse mund të konstatohet se martesat me detyrim përbëjnë një problem të rëndësishëm edhe te popullata shqiptare. Bazuar në përvojat tona të deritashme, afërsisht çdo i katërti person që paraqitet për t`u këshilluar te ne, i takon komunitetit shqiptar”, thotë Anu. Por ajo nënvizon se martesat me detyrim nuk janë karakteristike vetëm për shqiptarët. “Ato ndodhin në shumë grupe etnike dhe fetare. Për shembull edhe në grupet me religjion të krishterë ose hinduist”.

© albinfo.ch: Anu Sivaganesan

Rreziku i përshkallëzimit në “vrasje të nderit”, më i madh te turqit dhe shqiptarët

Ndërkaq, shton ajo, “te rastet e shqiptarëve, kemi konstatuar se ka potencial rreziku që presioni për martesë me detyrim të përshkallëzojë deri  te “vrasjet e nderit”. Vrasjet e tilla, për fat, edhe te shqiptarët ashtu si dhe te turqit, ndodhin shumë rrallë. Por megjithatë është një fenomen që ndodh, diçka që, fjala vjen te komuniteti tamil nuk është paraqitur“, thotë Anu. Ajo gjithashtu nënvizon se është interesante përqindja e meshkujve shqiptarë që kërkojnë këshilla. “Me rreth 30% ajo është më e larta në mesin e përqindjeve të komuniteteve tjera”. 

Por, nuk është etnia ose religjioni faktor përcaktues i martesave me detyrim, sqaron bashkëbiseduesja jonë. “Shkaqet kryesore janë tradicionalizmi, familjarizimi (në kuptimin e lidhjes së ngushtë brenda familjes dhe mbitheksimit të hierarkisë së prindërve) dhe patriarkati. Sigurisht që ka edhe shkaqe kulturore si për shembull “kanuni” te shqiptarët, i cili mund të luajë një rol të ndjeshëm në këtë problematikë”.

Përse apeli i “Zwangsheirat” vjen pikërisht në kohën e pushimeve verore? A është vera “stina e gjahut”, kur viktimave të ardhshme u lidhen këmbët në martesat e padëshiruara?

Pushimet e verës, kohë e kurtheve për martesa të detyruara?

“Pushimet verore janë sezoni kryesor për martesat që lidhen jashtë vendit, të ashtuquajturat “martesat e dhunshme të pushimeve”, thotë Anu Sivaganesan . Para fillimit të pushimeve verore te ne vijnë shumë njoftime të personave të prekur nga ky rrezik. Ata kanë më shumë frikë nga një martesë e detyruar gjatë pushimeve se sa nga një martesë e detyruar që do t`i kërcënonte fjala vjen, deri sa janë në Zvicër. Kjo për faktin se në vendlindje (në pushime) ata e shohin veten në një situatë të pa shtegdalje, për arsye se atje nuk kanë bashkëmendimtarë pranë vetes që do t`i mbronin”.

Është interesante se, siç thotë udhëheqësja e Zwangsheirat.ch, shqiptarët që këshillohen në atë qendër, kryesisht kërkojnë këshilltarë joshqiptarë.  “Shumë shqiptarë që vijnë këtu kërkojnë të mos këshillohen nga këshilltarë shqiptarë, sepse Zvicra është vend i vogël dhe shqiptarët brenda komunitetit mund të njihen. Por ka edhe raste kur klientët kërkojnë pikërisht një këshilltar që flet në gjuhën shqipe. Në ekipin tonë është një person shqipfolës. Ai, veç shqipes e flet edhe frëngjishten por mjerisht jo edhe gjermanishten”.

Duke folur për thelbin e punës që kryen ajo me bashkëpunëtorët e saj Anu thotë: “Ne punojmë vullnetarisht dhe këshillimet tona bëhen në formë të avokatisë për personat e prekur. Ne ju sqarojmë atyre se të drejtat e njeriut për zgjedhjen e lirë të partnerit etj. nuk janë paraparë vetëm për shtetasit zviceranë por edhe për të gjithë njerëzit tjerë që jetojnë në këtë vend. Pra fëmijët vendosin vetë se kur dhe me kë do të martohen”.

Por ajo e pranon se ka raste kur dështon puna e këshillimeve. “Ka edhe fëmijë që, për t`ua bërë qejfin prindërve të tyre, pranojnë martesën me detyrim. Edhe në rastet e tilla ka mundësi ndërhyrjeje si për shembull anulimi i martesës dhe këshillimet e mëtejme lidhur me martesën me detyrim, përfundon Anu Sigaravinam.

© albinfo.ch: Hamit Zeqiri

Hamit Zeqiri: dukuri që ekzagjerohet, jo tipike për shqiptarët

Ndërkaq, ndryshe mendon Hamit Zeqiri, ekspert i integrimit dhe kryetar i bashkësisë së qendrave për integrim të Zvicrës. “Martesa të detyruara ose të aranzhuara është e qartë se ka edhe brenda komuniteti shqiptar këtu. Por përmasa e tyre është sigurisht shumë më e vogël se sa paraqitet në opinion. Unë mendoj se është një dukuri më shumë margjinale se sa tipike për shqiptarët”, thotë Zeqiri, duke kundërshtuar ekzagjerimin, që, siç thotë ai, bëhet në këtë drejtim.

“Po ashtu duhet thënë se më shumë se “martesa të dhunshme ose të detyruara”, kemi raste të një presioni indirekt që prindërit dhe rrethi ushtrojnë ndaj të rinjve ose të rejave shqiptare, që të martohen me shqiptar/e”, diferencon ai.

Zeqiri është po ashtu kundër shenjës së barazimit me turqit, që u vihet shqiptarëve sa u përket rasteve kur martesat e dhunshme bëhen shkak për të ashtuquajturat  “vrasje të nderit”. Sipas tij, në mesin e komunitetit turk ky fenomen është shumë më i theksuar “ndërsa te shqiptarët, përmasat e tij janë të papërfillshme. Edhe kur ndodh ndonjë rast i tillë, ai dënohet pothuaj njëzëri nga opinioni shqiptar”.

Zeqiri ka po ashtu edhe rezervat e tij lidhur me vlerësimin e znj. Sigaravinam, se shqiptarët përbëjnë shumicën në mesin e atyre që kërkojnë këshillim te qendra “Zwangsheirat”. “Ata mund të jenë më të shumtët, kur dihet se shqiptarët janë komuniteti më i madh në mesin e të huajve që vijnë nga shtetet jashtë BE-së. Prandaj, në këtë kuptim, pohimi se “çdo i katërti” klient në këshillimore është shqiptar, nuk është patjetër tregues se dukuria e martesave me detyrim është diçka tipike pikërisht për shqiptarët”, përfundon Hamit Zeqiri.

---