Polentagraben, kufiri i padukshëm i Zvicrës

Pixabay: Ilustrim

Kufiri për në Ticino, pjesa italishtfolëse e vendit, njihet si “Polentagraben”. Edhe pse jo aq i njohur sa Röstigraben, Polentagraben është një nga shenjat më të spikatura të diversitetit kulturor, gjuhësor dhe gastronomik të Zvicrës, shkruan thelocal.ch, përcjell albinfo.ch.

Termi “Polentagraben” u vendos për të përshkruar kufirin kulturor midis pjesës italishtfolëse të Zvicrës në jug të kalimit të Gotthard dhe pjesës tjetër të vendit. Polentagraben e merr emrin nga fjala “Polenta”, ushqim me miell misri, i konsideruar pothuajse një pjatë kombëtare në rajonin e Ticino – dhe “Graben”, që do të thotë kufi, boshllëk ose çarje, shkruan thelocal.ch, përcjell albinfo.ch.

Në realitet, kjo do të thotë se megjithëse janë nga i njëjti vend, kulturalisht zviceranët nga pjesa italishtfolëse e Zvicrës dhe ata që jetojnë në pjesë të tjera të vendit nuk janë aq të ngjashëm sa mund të mendohet. Kjo nuk ndodh vetëm sepse ata flasin gjuhë të ndryshme, kanë qëndrime politike, stile jetese dhe mentalitet të ndryshëm – ose sepse zvicerano-italianët kanë një qasje krejtësisht të ndryshme kur bëhet fjalë për dhënien e parave të xhep, shkruan thelocal.ch, përcjell albinfo.ch.

Njerëzit që jetojnë në Ticino dhe në pjesën jugore të kantonit Grigioni e quajnë italishten gjuhën e tyre amtare, ndërsa njerëzit nga pjesët e mbetura të kantonit Graubünden (ose Grigioni, Grischun) flasin ose gjermanisht, romanisht dhe/ose italisht duke u rritur. Megjithëse italishtja mësohet në disa pjesë të Graubündenit si dhe në Zvicër jashtë Ticino-s dhe Graubündenit jugor, ndarja kulturore është ende e pranishme dhe zviceranët që jetojnë në pjesën gjermane dhe franceze të Zvicrës nuk janë në përgjithësi të panjohur me mënyrën e jetesës zvicerano-italiane, shkruan thelocal.ch, përcjell albinfo.ch.

Ticino, në veçanti, ndryshon nga pjesa tjetër e Zvicrës, jo vetëm për shkak të vendndodhjes në anën tjetër të Alpeve, por edhe për nga klima e saj politike dhe ekonomike. Është një fakt historik që pozicioni midis qeverisë federale në Zvicër dhe kantonit të Ticino-s ka pasur pjesën e vet të uljeve dhe ngritjeve. Në shekullin e 19-të, ishte krijimi i njëkohshëm i strukturave shtetërore në Ticino dhe transformimi i konfederatës së shteteve në një shtet kombëtar modern që çoi në konflikte. Qëndrimi mjaft i rezervuar i popullit të Ticinos ndaj bashkimit kombëtar dhe centralizimit të gjuhëve dhe kulturave në Ticino çoi në mendimin se Ticino vendos interesat lokale mbi ato të shtetit, kjo është e vërtetë në një farë mase edhe sot e kësaj dite, raporton thelocal.ch, përcjell albinfo.ch.

Dhe jo vetëm kaq, por që nga vitet 1970, Ticino ka një sistem shkollor që ndryshon nga shumë modele zvicerano-gjermane. Fëmijët duhet të ndjekin shkollën fillore për pesë vjet dhe shkollën e mesme për tre vjet. Në Deutschschweiz (Zvicra gjermanishtfolëse) fëmijët ndjekin shkollën fillore për gjashtë vjet, krahasuar me një ndjekje tetëvjeçare në Romandie – ndërsa pothuajse të gjitha kantonet thonë se fëmijët duhet të ndjekin shkollën e mesme për 3 vjet, në vend të pesë të detyrueshme në Ticino, shkruan thelocal.ch, përcjell albinfo.ch.

Megjithatë, ky kufi nuk është serioz, por ekzistenca e tij nuk mund të mohohet. Vetëm vitin e kaluar, populli i Zvicrës pranoi rritjen e propozuar të moshës së pensionit të grave nga 64 në 65 vjeç. Ndryshe nga Deutschschweiz, pjesa italisht-folëse e Zvicrës mbështeti shumë gra të vendit në votën kundër propozimit – dhe kjo nuk është asgjë e re, raporton thelocal.ch. përcjell alninfo.ch.

Zviceranët nga pjesa gjermane e Zvicrës priren të kenë pikëpamje të ndryshme për shërbimin publik në krahasim me ata në pjesën italiane. Në verë, Ticino – i vetmi kanton plotësisht italishtfolës i Zvicrës – është një destinacion shumë i popullarizuar i fundjavës për shumë zviceranë me disa shumë me fat që blejnë shtëpi të dyta në qytete turistike më të vlerësuara si Ascona, Lugano dhe Locarno. Në mënyrë të ngjashme, zviceranët janë gjithashtu shumë të dashur për fqinjin e tyre në jug, duke frekuentuar Italinë gjatë pjesës më të madhe të muajve të verës, shkruan thelocal.ch, përcjell albinfo.ch.

Pra, ka shpresë që Polentagraben të pushojë së ekzistuari.