Si mund t’i ndihmojë të huajt të marrin shtetësi harmonizimi i rregullave zvicerane të natyralizimit?

Në Zvicër, kërkesat e natyralizimit ndryshojnë nga një kanton në tjetrin, duke e bërë procesin e bërjes qytetar më të vështirë për të huajt. Por kjo mund të ndryshojë në të ardhmen.

Sekretariati Shtetëror për Migracionin (SEM) ka vendosur kritere federale për marrjen e shtetësisë – duke përfshirë lejen C, dhjetë vjet qëndrim në vend, aftësi të nivelit B1 në gjuhën gojore dhe A2 në gjuhën e shkruar të kantonit, dhe integrimin në mënyrën zvicerane të jetesës.

Megjithatë, kantonet individuale kanë të drejtë të hartojnë rregullat e tyre të natyralizimit – për sa kohë që këto kërkesa nuk bien ndesh me, ose janë më të buta se, ato të vendosura nga qeveria federale.

Kantonet, për shembull, nuk mund të vendosin që të huajt mund të aplikojnë për shtetësi pas pesë vitesh jetese në Zvicër, ose të lehtësojnë rregullat federale të aftësisë gjuhësore. (E njëjta gjë vlen për të gjitha ligjet federale: kantonet mund të miratojnë rregullore më të ashpra se ato kombëtare, por nuk mund të prezantojnë rregullore më të buta).

Megjithatë, atyre u lejohet të vendosin periudha minimale qëndrimi brenda kantonit dhe komunës, ose kërkesa më të rrepta për aftësinë gjuhësore.

Si funksionon ky sistem në praktikë?

Le të marrim nivelet e aftësisë gjuhësore të nevojshme për shtetësi.

Tre kantone zvicerano-gjermane: Schwyz, Nidwalden dhe Thurgau kërkojnë që kandidatët për natyralizim të kenë nivelin B1 të shkruar dhe B2 të folur.

Asnjë nga këto tre kantone nuk e njeh nivelin më të ulët, A2, për aftësitë e shkruara që përcaktohet nga SEM.

Aargau, ku kërkesat e natyralizimit janë tashmë më të rrepta se kudo tjetër në Zvicër, dëshiron të ketë rregulla edhe më të ashpra për aftësinë gjuhësore – për ta ngritur atë edhe në një nivel B2, shkruan thelocal, transmeton albinfo.ch.

Edhe në Zug, qeveria kantonale i është përgjigjur pozitivisht një mocioni nga dega lokale e Partisë Popullore Zvicerane (SVP) populiste që bën thirrje për një aftësi më të mirë gjuhësore për të marrë shtetësinë zvicerane: B2 për gjermanishten e folur dhe B1 për gjermanishten e shkruar.

Rivendosja e kohës

Një shembull tjetër se si ndryshojnë kërkesat për natyralizim nga kantoni në kanton, janë kohëzgjatjet e ndryshme të qëndrimit.

Duhet të keni jetuar në të njëjtin kanton për një periudhë të caktuar kohore, duke filluar nga dy deri në pesë vjet, brenda kërkesës së përgjithshme federale 10-vjeçare për rezidencë.

Ky rregull është dy vjet në Gjenevë, Vaud, Cyrih dhe Basel-City; tre vjet në Lucernë; dhe pesë vjet në Zug dhe Ticino.

Këto kritere nuk do të paraqesin problem për njerëzit që nuk planifikojnë të lëvizin, por do të jenë një problem i madh për ata që po zhvendosen në një kanton të ri, i cili mund të ketë kushte të ndryshme natyralizimi nga vendbanimi i tyre i mëparshëm.

Jo vetëm që ata do të duhet të rifillojnë numërimin mbrapsht drejt shtetësisë, por gjithashtu do të duhet të përmbushin edhe rregullat e tjera të natyralizimit të atij kantoni – si për shembull aftësia gjuhësore – të cilat mund të jenë të ndryshme nga shtëpia e tyre e mëparshme.

Kjo mungesë konsistence midis kantoneve mund të jetë shumë frustruese për të huajt që ndryshojnë vendbanimin e tyre, por një zgjidhje mund të jetë në horizont.

Çfarë është?

Në Zvicër po zhvillohet një lëvizje për të harmonizuar rregullat e natyralizimit.

Bazohet në një studim të SEM i cili zbuloi se “natyralizimi i zakonshëm i nënshtrohet kushteve shumë të ndryshme nga një kanton në tjetrin, kështu që mundësitë e barabarta [për të gjithë aplikantët] nuk janë gjithmonë të garantuara”, tha Këshilli Federal.

Në mënyrë specifike, qeveria u ka kërkuar kantoneve të “shqyrtojnë së bashku se si ta thjeshtojnë dhe harmonizojnë procedurën e natyralizimit”.

Në këtë mënyrë, komuna ose kantoni në të cilin një i huaj paraqet kërkesën e tij për shtetësi “nuk do të luajë më një rol përcaktues si në të kaluarën”.

Nuk ka një afat kohor që kjo masë të hyjë në fuqi, por nëse dhe kur të hyjë në fuqi, të huajt do të jenë në gjendje të lëvizin në një kanton tjetër pa pasur nevojë të rinisë orën e qëndrimit.

---