Planet për të kufizuar çmimet e ushqimeve në Austri përballen me dyshime të mëdha

Ekspertët e hedhin poshtë propozimin e Austrisë për kontrollin e çmimeve të ushqimeve, duke përmendur faktorë që ndikojnë në inflacionin, si energjia, rreziqet e tregut të zi dhe "rritja e çmimeve në Austri".

Ministri i Financave, Markus Marterbauer (SPÖ), ka propozuar futjen e kontrolleve të çmimeve për ushqimet, me qëllim luftimin e inflacionit, por sugjerimi është pritur me skepticizëm nga disa ekspertë ekonomikë. Edhe pse inflacioni u rrit në 3.5% në korrik, nxitësit kryesorë nuk ishin çmimet e ushqimeve, por kostot e energjisë për familjet, veçanërisht energjia elektrike, sipas specialistit të inflacionit Josef Baumgartner nga Instituti Austriak i Kërkimeve Ekonomike (WIFO), siç citohet nga Salzburger Nachrichten.

Baumgartner vuri në dukje se edhe qeveria e krahut të majtë e Spanjës shmangu vendosjen e kontrolleve të çmimeve, duke zgjedhur në vend të kësaj uljen e taksës mbi vlerën e shtuar (TVSH)  një veprim që në fund të fundit u sjell më shumë dobi familjeve më të pasura në terma absolutë. Për më tepër, çdo ndërhyrje e propozuar nuk do të hynte në fuqi deri në fund të vitit, që përkon me skadimin e kufirit të çmimit të energjisë elektrike të Austrisë, kthimin e mbishpagimeve të energjisë së gjelbër dhe tarifat më të larta të rrjetit  të cilat pritet të eliminojnë gradualisht presionet aktuale të çmimeve.

Holger Bonin, drejtor i Institutit për Studime të Avancuara (IHS), vuri në dyshim nëse uljet e TVSH-së do t’u transmetoheshin konsumatorëve, duke pasur parasysh se kompanitë janë gjithashtu nën presion nga rritja e kostove. Bonin dhe Marterbauer theksuan se kufizimet buxhetore e bëjnë të pamundur zbatimin e uljeve të tilla të taksave që në fillim, transmeton albinfo.at.

Baumgartner theksoi se rritja e çmimeve të ushqimeve nuk është unike për Austrinë, por pjesë e një trendi më të gjerë evropian. Ai përmendi sëmundjen e këmbës dhe gojës si shkak të rritjes së çmimeve të mishit, ndërsa Bonin vuri në dukje motin e ftohtë dhe rendimentet më të ulëta që rrisin koston e frutave dhe perimeve. Dështimet e të korrave të lidhura me ndryshimet klimatike, si për portokallin dhe kafenë, janë gjithashtu një faktor.

Sipas Bonin, stimujt e drejtuar nga shteti do të ishin më efektivë sesa kontrollet e çmimeve. Këto mund të përfshijnë nxitjen e ndërtimeve të reja, inkurajimin e konsumatorëve për të ndërruar më shpesh ofruesit e energjisë dhe rritjen e transparencës së çmimeve në sektorin ushqimor. Ulja e dendësisë së dyqaneve ushqimore gjithashtu mund të ulë kostot fikse, megjithëse kjo do të thoshte udhëtime më të gjata për konsumatorët. Bonin mbështet gjithashtu ndihmën financiare të synuar për familjet me të ardhura të ulëta.

Politika e pagave është një tjetër fushë debati. Sipas Oberösterreichische Nachrichten, ekonomisti i IHS, Sebastian Koch, sugjeroi se kufizimi i pagave mund të ndihmojë në uljen e inflacionit. Por kryetari i sindikatës PRO-GE, Reinhold Binder, këmbënguli që ruajtja e fuqisë blerëse të punëtorëve duhet të mbetet përparësia kryesore në negociatat e ardhshme për pagat.

Ekspertët paralajmërojnë se kufizimet e çmimeve mund të nxisin tregun e zi

Kufizimet e çmimeve nuk janë zgjidhje, argumentoi Koch, duke iu referuar përvojës së Hungarisë. Atje, shitësit me pakicë ndaluan së shituri mallra nga të cilat nuk mund të përfitonin, duke nxitur tregun e zi.

Christoph Badelt, president i Këshillit Këshillimor Fiskal të Austrisë, bëri një pikë të ngjashme në Ö1 Mittagsjournal të ORF: është e paqartë se çfarë do të klasifikohej si domosdoshmëri themelore dhe, përfundimisht, çdo kontroll çmimesh i vendosur nga qeveria do të duhej të hiqej  duke shkaktuar potencialisht një valë të re rritjesh çmimesh. Ai shtoi se dyqanet mund të ndalojnë krejtësisht shitjen e produkteve të rregulluara.

Lideri i industrisë së shitjes me pakicë, Rainer Will, tha se vetë shitësit me pakicë po përballen me kosto të larta, me marzhe fitimi që variojnë nga 0.5% në 2.5%. “Të fajësosh shitësit me pakicë për rritjen e çmimeve është si të fajësosh postierin për faturën tënde tatimore”, tha ai në Ö1 Morgenjournal.

Will theksoi gjithashtu problemin e kufizimeve territoriale të furnizimit. Prodhuesit e mëdhenj shpesh i pengojnë shitësit me pakicë të furnizohen me produkte në vende të tjera të BE-së, duke krijuar mospërputhje çmimesh. Vendet më të vogla si Austria ose Belgjika shpesh preken më rëndë.

Si shembull, Marterbauer përmendi markën e akullores Cremissimo, e cila shitet për 5.99 € në Austri, por vetëm 2.89 € në Gjermani. Autoriteti Federal i Konkurrencës e ka cilësuar këtë si një “rritje të qartë të çmimit në Austri” nga prodhuesit globalë të ushqimit. Will i bëri thirrje ministrit të financave të avokojë për një ndalim në të gjithë BE-në të kësaj praktike,  një ide e mbështetur nga Dhoma e Punës (AK), ekonomisti i së cilës Michael Ertl gjithashtu dënoi pabarazinë e çmimeve.

Badelt shtoi se nëse këto rritje të industrisë konfirmohen, kjo do të kërkonte ndërhyrjen e Komisionit të BE-së. Nëse jo, duhet të bëhen përpjekje për të rritur presionin konkurrues në treg.

---