Rënia e besimit vazhdon në Zvicër. Gjithnjë e më pak njerëz i përkasin një feje dhe përqindja e popullsisë që praktikon fenë vazhdon të zvogëlohet. Megjithatë, feja ose spiritualiteti vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm në periudha të vështira të jetës.

Pjesëmarrja në ngjarje apo shërbime fetare është shumë më pak e përhapur se sa ishte dhjetë vjet më parë, shkroi të hënën Zyra Federale e Statistikave. Gjithnjë e më pak njerëz ndjekin shërbesat fetare, ndjekin ngjarje fetare ose shpirtërore në radio, televizion ose në internet, ose po marrin kohë për t’u lutur.

Ndërsa në vitin 2014, pothuajse një e treta e popullsisë nuk kishte ndjekur kurrë një ngjarje fetare ose shërbim fetar në dymbëdhjetë muajt para anketës, ky ishte rasti për pothuajse gjysmën e popullsisë në vitin 2024. Në të njëjtën kohë, leximi i rregullt i librave, revistave ose artikujve në internet që kanë të bëjnë me spiritualitetin është bërë përgjithësisht më i popullarizuar gjatë dhjetë viteve të fundit (nga 13 në 20%).

Një rënie e theksuar tek të moshuarit

Përqindja e popullsisë që beson në Zot vazhdon të bjerë. Në vitin 2014, 46% e të anketuarve besonin në një zot të vetëm, krahasuar me 38% në 2024. Rënia është veçanërisht e dukshme tek ata të moshës 65 vjeç e lart (-14 pikë përqindje), me përqindjen e besimtarëve që mezi ndryshonte mes atyre nën 25 vjeç, transmeton albinfo.ch.

Në të njëjtën kohë, përqindja e njerëzve që nuk besojnë as në një zot, as në disa, ose që dyshojnë në ekzistencën e një ose disa perëndive, është rritur, duke përfshirë popullsinë katolike romake dhe ungjillore të reformuar (duke u rritur nga 20 në 26% dhe nga 23 në 32% respektivisht).

Ndër arsyet e përmendura për largimin nga feja në vitin 2024, më shumë se 28% thonë se kurrë nuk e kanë pasur ose nuk e kanë humbur besimin e tyre, shkruan RTS. Më shumë se 26% thonë se nuk pajtohen me qëndrimet e komunitetit fetar.

Sëmundjet

Megjithatë, feja apo spiritualiteti vazhdon të luajë një rol mjaft të rëndësishëm, madje shumë të rëndësishëm, në periudha të vështira të jetës dhe në rastet e sëmundjeve për shumicën e popullsisë (56 dhe 52% respektivisht).

Ajo zë një vend të rëndësishëm për pothuajse gjysmën e njerëzve të pyetur (dhe madje 55% të atyre të moshës 65 vjeç e lart) në mënyrën e tyre të perceptimit të mjedisit dhe për 45% të prindërve në edukimin e fëmijëve të tyre.

Më shumë se një e pesta e popullsisë së anketuar beson se feja ose shpirtërore kanë një ndikim mjaft domethënës apo edhe shumë domethënës në zakonet e tyre të të ngrënit. Në të gjitha këto kontekste, feja ose spiritualiteti në përgjithësi luan një rol më të rëndësishëm për gratë sesa për burrat.

Të dhënat e FSO mbulojnë periudhën 2014–2024. Ato bazohen në dy anketa mostër (gjuhë dhe fe, si dhe kulturë dhe kohë të lirë) me 10,000 njerëz secili (plus çdo dendësi kantonale). Njerëzit janë zgjedhur në mënyrë të rastësishme nga regjistri i mostrës së FSO-së.

Ekspertët besojnë se zhvillimi ekonomik në Zvicër do të jetë më i dobët në vitin 2026 se tre muaj më parë. Ata gjithashtu kanë ulur parashikimet e tyre për vitin aktual.

Ekonomistët e anketuar si pjesë e Parashikimit të Konsensusit të KOF tani presin që produkti i brendshëm bruto real (PBB, i përshtatur për ngjarjet sportive) të rritet mesatarisht me 1.3% në 2025 dhe 2026. Parashikimi për rritjen e parregulluar të PBB-së është 1.1% për këtë vit dhe 1.6% për 2026, tha Instituti Ekonomik (SKOwiss) të hënën (SKOwiss).

Perspektivat e rritjes për të dy vitet janë pak më të dobëta se parashikimet e fundit. Në sondazhin e marsit, ekonomistët ende prisnin rritje prej 1.4% në 2025 pas rregullimit për sportin dhe 1.2% rritje të parregulluar.

Për vitin 2026, parashikimi i tyre ishte +1.6% për PBB-në e rregulluar nga sporti dhe +1.8% për PBB-në e parregulluar, transmeton albinfo.ch.

Parashikimet më të ulëta të rritjes për vitin 2026 janë kryesisht për shkak të vlerësimeve më të ulëta për investimet. Ekonomistët e anketuar parashikojnë ende +1.6% për investimet e aktiveve fikse në vitin 2026, pasi vlerësuan +2.0% në mars.

Dhe për investime në pajisje, ata ende presin +1.6% (+2.1%) për vitin e ardhshëm. Në të kundërt, pritjet për investime në ndërtim janë të pandryshuara (+1.7%), shkruan swissinfo.

Pritet një normë më e ulët inflacioni

Për sa i përket inflacionit, të anketuarit presin shifra më të ulëta se në muajin mars. Norma e pritshme e inflacionit për vitin aktual është ende 0.2%, nga 0.5% më parë, ndërsa është rregulluar në 0.6% për vitin 2026 nga 0.8% më parë.

Perspektiva për situatën në tregun gjerman të punës gjithashtu është përkeqësuar më tej. Vlera e konsensusit për shkallën e papunësisë tani është 2.9% për vitin 2025 pas 2.8% në sondazhin e marsit dhe 3.0% (2.8%) për 2026.

Pjesëmarrësve të anketës u pyetën gjithashtu për parashikimet e tyre të rritjes për vlerat përkatëse në pesë vjet. Edhe këtu ekonomistët janë bërë më pesimistë.

Ata tani vlerësojnë rritje të rregulluar prej 1.5% (+1.6%) dhe rritje të parregulluar prej 1.6% (+1.7%). Pritjet afatgjata të inflacionit mbeten të pandryshuara në +1,0%, ndërsa ato për normën e papunësisë janë gjithashtu të pandryshuara në 2,8%.

Gjithsej 15 ekonomistë morën pjesë në Parashikimin e Konsensusit të KOF. Anketa është kryer nga data 2-18 qershor 2025.

Që nga fillimi i saj 40 vjet më parë, çmimi i vinjetës së detyrueshme të autostradës së Zvicrës nuk është ulur. Por ka një shtytje në parlament për ta ndryshuar këtë.

Që nga vitet 1980, vinjeta – e cila është e detyrueshme në formë letre ose dixhitale në autostradat e vendit për të gjitha automjetet deri në 3.5 ton – ka kushtuar 40 franga.

Disa vite më parë, qeveria mendoi ta rritë atë në 100 franga për të gjeneruar më shumë fonde për mirëmbajtjen dhe përmirësimin e infrastrukturës rrugore, por kjo nuk ka ndodhur.

Por lëvizja për të rritur çmimin po fiton sërish vrull.

Kësaj radhe vjen nga deputeti i Partisë së Qendrës, Martin Candinas, i cili ka paraqitur një mocion në parlament duke kërkuar një rritje çmimi 100 për qind, domethënë, për të rritur koston e vinjetës në 80 franga.

Kjo masë, tha Cadinas, do të gjeneronte 200 milionë franga çdo vit për të shpenzuar për mirëmbajtjen e rrjetit të autostradave.

Megjithatë, ai theksoi se kjo rritje nuk duhet të ketë ndikim tek shoferët zviceranë.

Ja çfarë propozon Cadinas

Për të shmangur vendosjen e një barrë shtesë për shoferët zviceranë, Candinas po propozon një ulje të njëhershme të tarifës shtesë të vajit mineral – një taksë që qeveria vendos mbi naftën, vajrat e tjerë mineral, gazin natyror dhe karburantet si benzina dhe nafta; kjo mbitaksë aktualisht është 30 cent për litër.

Sipas propozimit të Cadinas, “benzina dhe nafta do të kushtonin rreth 5 cent më pak për litër,” tha ai, gjë që do të kompensonte çmimin më të lartë të vinjetës, transmeton albinfo.ch.

Një tjetër avantazh i sistemit të ri për shoferët zviceranë: një rrjedhë më e mirë e trafikut.

Kjo për shkak se, sipas Cadinas, shoferët e huaj që kalojnë tranzit nëpër Zvicër për të arritur në një vend tjetër, do të duhet të paguajnë 80 franga për vinjetën, pa nxjerrë shumë përfitime të qëndrueshme nga çmimet më të ulëta të benzinës.

Prandaj, tha ai, një skicë më e shtrenjtë mund të dekurajojë shoferët e huaj që të kalojnë tranzit nëpër Zvicër, gjë që do të ndihmonte në lehtësimin e bllokimeve në rrugë të caktuara që janë veçanërisht të prirura ndaj bllokimeve të trafikut, si tuneli Gotthard, së bashku me shumë të tjera:

Mocione të tjera për uljen e trafikut aktualisht në parlament

Në një lëvizje të ngjashme, deputetë nga partitë kryesore të Zvicrës – secila që përfaqëson Ticino ose Uri, dy kantonet e vendosura në hyrje të kundërta të tunelit 17 km të Gotthard-it – paraqitën një mocion parlamentar që synon shoferët e huaj.

Konkretisht, ata po kërkojnë të taksojnë të huajt që nuk kalojnë asnjë kohë në Zvicër, por thjesht kalojnë tranzit nëpër vend, shkruan thelocal.

Me fjalë të tjera, taksa do të zbatohej për automjetet që “hyjnë në Zvicër nga një shtet fqinj dhe e kalojnë atë për të dalë përmes një shteti tjetër fqinj, pa bërë ndalesa të konsiderueshme në territor”.

Një shembull tipik do të ishin turistët gjermanë që kalojnë Zvicrën nga Bazel në Chiasso në rrugën e tyre për në Itali.

Taksa do të ndryshojë sipas densitetit të trafikut, kohës së ditës dhe ditës së javës.

Kështu, periudhat e pikut – të tilla si para Pashkëve ose në fillim të festave – do të ishin më të shtrenjta për shoferët e huaj.

Qëllimi përfundimtar pas mocioneve është “për të shpërndarë më mirë trafikun dhe për të reduktuar bllokimet e trafikut”.

A do të bëhen realitet të gjitha këto lëvizje?

Është shumë herët për të thënë.

Parlamenti aktualisht është në pushim deri më 8 shtator, ndaj asgjë nuk do të ndodhë me mocionet deri atëherë.

Kur deputetët mblidhen përsëri, të dy dhomat e parlamentit duhet të miratojnë mocionet në mënyrë që Këshilli Federal të hartojë legjislacionin për këtë qëllim.

Dhe pastaj, do të duhej të votohet në një referendum.

Zvicra po përballet me një realitet të heshtur, por gjithnjë e më të pranishëm: numri i vetëvrasjeve në mesin e të moshuarve ka arritur nivele rekord. Sipas një analize të fundit, kjo rritje lidhet kryesisht me përhapjen e vetëvrasjeve të asistuara – një praktikë e ligjshme në vend që nga viti 1942, por që ende ngjall ndarje të thella emocionale dhe morale, shkruan RTS, transmeton albinfo.ch.

Në vitin 2023, personat mbi moshën 85 vjeç kryen vetëvrasje 42 herë më shpesh se pjesa tjetër e popullsisë. Kjo shifër është katërfishuar në 25 vitet e fundit për këtë grupmoshë. Për moshat 65–84 vjeç, vetëvrasjet janë dyfishuar. Në të njëjtën kohë, te të rinjtë, norma e vetëvrasjeve ka rënë me rreth 30%.

Një vështrim më i thelluar në shifra tregon se vetëvrasjet e asistuara përbëjnë shumicën dërrmuese të këtyre rasteve. Tek të moshuarit 65–84 vjeç, 80% e vetëvrasjeve janë të asistuara. Për ata mbi 85 vjeç, kjo përqindje ngjitet në mbi 90%.

Shoqatat si Exit Suisse Romande, të cilat ofrojnë mbështetje për vdekje të asistuar, luajnë një rol të madh në këtë trend. Fillimisht e kufizuar për pacientët terminalë, Exit që nga viti 2014 ka zgjeruar kriteret për të përfshirë edhe persona me sëmundje kronike, por jo domosdoshmërisht vdekjeprurëse.

Anne, një grua 67-vjeçare nga Zvicra dhe anëtare e Exit, rrëfen për RTS se ajo e sheh vetëvrasjen si një zgjedhje të menduar që nga rinia. “Të vdesësh është liri”, thotë ajo. Por ajo e pranon se bisedat për këtë temë shpesh shkaktojnë shqetësim tek të tjerët, transmeton albinfo.ch.

Sipas prof. Pierre Vandel, psikiatër në CHUV, “një person mund të zgjedhë vetëvrasjen e asistuar pa qenë i pushtuar nga mendime vetëvrasëse”. Megjithatë, ai thekson se depresioni dhe izolimi social janë shkaqet kryesore të vetëvrasjeve të paasistuara tek të moshuarit – çka ngre pyetje për motivet pas shumë vetëvrasjeve të asistuara.

Në anën tjetër, Jean-Jacques Bise, bashkëpresident i Exit Suisse Romande, e mbështet vetëvendosjen si një të drejtë themelore: “Neni 10 i Kushtetutës garanton lirinë personale. Është e drejta juaj të zgjidhni si të vdisni. Kjo është liria përfundimtare.”

Ai shpjegon se shumë nga të moshuarit që i drejtohen Exit-it, nuk janë të dëshpëruar nga jeta, por përballen me sëmundje që u zvogëlojnë dinjitetin. Sipas tij, vetëvrasja e asistuar nuk duhet ngatërruar me vetëvrasjen patologjike.

Shifrat e reja ngrenë një pyetje të thellë sociale dhe etike: A është vetëvrasja e asistuar një akt lirie apo një sinjal i dështimit për të mbështetur të moshuarit në fundin e jetës së tyre?

Për momentin, kufiri mes vetëvrasjes së asistuar dhe asaj të paaistuar mbetet i paqartë. Kurbat statistikore tregojnë një zhvendosje progresive nga vetëvrasjet e dëshpëruara në ato të asistuara, veçanërisht që nga vitet 2010, transmeton albinfo.ch.

Deputetët nga partitë kryesore të Zvicrës, që përfaqësojnë kantonet Ticino dhe Uri, kanë paraqitur një mocion parlamentar për të vendosur taksa mbi automjetet e huaja që kalojnë në tranzit nëpër territorin zviceran pa ndaluar për ndonjë qëllim të rëndësishëm, shkruan The Local, transmeton albinfo.ch.

Kjo masë synon kryesisht shoferët që përdorin rrugën përmes tunelit 17 kilometërsh të Gotthardit, duke përfshirë turistët gjermanë që udhëtojnë nga Bazeli në Chiasso në rrugën e tyre për në Itali.

Sipas propozimit, taksat do të ndryshojnë në varësi të dendësisë së trafikut, orës së ditës dhe ditës së javës, duke u rritur gjatë periudhave të pikut si para Pashkëve apo në fillim të sezonit të festave.

Deputetët argumentojnë se qëllimi kryesor është të shpërndahet më mirë trafiku dhe të zvogëlohen bllokimet në rrugë, duke menaxhuar në mënyrë më efikase një nga korridoret më të rëndësishëm të transportit në Evropë, transmeton albinfo.ch.

Udhëtarët në një nga linjat më të rëndësishme hekurudhore të Zvicrës pritet të përballen me ndërprerje të mëdha këtë verë. Kompania kombëtare e hekurudhave SBB ka njoftuar se linja Fribourg–Bern do të mbyllet për punime të gjera mirëmbajtjeje nga data 27 qershor në orën 10:30 deri më 25 gusht në orën 04:00 të mëngjesit, shkruan The Local, transmeton albinfo.ch.

Kjo linjë përbën një arterie kyçe për udhëtimin midis pjesëve gjermanisht- dhe frëngjisht-folëse të vendit, duke shërbyer si një nyje e rëndësishme për trenat e distancave të shkurtra dhe të gjata.

SBB ka paralajmëruar ndërprerje të konsiderueshme në trafikun e trenave, por ka siguruar se do të vihet në zbatim një shërbim zëvendësues me autobusë, të cilët do të qarkullojnë çdo 10 minuta për të mbuluar linjën e prekur, veçanërisht për udhëtimet e distancës së gjatë.

Autoritetet u bëjnë thirrje udhëtarëve që të planifikojnë paraprakisht, të kontrollojnë oraret në aplikacionin e SBB dhe të llogarisin kohë shtesë për udhëtimet e tyre gjatë kësaj periudhe, transmeton albinfo.ch.

Një pajisje shpërthyese u zbulua të hënën në mbrëmje në lumin Rhine në kantonin Basel-Stadt, duke shkaktuar mobilizim të menjëhershëm të forcave të sigurisë dhe ndërprerje të përkohshme të lëvizjes në zonë. Objektin e dyshimtë e kishte zbuluar një notar rreth orës 20:00, poshtë pishinës publike Rheinbad Breite në anën e Grossbasel, shkruan Blick, transmeton albinfo.ch.

Pajisja, e cila kishte përmasa të përafërta me një pjepër, u vendos nga notari në shtegun buzë lumit, ndërsa ai njoftoi menjëherë autoritetet. Policia kantonale e Basel-Stadt mbylli shtegun për këmbësorë, ndaloi notin në atë pjesë të lumit dhe pezulloi përkohësisht lundrimin e anijeve.

Pas dy orësh hetimesh dhe analizash nga ekspertët e materialeve shpërthyese, në orën 22:00 autoritetet dhanë dritën jeshile për rikthimin e lëvizjes. Sipas Departamentit të Drejtësisë dhe Sigurisë, pajisja u klasifikua si jo e rrezikshme në rrethanat aktuale.

Megjithatë, zëdhënësja e Departamentit, Brigitte Vogel Lancashire, konfirmoi se bëhej fjalë për një pajisje shpërthyese të vërtetë, e cila u identifikua më qartë të hënën në mëngjes pasi u dërgua për inspektim të mëtejshëm. Pajisja do të merret dhe neutralizohet nga Ushtria Zvicerane.

Autoritetet theksuan se gjetje të tilla nuk janë të rralla në lumin Rhine, pasi shumë mjete shpërthyese të Luftës së Dytë Botërore përfundojnë ende në këtë rrjedhë ujore, të hedhura nga bombardime ose gjatë evakuimeve të luftës.

Policia u bën thirrje qytetarëve që të mos prekin, lëvizin apo hapin objekte të dyshimta të gjetura në ujë ose në brigje. Çdo rast i tillë duhet të raportohet menjëherë te autoritetet përkatëse, transmeton albinfo.ch.

Një iniciativë e re nga anëtari i Këshillit Kombëtar të SVP-së, Walter Gartmann, ka shkaktuar debat të gjerë në Zvicër, pasi ai ka kërkuar që edhe shoferët që ngasin shumë ngadalë të ndëshkohen me gjoba, njësoj si ata që tejkalojnë kufirin e shpejtësisë, shkruan 20minuten, transmeton albinfo.ch.

Sipas Gartmann, ngasësit që lëvizin “me ritmin e një kërmilli”, ndonjëherë me 40 deri në 60 km/orë në autostrada dhe rrugë kombëtare, po e pengojnë rrjedhën e trafikut dhe po kontribuojnë në bllokime të shumta. Ai argumenton se bllokimet mund të ulen ndjeshëm nëse ndërmerren masa edhe ndaj shoferëve që ecin nënproporcionalisht ngadalë.

“Nëse dikush ngas dhjetë kilometra në orë nën kufirin e shpejtësisë, edhe pas paralajmërimeve, ai duhet të gjobitet”, ka thënë Gartmann për 20 Minuten, duke shtuar se një sistem paralajmërimi nëpërmjet radios apo CarPlay-it mund të përdoret për të njoftuar shoferët që të përshpejtojnë. Ai ka përmendur shembullin e tuneleve në Zvicër, ku shoferët u kërkohet të përshtatin shpejtësinë për të shmangur pengesa, transmeton albinfo.ch.

Për të zbatuar këtë ide, Gartmann ka sugjeruar edhe përdorimin e “kamerave të shpejtësisë minimale” në rrugë të ngarkuara si autostrada A1 ose segmenti Cyrih–St. Gallen.

Megjithatë, propozimi nuk ka hasur në mirëkuptim të gjerë. Martin Candinas, këshilltar kombëtar nga qendra e djathtë dhe njohës i çështjeve të transportit, e ka cilësuar idenë si “të qëllimshme, por të papërshtatshme”. Ai ka theksuar se tashmë ekzistojnë dispozita ligjore që lejojnë gjobitjen e shoferëve që lëvizin shumë ngadalë pa arsye të arsyeshme dhe pengojnë qarkullimin.

“Nuk e kuptoj pse problemi është bërë tani kaq i madh sa të kërkojë edhe më shumë gjoba”, është shprehur Candinas, duke shtuar se rregullat ekzistuese janë të mjaftueshme dhe se implementimi i tyre tashmë është në praktikë, transmeton albinfo.ch.