Një bllokim i madh trafiku u regjistrua të premten pasdite në portalin verior të Tunelit Gotthard, në afërsi të Göschenen (UR), duke shkaktuar pritje të gjata për drejtuesit e automjeteve që udhëtonin drejt jugut të Zvicrës, shkruan Blick, transmeton albinfo.ch.

Sipas të dhënave të publikuara nga Touring Club Schweiz (TCS) dhe raportimeve të radios SRF 1, kolona e automjeteve arriti një gjatësi prej 10 kilometrash, ndërsa koha e pritjes para hyrjes në tunel ishte rreth 1 orë e 45 minuta. Pas orës 17:00, bllokimi u reduktua në 9 kilometra, me një pritje të parashikuar prej rreth 90 minutash.

Në anën jugore të tunelit, në Airolo, situata ishte më e lehtësuar. Kolona ishte rreth 3 kilometra e gjatë dhe koha e pritjes vlerësohej të ishte afërsisht 30 minuta.

Bllokime të tilla në Autostradën A2 – që lidh Bazelin me Chiasso-n përmes Tunelit Gotthard – janë të zakonshme gjatë fundjavave dhe periudhave të festave, sidomos kur fillojnë pushimet verore në disa kantone. Mbingarkesa e trafikut mbetet shkaku kryesor i këtyre vonesave.

Autoritetet u rekomandojnë udhëtarëve që të përdorin rrugë alternative për të shmangur vonesat, si Tuneli San Bernardino ose Qafa Simplon, sidomos gjatë ditëve me fluks të lartë, transmeton albinfo.ch.

Çdo verë, nisjet për pushime bllokojnë rrugët zvicerane, veçanërisht në Qafën e Gotthardit. Bllokimet e trafikut shkaktohen nga automjetet zvicerane, por edhe nga ato të huaja, veçanërisht franceze dhe gjermane. Për ta adresuar këtë, një aleancë e gjerë partish po propozon një masë të diskutueshme: vendosjen e tarifave për shoferët që kalojnë.

Shoferët që ngasin nëpër Zvicër pa u ndalur së shpejti mund të detyrohen të paguajnë një taksë. Një mocion për këtë qëllim u paraqit në fund të qershorit, i mbështetur nga 90 parlamentarë nga pesë partitë më të mëdha të vendit, transmeton albinfo.ch.

Kjo taksë do të ishte fleksibile, me norma më të larta gjatë periudhave të pikut, siç janë fundjavat e verës ose Pashkët, veçanërisht në Gotthard.

Qëllimi, sipas këshilltarit kombëtar të UDC-së të Ticinos, Paolo Pamini, është të shmangen bllokimet e trafikut. “Nëse do të zhvendosnim një pjesë të këtij trafiku në ditë të tjera, kur nuk ka radhë, ose natën, do të ishte më mirë se situata aktuale. Dhe nëse njerëzit do të anashkalonin Zvicrën, veçanërisht përmes Qafës së Brennerit, ne mund të lehtësojmë presionin mbi rajonin alpin”, argumentoi ai për RTS.

Është ende shumë herët, thotë ai, për të dhënë një shifër. “Në kohët më të këqija, mund të kushtojë qindra franga, nuk e dimë,” thotë ai. “Në realitet, nëse taksa është efektive, do të kishim më pak radhë në kohët më kritike, sepse njerëzit do të preferonin të kalonin Zvicrën natën ose në një ditë tjetër. Dhe ata që do të donin ende të kalonin nuk do të kishin nevojë të kalonin 5 ose 6 orë duke pritur në radhë në Alpe.”

Alternativa të tjera shumë kufizuese

Kalimi i Brennerit, midis Austrisë dhe Italisë, është një nga rrugët jo-zvicerane përmes Alpeve. Por sipas inxhinierit të lëvizshmërisë Sylvain Guillaume-Gentil, nuk është e sigurt që pushuesit do ta zgjedhin këtë opsion vetëm për të shmangur një taksë.

“Fatkeqësisht, Gotthard është paksa viktimë e rrethanave të veta. Domethënë, nuk ka realisht alternativa jashtë Zvicrës. Nëse udhëtoni midis Frankfurtit në Gjermani dhe Xhenovës në Itali, për shembull, të kalosh nëpër Brenner është 250 kilometra shtesë, që është tre orë shtesë udhëtimi, nëse gjithçka shkon mirë. Prandaj, rruga nëpër Zvicër është jashtëzakonisht interesante dhe e vështirë për t’u zëvendësuar.”

Pa përmendur që njerëzit do të kishin tashmë mundësinë të merrnin rrugën në kohë kur trafiku nuk është i dendur. “Por nuk e kanë,” thekson ai.

Propozimi do të duhet të kalojë në Parlament për të ecur më tej.

Nafta dhe uji i shuarjes hynë në lumin Aare të premten pas një zjarri në Wynau, kantoni i Bernës.

Barrierat e naftës u desh të ngriheshin midis Wynau dhe Ruppoldingen pranë Olten, kantoni Solothurn, sipas policisë së kantonit të Bernës.

Një hambar u shkatërrua plotësisht nga zjarri të premten në mbrëmje. Zjarri u përhap edhe në një shtëpi fqinje. Askush nuk u lëndua, shkruan swissinfo. Pesë persona arritën të largoheshin vetë nga shtëpia. Sipas policisë, shtëpia e tyre nuk është më e banueshme, transmeton albinfo.ch.

Nafta dhe uji i shuarjes hynë në lumin Aare si rezultat i punës së shuarjes. Publikut iu kërkua të qëndronte larg Aare në seksionin përkatës. Hetimet për shkakun e zjarrit dhe shkallën e dëmit janë duke u zhvilluar, shtuan ata.

Operacionet e shërbimeve të zjarrfikësve të Wynau, Langenthal, Aarau dhe Murgental ishin ende duke vazhduar në mesditën e së premtes.

Kompania Z-Systems në Oensingen SO u grabit me forcë teksa persona të panjohur vodhën implante dentare prej qeramike.

Kompania vlerëson dëmin në pak më pak se 1 milion franga ndërsa shefi dyshon se dikush që e njeh mirë kompaninë është përfshirë në grabitje.

Vetëm produktet më të vlefshme të kompanisë u vodhën, thotë Michaela Ritzmann, CEO e Z-Systems. Këto përfshinin implantet më të vlefshme prej qeramike, duke përfshirë instrumentet e nevojshme kirurgjikale.

“Autorët morën sende që kërkonin njohuri të specializuara për të ditur se ishin të nevojshme për të futur implantet,” thotë Ritzmann, shkruan SRF. Prandaj ajo supozon se një person i brendshëm nga vetë kompania duhet të ketë qenë i përfshirë.

Implantet janë të numëruara

Autorët vepruan profesionalisht, por vepruan edhe shumë ashpër. Dera kryesore u hap me forcë, dyert e tjera u thyen me aparate zjarrfikëse dhe infrastruktura tjetër u shkatërrua.

Z-Systems thekson se pavarësisht vjedhjes, ata ende mund të dorëzojnë mallrat e porositura. Për më tepër, implantet janë të gjitha të numëruara. Nëse do të shfaqeshin diku, ato mund të lidheshin pa mëdyshje me vjedhjen e së martës në mbrëmje, transmeton albinfo.ch.

Policia Kantonale e Solothurnit konfirmoi vjedhjen.

Edhe pse politika (si çdo gjë tjetër) ngadalësohet në Zvicër gjatë muajve të verës, disa tema dhe debate të përqendruara te shtetasit e huaj janë duke vazhduar.

Pagat

Një studim i ri qeveritar zbuloi se, në përgjithësi, punonjësit e huaj paguhen më pak se homologët e tyre zviceranë për punë të krahasueshme.

Dallimet janë më të mëdha midis burrave zviceranë dhe të huaj, ku të parët fitojnë mesatarisht 18 përqind më shumë.

Për më tepër, këto dallime kanë mbetur të pandryshuara që nga viti 2022: që nga ajo kohë, pagat janë rritur me 5.5 përqind për punonjësit zviceranë, por vetëm me 4.1 përqind për të huajt, transmeton albinfo.ch.

“Në përgjithësi, kjo diferencë pagash në favor të punonjësve zviceranë mbi punëtorët e huaj u gjet pavarësisht nga kategoria e lejes”, vuri në dukje Zyra Federale e Statistikave.

Të huajt u kushtojnë kompanive të sigurimeve shëndetësore më pak se qytetarët zviceranë

Pavarësisht pretendimeve të krahut të djathtë për të kundërtën, të dhënat nga Zyra Federale e Statistikave tregojnë se pacientët e huaj u kushtojnë kompanive të sigurimeve shëndetësore gati 1,000 franga më pak në vit sesa qytetarët zviceranë.

Ky ndryshim shpjegohet pjesërisht nga struktura moshore e popullsisë së huaj: emigrantët në Zvicër janë kryesisht në moshë pune, ndërsa zviceranët kanë një përqindje më të lartë të pensionistëve, kujdesi shëndetësor i të cilëve tenton të jetë më i shtrenjtë, veçanërisht në vitet e mëvonshme të jetës.

Shumë të huaj kthehen në vendet e tyre të origjinës para daljes në pension, kështu që nuk kanë më akses në kujdesin shëndetësor zviceran.

Studimi hedh dritë ‘të re’ mbi emigrantët në Zvicër

Një ekip kërkimor nga Instituti Federal Zviceran i Teknologjisë në Lozanë (EPFL) dhe Universiteti i Gjenevës analizuan të dhëna që përmbanin miliona hyrje nga regjistrimet, regjistrat e popullsisë dhe sistemi qendror i informacionit të migracionit të Zvicrës, për të zbuluar se si ka ndryshuar profili i emigrantëve me kalimin e viteve.

Ai zbuloi se perceptimi publik i emigrantëve është formuar nga imazhi i vjetëruar nga vitet 1990, kur shumë azilkërkues, kryesisht myslimanë nga Ballkani, erdhën në Zvicër me qëllimin për të qëndruar përgjithmonë, shkruan thelocal. Megjithatë, ky imazh nuk pasqyron më realitetin sot.

“Shumica e emigrantëve vijnë këtu për të ndjekur një arsim ose për të ndjekur një mundësi karriere, por gjysma largohen nga vendi pas pesë deri në dhjetë vjetësh”, sipas Mathias Lerch të EPFL, autorit kryesor të studimit.

Marrëveshje dypalëshe me BE-në

Traktati, i lidhur midis Bernës dhe Brukselit në dhjetor 2024, mbulon disa ndryshime në Marrëveshjen për Lëvizjen e Lirë të Personave (AFMP), sipas së cilës qytetarët e Bashkimit Evropian mund të punojnë në Zvicër.

Këto modifikime përcaktojnë kushtet për imigracionin e bazuar në punësim, statusin e ri të “rezidencës së përhershme”, si dhe rregullat më të buta të ribashkimit familjar.

Zhvillime të tjera të fundit kanë të bëjnë me shtetasit e huaj jo-rezidentë, prania e të cilëve ndikon pa masë në Zvicër:

Të huajt nuk janë më të mirëpritur në mjediset zvicerane të notit

Pasi grupe të rinjsh nga Franca fqinje u sollën keq në mënyrë të përsëritur në një pishinë publike në Porrentruy (Jura), këshilli bashkiak i ndaloi ata të vizitonin përsëri mjedisin deri më 31 gusht.

Vetëm qytetarët zviceranë, ata që kanë qëndrim të përhershëm dhe njerëzit me një leje pune të vlefshme zvicerane do të lejohen të përdorin pishinën gjatë kësaj kohe.

Menjëherë pas kësaj, Bazeli, i cili kufizohet me Francën dhe Gjermaninë, përmendi gjithashtu “sjellje problematike”, duke përfshirë ngacmimin, agresionin dhe mungesën e respektit si një arsye për të ndaluar njerëzit nga përtej kufirit të përdorin pishinat e saj.

Duke ndjekur shembullin e dhënë nga këto dy qytete, bashkia e Mendrisio-s në Ticino dëshiron gjithashtu të zbatojë një kufizim të tillë në objektin e saj të notit në orët e pikut si fundjavat dhe festat kombëtare.

Në këtë rast, italianët do të ishin në shënjestër.

Deputetët duan të vendosin një taksë për shoferët e huaj që kalojnë tranzit nëpër Zvicër.

Për të parandaluar bllokimet e trafikut në rrugët kryesore, siç është tuneli Gotthard – një portë hyrëse midis Zvicrës dhe Italisë që është shpesh e mbingarkuar – 90 deputetë po kërkojnë të vendosin tarifa të veçanta për të huajt që kalojnë tranzit nëpër vend gjatë periudhave të udhëtimit të dendur.

Në këtë pikë, ky është vetëm një propozim, të cilin parlamenti do ta debatojë më hollësisht gjatë seancave të ardhshme.

Klientët nuk mund të kthejnë më shishet plastike bosh falas në disa dyqane Coop. Kjo përfshin, për shembull, paketimin e shampove ose produkteve të pastrimit. Rregullorja e re tashmë zbatohet në kantonet Basel-Stadt, Basel-Landschaft, Cyrih, Bern, St. Gallen, Schaffhausen dhe Graubünden. Coop vazhdon të pranojë shishe PET.

“Recybag” ka qenë në dispozicion që nga fillimi i vitit. Kjo është një qese e re, e standardizuar në nivel kombëtar për të gjithë Zvicrën, e lançuar nga sektori zviceran i shitjes me pakicë dhe kompanitë ushqimore si Nestlé, Unilever dhe Emmi. Një qese vjollcë 35 litra do të kushtojë 1.60 CHF. Në dyqanet Coop ku është në dispozicion “Recybag”, stacionet e mëparshme të riciklimit nuk janë më në dispozicion, transmeton albinfo.ch.

Deri më tani, shitësit e tjerë me pakicë kanë qenë më të gatshëm të pranojnë paketime të vjetra plastike.

Në Zvicër, 195,000 ton paketim plastik përfundojnë në plehra çdo vit. Konsumatorët mund të hedhin të gjitha llojet e plastikës në qesen e re. Sipas Coop, ata gjithashtu kursejnë para në qeset e zakonshme. “Recybag” mund të kthehet te shitësit me pakicë ose pikat e grumbullimit, shkruan SRF.

Organizata joqeveritare Greenpeace kritikoi “Recybag” në fillim të vitit sepse nuk e uli kërkesën për plastikë të re. Ditët e fundit, klientët kanë raportuar në mediat sociale se e konsiderojnë rregulloren e re jopraktike. Megjithatë, kur u kontaktua, zëdhënësi i Coop, Kevin Blättler, tha se shërbimi ndaj klientit i Coop nuk ka marrë asnjë reagim negativ për këtë çështje deri më tani.

Një në katër të rritur në Zvicër pret që gjendja e tyre financiare të përkeqësohet këtë vit krahasuar me vitin 2024, sipas një ankete nga Comparis. Pothuajse një në tre ndërkohë po përpiqen të përballojnë të gjitha shpenzimet e tyre.

Kostot e larta të qirasë dhe primet e sigurimit shëndetësor, si dhe frika nga papunësia, po e ulin besimin, sipas një njoftimi për shtyp nga portali i krahasimit të çmimeve Comparis.

Ekziston një ndryshim i dukshëm midis gjinive: ndërsa 29% e burrave janë optimistë, vetëm 18% e grave janë. Përveç kësaj, 30% e grave kanë frikë nga një përkeqësim i financave të tyre personale, por 23% e burrave.

Primet e sigurimit shëndetësor janë një barrë e konsiderueshme. Pothuajse një në gjashtë të anketuar (16%) thonë se kanë rregullisht vështirësi në pagesën e primeve të tyre. Në familjet me të ardhura mujore deri në 4,000 CHF (4,970 dollarë), 22% thonë se kanë vështirësi në pagesë, transmeton albinfo.ch.

Dhe ndërsa 48% e të rriturve thonë se kanë para të mjaftueshme në përgjithësi, pak më pak se një në katër (24%) thonë se duhet të kontrollojnë çdo frang dhe të ulin shumë shpenzimet për të paguar faturat, raporton swissinfo. Rreth 6% thonë se nuk kanë para të mjaftueshme.

Të moshuarit nga 36 deri në 55 vjeç e ndiejnë veçanërisht barrën financiare: 9% e tyre thonë se nuk kanë para të mjaftueshme. Shifra është 4% për të rinjtë (18 deri në 35 vjeç) dhe 3% për mbi 55 vjeç.

Kur duhet të shtrëngojnë rripin, njerëzit në Zvicër kanë më shumë gjasa të heqin dorë nga pajisjet dhe elektronika e reja (64%), rrobat dhe aksesorët e rinj (61%), si dhe nga dalja dhe ngrënia jashtë (57%).

Marrja e një kredie personale ose huazimi i parave kur portofoli është bosh po bëhet gjithnjë e më popullor: ky është një opsion për 7% të të anketuarve. Me 11%, marrja e një kredie është më shumë një mundësi për 18-35-vjeçarët sesa për 36-65-vjeçarët me 7% dhe për personat më të vjetër me 2%.

Shumica e të anketuarve mezi i kanë ndryshuar vendimet e tyre për konsumin dhe financat si rezultat i debatit për klimën: 77% u përgjigjën se kjo ka pak ose aspak ndikim. Për 3%, debati për klimën nuk ka aspak ndikim në sjelljen e tyre.

Bankomatet bankare në Zvicër janë më pak të prirura ndaj sulmeve nga kriminelët, por e ardhmja e tyre mbetet e pasigurt duke pasur parasysh përdorimin më pak aktiv të parave të gatshme nga popullata.

Në gjashtë muajt e parë, tetë sulme me eksplozivë u kryen kundër bankomateve në Zvicër, sipas të dhënave të mbledhura nga agjencia AWP në ministrinë e drejtësisë. Në të gjithë vitin 2024, u regjistruan 48 sulme.

“Rastet e ngjashme në Gjermani, Holandë, Itali dhe Francë tregojnë se ky është një shqetësim evropian”, vëren një zëdhënës i Zyrës Federale të Policisë (Fedpol). “Por Zvicra është një objektiv kryesor për shkak të vendndodhjes së saj gjeografike dhe dendësisë së rrjetit të saj të shpërndarësve”. Kjo shpjegon numrin rekord prej 52 sulmesh në vitin 2022, transmeton albinfo.ch.

“Pas sulmit të 27 majit 2024, në La Brévine dhe bazuar në mënyrën e veprimit, sistemi i mbrojtjes u rishikua plotësisht”, tha për AWP Banka Kantonale e Neuchâtel (NCB). Shuma e plaçkës dhe buxheti për burimet e përdorura nuk u zbuluan.

Por a janë ende të nevojshme makinat? “Po, bankomatet ende kanë një rol për të luajtur, veçanërisht në disa rajone, edhe nëse përdorimi i tyre po ndryshon”, u përgjigj Banka Kantonale Jura (BCJ). Dy makina të reja janë instaluar së fundmi në kanton dhe një e tretë është planifikuar për në fund të vitit. “Ne nuk i shohim ato në kundërshtim me zgjidhjet dixhitale, por si një element plotësues në një ekosistem shërbimesh. Qasja hibride bën të mundur mbështetjen e të gjitha profileve të klientëve.”

Edhe për NCB-në, e ardhmja nuk është tërësisht dixhitale. “Mbështetja e publikut në para të gatshme ishte veçanërisht e dukshme gjatë ndërprerjes gjigante të energjisë elektrike në Spanjë në maj dhe me rritjen e piraterisë”, vuri në dukje ajo.

Nga ana e tyre, 777 Postomatet e Zyrës Postare përjetuan një rënie prej 10% të transaksioneve në fillim të vitit 2025 krahasuar me të njëjtën periudhë në vitin 2024. “Ne përjetuam një rënie të ngjashme në vitet e kaluara”, tha kreu i komunikimit. “Megjithatë, pavarësisht trendit aktual, popullsia zvicerane ende i beson shumë parave të gatshme, krahasuar me pjesën tjetër të Evropës.”

Në Francë, institucionet po zgjedhin qasjen kolektive: BNP Paribas, Credit Mutuel, Société Générale dhe CIC kanë krijuar një sistem pajisjesh të përbashkëta. Ngjashëm, Posta Zvicerane dëshiron të përqendrohet në menaxhimin e infrastrukturave të decentralizuara. “Ne kemi hyrë në partneritete me banka të ndryshme të palëve të treta”, thotë zëdhënësi, pa dhënë detaje financiare.

Nga ana e saj, banka online Revolut do të lançojë 50 bankomatet e saj të para në Spanjë këtë verë, me synim zgjerimin evropian në Gjermani, Itali dhe Portugali nga viti 2026. Megjithatë, kompania ende nuk e ka vënë syrin nga Zvicra.

Megjithatë, operatorë të tjerë po hyjnë në tregun e parave të gatshme. Që nga marsi, ka qenë e mundur të tërhiqen midis 20 CHF (25 dollarë) dhe 300 CHF në arkat e 247 degëve të Aldi Switzerland. “Ekziston një kërkesë në rritje për zgjidhje të thjeshta dhe të përballueshme për jetën e përditshme”, thotë një zyrtar shtypi në rrjetin e supermarketeve. Kompania tha se ishte “shumë e kënaqur me lançimin”. E njëjta ofertë është në përdorim edhe tek shitësit e tjerë me pakicë.