“Një ëndërr e pamundur”: A do të kemi frikë nga vera zvicerane në të ardhmen?

Verat e buta të Zvicrës nuk janë vetëm idilike dhe paqësore, por ato janë vendimtare për biodiversitetin e vendit. Clare O'Dea pyet nëse së shpejti do të flasim për ditën e përsosur të verës zvicerane në kohën e shkuar

Zvicra është e famshme për pamjet e saj alpine, por nuk kam nevojë për një sfond dramatik për ditën time perfekte të verës. Më duhet vetëm një vend i qetë pranë ujit dhe temperaturave të përballueshme. Ndërsa vala e dytë e të nxehtit të verës 2022 godet Evropën, duket e pashmangshme që së shpejti të na trembet ky sezon, shkruan Clare O’Dea nga The Local, përcjell albinfo.ch.

Kam frikë se për ditën e përsosur të verës zvicerane së shpejti do të flitet vetëm në kohën e shkuar. Para se të harroj, këtu është e imja. Shkoj te lumi në këmbë larg shtëpisë sime. Nuk ka portë hyrëse, pa pagesë dhe bar-rostiçeri, vetëm një shtrirje me ujë të freskët dhe të pastër, kryesisht deri në gjunjë, me disa pishina mjaftueshëm të mëdha për të notuar.

Natyra është një prani më e madhe këtu se njerëzit. Ka shumë hije. E ulur në një zonë të zbehtë, po shoh pamjen e një tregtari të zakonshëm që drejton shtatë zogjtë e saj gjysmë të rritur nga një pishinë në tjetrin. Fëmijët e mi janë me fat që mund të ndajnë në këtë përvojë idilike. A do të kenë fëmijët e tyre të njëjtin fat?

Duke ardhur nga një nga klimat më të freskëta të kontinentit, jam krejtësisht i lumtur kur është 20 gradë në verë. Me njëzet e pesë mund të jetoj. Por kur jam 30 ose 35, dua të ik. Krijesat e gjalla të varura nga lumi ndjehen të njëjtën gjë. Dhe nuk ka të bëjë vetëm me temperaturën e ajrit. Edhe lumenjtë zviceranë po nxehen me pasoja shqetësuese për biodiversitetin.

Dëgjojmë shumë për efektin e krizës klimatike në akullnajat zvicerane, të cilat janë në rënie të vazhdueshme dhe mund të zhduken deri në fund të shekullit, duke shkaktuar një sërë reaksionesh zinxhir, disa të parashikueshme, disa jo.

Por çfarë ndodh me lumenjtë? Ato janë njëlloj të kërcënuara si për sa i përket temperaturës ashtu edhe sasisë së ujit. Ata gjithashtu mbështeten në një masë më të madhe ose më të vogël në akullnajat për rrjedhën e tyre.

Një studim i fundit i EPFL i udhëhequr nga Adrien Michel zbuloi se deri në vitin 2100, shkarkimi mesatar i lumenjve mund të ulet me 30 për qind në male dhe 25 për qind në zonat fushore zvicerane.

Ky është skenari më ekstrem, në të cilin ne nuk ndërmarrim asnjë veprim për të frenuar ngrohjen globale, dhe gjithashtu do të shihte që temperaturat e ujit gjatë verës të rriten me 4°C në Pllajën Zvicerane. Efekti i kombinuar i ngrohjes dhe mungesës së ujit do të ketë një ndikim të rëndë dhe të shpejtë në ekosistemet.

Në këtë skenar me emetim të lartë, akullnajat do të zhdukeshin. Parashikime të ngjashme u bënë nga skenarët hidrologjikë të qeverisë Hydro-CH2018 (admin.ch) vitin e kaluar.

Nga ana tjetër, nëse emetimet e CO2 reduktohen në përputhje me Marrëveshjen e Parisit për Klimën, “si lumenjtë Alpine ashtu edhe ato të Rrafshnaltës zvicerane do të ishin vetëm 1°C më të ngrohtë në fund të shekullit dhe shkarkimi do të zvogëlohej me 5% në ujëmbledhësit malorë ndërsa duke mbetur gati i pandryshuar në ultësira”.

Qëllimi i Marrëveshjes së Parisit, të miratuar në vitin 2015, është të kufizojë ngrohjen globale nën 2 gradë, mundësisht në 1.5 gradë Celsius deri në vitin 2050, krahasuar me nivelet para-industriale.

Ne e dimë nga shkenca se nevojitet një transformim i thellë për të arritur këtë qëllim. Transformimi duhet të fillojë herët dhe të rezultojë në reduktime të mëdha të emetimeve edhe përpara vitit 2030. Kjo është pothuajse afër, por ka pak shenja që kjo të ndodhë.

Raporti i fundit i përkohshëm nga Ndryshimet Klimatike të OKB-së, entiteti i OKB-së i ngarkuar me mbështetjen e përgjigjes globale ndaj kërcënimit të ndryshimeve klimatike, nuk frymëzon besim. Rezultatet e deritanishme kanë qenë të vogla dhe nevoja për të rritur ambicjen, për të përdorur formulimin e OKB-së, është “e lartë dhe urgjente”.

Adrien Michel, me fokusin e tij te lumenjtë, jep një tregues se çfarë niveli ambicie nevojitet. “Studimi ynë i shkarkimit të lumenjve dhe temperaturave tregon, për një, se ndikimi i ngrohjes globale është i pashmangshëm dhe se ne duhet të fillojmë të bëjmë ndryshime sot, për shembull, përmes politikave energjetike dhe bujqësore. Gjithashtu po na tregon se ne ende mund të shpëtojmë një pjesë të trashëgimisë sonë mjedisore – por vetëm nëse veprojmë me shpejtësi dhe në mënyrë agresive”.

A shihni ndonjë gjë të shpejtë dhe agresive që del nga sistemi politik zviceran? Un nuk. As nuk shoh që sjellja ime të ndryshojë mjaftueshëm. Një pjesë e problemit është se përmasa e madhe e çështjes lind mohim ose apati. Përgjegjësia shpërndahet shumë e hollë, një version i efektit të rastit.

Në librin e Andri Snær Magnason për krizën klimatike On Time and Water, ai flet se si ndikimi i stilit tonë të jetesës, zjarri që po ndezim, është i padukshëm dhe se si rrjedhim nuk i perceptojmë fatkeqësitë tona të përditshme.

“Do të ishte udhëzuese nëse të gjithë do të duhej të ruanin fuçitë e naftës që përdorin, nëse do ta shihnim botën në atë mënyrë. Udhëtimet e familjes sonë jashtë vendit gjatë dhjetë viteve të fundit arrijnë në njëqind fuçi naftë.

Më shpesh sesa jo, unë nuk eci në lumin tim të çmuar, unë drejtoj makinën. Në fakt unë bëj udhëtime të shkurtra pothuajse çdo ditë që mund të kryheshin në këmbë, me biçikletë ose me transport publik. Familja jonë gjithashtu do të djegë disa fuçi më vonë këtë verë në fluturime të panevojshme.

Ndërsa marr një paralajmërim tjetër për valë të nxehti në telefonin tim dhe planifikoj të shmang daljen jashtë për një ditë tjetër, pyes veten se sa kohë do të kalojë para se këto temperatura të padëshiruara të bëhen normë dhe dita perfekte e verës e kaluar pranë një lumi të freskët dhe të pastër do të jetë e pamundur.

---