NZZ: Edi Rama, ky “jokonformist” i përjetshëm dhe dritëhijet e tij

Të dielën, 60-vjeçari Edi Rama fitoi zgjedhjet parlamentare për herë të katërt (sipas rezultateve fillestare), duke e bërë atë një nga sundimtarët afatgjatë në Ballkan

Zgjedhjet parlamentare të mbajtura dje në Shqipëri dhe fitorja e pritshme e PS-së së Edi Ramës nuk ka kaluar pa u komentuar nga mediat nëgjuhën gjermane. Në shumicën e lajmeve dhe komenteve flitet për arritjen e mandatit të katërt të partisë si për një fakt të mirëqenë dhe që i faturohet kryesisht kryetarit të saj, Edi Ramës, shkruan albinfo.ch. Në këtë kontekst, krahas suksesit evident, nënvizohet edhe karakteri me tendenca autoritarizmi, i Ramës si dhe dritëhijet e portretit të tij, që bien në pah me praktikat klienteliste dhe në raport me korrupsionin në vend,

Gazeta e madhe zvicerane Neue Zürcher Zeitung (NZZ) i kushton Ramës një portret, të titulluar “Edi Rama bëhet kreu i qeverisë së Shqipërisë për herë të katërt – një portret i jokonformistit të përjetshëm”. Ish korrespondenti i gazetës për Ballkanin, gazetari Andreas Ernst flet këtu për Edi Ramën si një person antikonformist në paraqitjet  etij të para, me prirje artisti dhe për kontroversat e tij në zhvillimin e mëtejmë si politikan tipik për Ballkanin, që përqendron gjithë forcën e shtetit në duart e veta.

“Në vitin 2000 ai u bë i njohur ndërkombëtarisht si kryetar bashkie i Tiranës. Ai pëlqente të vishte çorape të kuqe nën pantallonat e kostumit, gjë që i magjepste shumë gazetarë. Autoportretizimi i tij si artist-politikan e solli vëmendjen mbi Tiranën, e cila në atë kohë ishte ende mjaft e rrënuar.

Të dielën, 60-vjeçari Edi Rama fitoi zgjedhjet parlamentare për herë të katërt (sipas rezultateve fillestare), duke e bërë atë një nga sundimtarët afatgjatë në Ballkan (Milo Gjukanoviç, Aleksandar Vuçiç, Milorad Dodik), të cilët janë shfaqur më shpesh që nga luftërat jugosllave.

Në atë kohë, si kryetar bashkie, një nga veprimet e para zyrtare të Ramës së ri ishte lyerja e qindra blloqeve të apartamenteve gri me modele shumëngjyrëshe që i kishte dizenjuar vetë. Qendra e qytetit mori një pamje të re. Ai shpjegoi se zbukurimi nuk ndikon vetëm në fasada: estetika ndryshon njerëzit dhe ndërveprimin e tyre me hapësirën publike si qytetarë. Kjo i emocionote edhe shumë gazetarë të huaj.

Kryeqyteti ka ndryshuar në mënyrë mbresëlënëse që nga vitet e para të Ramës. Dhjetëra ndërtesa të larta janë ngritur në qiell në qendër: rrokaqiej të shkëlqyeshëm, kulla banimi origjinale të përdredhura dhe qendra të mëdha tregtare…

Por me kalimin e kohës, ky bum ndërtimesh dëmtoi edhe reputacionin e Ramës si reformator. Zhvillimi urban është një bashkim i gjithçkaje tjetër që po shkon keq në Shqipëri: nepotizmi u jep leje ndërtimi miqve të ngushtë dhe dhënia e kontratave varet nga lidhjet politike, fondet e fshehta dhe bizneset e dyshimta.

Në qendër të këtij rrjeti janë partitë qeverisëse dhe kompanitë e lidhura me to. Suksesi i ripërtërirë i socialistëve të Ramës vjen kryesisht për shkak të këtij sistemi klientelist. Në vitin 2013, ai e mundi armikun e tij të betuar, Sali Berishën, për herë të parë në zgjedhjet parlamentare dhe u bë kreu i qeverisë. Rama konsiderohet se do ta mbajë postin për katër vjet të tjera dhe më pas do të jetë në pushtet për gjashtëmbëdhjetë vjet.

Ajo që është e kalbur në shtet u bë e qartë në shkurt kur Erion Veliaj, president i kryeqytetit dhe një mik i ngushtë i Ramës, u arrestua së bashku me gruan e tij nga Zyra e Prokurorit të Posaçëm për Korrupsion (SPAK), transmeton albinfo.ch. Akuzohen se të dy kanë ndërtuar një sistem të sofistikuar të pasurimit personal së bashku me kompanitë e ndërtimit dhe OJQ-të miqësore.

Rama u tërbua, thirri tubime proteste dhe sulmoi gjyqtarët hetues. Duke vepruar kështu, ai po dëmton një reformë që ai vetë e nisi në vitin 2017. Duke pasur parasysh anëtarësimin në BE, gjyqësori i dobët duhet të bëhet i pavarur dhe efektiv. Që atëherë, më shumë se gjysma e gjyqtarëve janë zëvendësuar dhe janë krijuar institucione të reja për të luftuar korrupsionin. Aktakuza dhe arrestimi i Veliajt tregojnë se ato ja kanë vlejtur.

Sistemi klientelor i mirëorganizuar i Ramës është një shpjegim për suksesin zgjedhor të socialistëve. Shpjegimi tjetër është kundërshtari i tij, 81-vjeçari Sali Berisha. Ndryshe nga Rama, ai është një autokrat tradicional, jo origjinal, i sofistikuar apo simpatik. Ai ishte presidenti i parë i zgjedhur në mënyrë demokratike i Shqipërisë dhe më pas dy herë kryeministër.

Edhe pse ai (Berisha) angazhoi një këshilltar të Trumpit i cili provoi një version të zbutur të sloganit MAGA (“Për Shqipërinë Madhështore”), Berisha nuk përbënte kërcënim për kryeministrin në detyrë. Nëse jokonformisti i përjetshëm u acaron nervat shumë shqiptarëve, atëherë plaku i kotë dhe i idhnak i acaron ato edhe më shumë. Kjo shpjegoi rënien e pjesëmarrjes së votuesve në rreth 40 për qind.

Në vazhdim gazeta merret me biografinë e Ramës si ish basketbollist pastaj piktor derisa “gjeti rrugën” në politikë, transmeton albinfo.ch gazetën zvicerane.

Më së voni në vitin 2005, kur ai mori pushtetin në Partinë Socialiste, u bë e qartë se ai ishte, mbi të gjitha, një njeri i ashpër pushteti që njihte vetëm miq dhe armiq në politikë. Prandaj, ai e pati të vështirë të pranonte humbjen e partisë së tij në zgjedhjet parlamentare të vitit 2009.

Në vitin 2013, hakmarrja pati sukses dhe Rama ndërtoi një aparat pushteti të ngjashëm me atë që shihet në shumë vende të rajonit: Ai është kreu i një partie që kontrollon administratën, gjykatat dhe shumë media. Në të njëjtën kohë, ai e rekomandon veten te BE-ja si garantues i stabilitetit. Nëse kjo nuk mund të thuhet për ligjin dhe rendin, atëherë të paktën qëndron për qetësinë dhe rendin.

 

---