Që nga 1 korriku, kantoni Vaud ka filluar zbatimin e ligjit të ri mbi lypjen, i cili ishte miratuar nga Këshilli i Madh në tetor të kaluar. Ligji ndalon lypjen agresive, mashtruese dhe edhe atë pasive në vende të caktuara si transporti publik, tregjet, tarracat dhe para hyrjeve të dyqaneve.

Gjithashtu parashikon dënime më të ashpra për ata që shfrytëzojnë lypësit. Ligji u kundërshtua në gjykatë nga një grup prej nëntë personash, përfshirë pesë lypës, të cilët pretenduan se cenonte të drejtat themelore, por Gjykata Kushtetuese e Vaud-it vendosi se bëhet fjalë për një cenim të pranueshëm të lirisë personale pasi nuk ndalon plotësisht lypjen, transmeton albinfo.ch.

Në fund të majit, kundërshtarët vendosën të mos apelonin në Gjykatën Federale, duke i hapur rrugë zbatimit të ligjit, por deklaruan se do të monitorojnë si do të zbatohet dhe, në rast abuzimesh, do të bëjnë ankesa kundër gjobave të veçanta. Avokati i tyre, Luc Recordon, tha se do të presin të shohin zbatimin në praktikë dhe nëse do të ketë teprime, do të ndërmarrin veprime ligjore.

Ndërkohë, Gjykata Federale së fundmi ka kritikuar kantonin e Gjenevës për sanksione të tepruara ndaj lypësve

Në një bisedë të gjatë dhe të thelluar, presidentja e Zvicrës, Karin Keller-Sutter, prek një sërë çështjesh kyçe për vendin: rregullimin e sektorit bankar, politikën buxhetore, marrëdhëniet ndërkombëtare e deri te etiketimet që u bëhen grave në politikë. Ajo shpalos bindjet e saj liberale, përvojën jetësore që ka formësuar stilin e saj udhëheqës dhe qëndrimin e saj ndaj përgjegjësive të mëdha të shtetit në një kontekst të paqëndrueshëm global, shkruan Blick, transmeton albinfo.ch.

Presidentja tregon se politikën e ka mësuar si një proces ku fitoret dhe humbjet janë pjesë e natyrshme e lojës. Qysh në rolet e para si këshilltare bashkiake, ajo ka kuptuar se për të ruajtur energjinë dhe vendosmërinë, duhet të dish të mbash distancën emocionale edhe nga kauzat për të cilat lufton.

Kjo filozofi po vihet në provë në çështjen e reformimit të sektorit bankar. Paketa për rregullimin e bankave të mëdha, e prezantuar nga ajo në qershor, po përballet me rezistencë në Parlament për shkak të ndikimit të lobimit të fuqishëm, veçanërisht nga UBS. Keller-Sutter e pranon se ka rrezik që projekti të dobësohet apo të vonohet, por ajo këmbëngul se vendimi nuk duhet të merret vetëm nga qeveria. “Parlamenti duhet të marrë përgjegjësi, pyetja thelbësore është: kush e mban rrezikun, banka apo taksapaguesi?”

“Ne nuk e shpëtuam Credit Suisse, ne shmangëm dëmin për Zvicrën dhe popullin e saj,” thekson ajo, duke shpjeguar se edhe si liberale, ndonjëherë ndërhyrja shtetërore është e domosdoshme kur në rrezik është stabiliteti i gjithë ekonomisë. Megjithatë, ajo paralajmëron se një garanci e tillë shtetërore për banka nuk mund të jetë pa kushte dhe pa kontrolle të rrepta, transmeton albinfo.ch.

Presidentja shprehet e vendosur që rreziku dhe përgjegjësia duhet të ecin bashkë. Dhe këtë mesazh ua drejton jo vetëm kolegëve të saj politikë, por edhe anëtarëve të partisë së saj FDP, duke i kujtuar parimet e vërteta të liberalizmit ekonomik.

Në pjesën ndërkombëtare të intervistës, ajo përshkruan takimet me liderë të fuqishëm si Emmanuel Macron dhe Donald Trump. Një nga momentet më interesante është përshkrimi i telefonatës së saj me ish-presidentin amerikan Trump, menjëherë pas vendosjes së tarifave ndaj Zvicrës. “Ai ishte shumë respektues. Biseda shkoi mirë. Më tha: ‘Është një nder të flas me ju, zonja presidente’.” Ajo e pranon se aftësia për të komunikuar në mënyrë të drejtpërdrejtë me liderë të tillë është ndihmuar edhe nga përvoja personale, ajo është rritur me tre vëllezër dhe ka mësuar të përballet me karaktere të forta.

Keller-Sutter është përkthyese dhe pedagoge e gjuhëve në profesionin e saj të parë. Ajo thekson se gjuha nuk është vetëm mjet komunikimi, por edhe mënyrë për të kuptuar mentalitete dhe identitete të ndryshme. Ka lexuar libra si “The Art of the Deal” i Trump dhe “Hillbilly Elegy” i J.D. Vance për të kuptuar më mirë Amerikën, një qasje që tregon përgatitje të thellë diplomatike, transmeton albinfo.ch.

Në vend, debati është ndezur për paketën e kursimeve “Paketa 27”, ku një ndër masat më të diskutuara është rritja e tatimeve për tërheqjet e mëdha nga fondet pensionale private (shtylla e tretë). Kritikët e akuzojnë se po e rëndon klasën e mesme, por Keller-Sutter përgjigjet: “Nëse nuk e frenojmë rritjen e shpenzimeve, do të duhet të rrisim taksat. Klasa e mesme ka më shumë interes që shpenzimet publike të mbahen nën kontroll.”

Sipas saj, buxheti federal është bërë shumë i rënduar nga subvencionet dhe shpenzimet afatgjata. “Jemi një makinë subvencionesh. Por duhet të rivendosim prioritetet, siç bën çdo familje në Zvicër.”

Duke vështruar përtej kufijve, ajo shpreh shqetësimin për situatën globale ekonomike. Borxhi i lartë në Evropë dhe SHBA mund të kërcënojë stabilitetin financiar ndërkombëtar. “Nuk dua ta quaj krizë financiare, por jemi në një situatë të brishtë.” Dhe kjo, sipas saj, nënkupton se Zvicra duhet të jetë gjithmonë e përgatitur, sepse në fund “ne jemi vetëm”, transmeton albinfo.ch.

Keller-Sutter nuk i shmanget diskutimit mbi etiketime si “Zonja e Hekurt” apo “nëna kumbare” që shpesh u vihen grave të fuqishme në politikë. Ajo thekson se gratë që shfaqin vendosmëri shpesh i frikësojnë njerëzit, por roli i saj është të japë drejtim, jo të jetë e heshtur.

Ajo mohon spekulimet për aleanca të brendshme brenda qeverisë, duke e përshkruar Këshillin Federal si një organ me bashkëpunim të mirë dhe jo si një mini-parlament partiak. “Politika partiake nuk është e mirëpritur në Këshillin Federal,” nënvizon ajo.

Intervista me Karin Keller-Sutter e shpalos një lidere të ftohtë në analizë, të vendosur në qëndrime dhe me një përgatitje të thellë politike, ekonomike dhe kulturore. Ajo nuk ngurron të sfidojë dogmat e vetë partisë së saj, të përballet me liderë botërorë apo të kritikojë realitetin brenda vendit. Mbi të gjitha, ajo përçon mesazhin e përgjegjësisë ndaj qytetarëve, ndaj buxhetit dhe ndaj të ardhmes së Zvicrës, transmeton albinfo.ch.

Ministri zviceran i Mbrojtjes, Martin Pfister, ka paralajmëruar masa të reja për mbrojtjen e bazave ajrore ushtarake të vendit nga rreziqet e spiunazhit, veçanërisht në kontekstin e blerjes së avionëve luftarakë amerikanë F-35. Në një intervistë të publikuar nga NZZ am Sonntag, ai deklaroi se kërkesat për siguri nga ana e Shteteve të Bashkuara janë shumë më të larta se sa ishte menduar fillimisht, transmeton albinfo.ch.

“Kërkesat për mbrojtjen e këtyre pajisjeve ushtarake të ndjeshme janë më të larta nga sa menduam në fillim”, theksoi Pfister, duke shtuar se edhe situata aktuale ndërkombëtare e sigurisë është një faktor i rëndësishëm për rritjen e masave mbrojtëse.

Pjesë e planit janë ndalim-fluturimi për dronët mbi bazat ajrore, më shumë masa kamuflimi dhe ekrane për privatësi, si dhe ndoshta zgjerimi i zonave të ndaluara për fluturime.

Kostoja shtesë për këto masa, së bashku me rritjen e çmimeve në sektorin e ndërtimit, është vlerësuar në rreth 60 milionë franga zvicerane, transmeton albinfo.ch.

Sipas Shërbimit Federal të Inteligjencës (FIS), kërcënimi më i madh për spiunazh ndaj Zvicrës vjen nga Rusia dhe Kina, të cilat mbajnë një prani të fortë të inteligjencës në vend. Objektivat e tyre përfshijnë institucionet federale, organizatat ndërkombëtare, kompanitë dhe institutet kërkimore.

Pfister pranoi se FIS ka burime të kufizuara për të përballuar këto kërcënime, por siguria kombëtare mbetet prioritet.

Në të njëjtën intervistë, Ministri i Mbrojtjes foli edhe për problemet në procesin e prokurimit, përfshirë çështjet që lidhen me blerjen e 36 avionëve F-35 nga SHBA. Ai zbuloi se ka mospërputhje në interpretimin e çmimit mes dy vendeve. Zvicra po llogarit një çmim fiks prej 6 miliardë frangash, ndërsa pala amerikane ka kërkuar një shtesë prej 650 milionë deri në 1.3 miliardë dollarë.

“Nuk e di si ka lindur ky keqkuptim nga pala amerikane”, u shpreh Pfister, duke shtuar se është i gatshëm të udhëtojë në SHBA për të sqaruar situatën, edhe pse sipas tij, aktualisht Uashingtoni ka prioritete të tjera, transmeton albinfo.ch.

Vala e të nxehtit e ditëve të fundit së shpejti do të marrë një pushim. Duke filluar nga e hëna, temperaturat në zonat e ulëta mund të bien nën 20 gradë Celsius. Por pas kësaj, vera do të kthehet.

Të shtunën, adhuruesit e nxehtësisë mund të presin përsëri temperaturat e mesit të verës. Temperaturat do të ngjiten në 30 gradë Celsius në disa zona të ulëta dhe madje pak më lart në Zvicrën frëngjishtfolëse. Dielli do të dominojë motin në Zvicër, me disa re kumulus të mundshme në zonat e ulëta gjatë gjithë ditës. Megjithatë, pas kësaj do të marrë fund, të paktën për disa ditë.

Tashmë të dielën do të freskohet pak. Temperaturat në zonat e ulëta do të jenë rreth 24 gradë. MeteoSwiss raporton: “Periudha me diell në mëngjes, veçanërisht në pjesët qendrore dhe lindore të vendit. Më vonë, si në rajonet e tjera, gjithnjë e më shumë vranësira nga perëndimi. Priten shira dhe stuhi në Alpet qendrore dhe lindore në pasdite.”

Do të ketë një rënie të ndjeshme të temperaturës të hënën. Lokalisht, temperaturat në ultësira mund të arrijnë 14 gradë në mëngjes herët dhe rreth 17 gradë gjatë ditës. Ky do të jetë rasti në pjesë të Zvicrës lindore dhe qendrore. Në pjesët e tjera të ultësirës, do të jenë rreth 19 gradë. Do të jetë pjesërisht me re të dendura, me disa reshje shiu, ndonjëherë të dendura dhe në disa vende me stuhi të mundshme. Vija e borës do të zbresë deri në 2,500 metra, sipas Meteo Switzerland. Për krahasim, vetëm pak ditë më parë u regjistrua një rekord i ri i pikës së ngrirjes, në 5,124 metra mbi nivelin e detit, përcjell albinfo.ch.

E marta do të sjellë gjithashtu një efekt ftohës. Do të jetë kryesisht me re në anën veriore të Alpeve, me reshje të përsëritura shiu, kryesisht në shpatet veriore. Do të ketë edhe periudha të shkurtra me diell në ultësira. Temperaturat maksimale do të jenë rreth 17 deri në 19 gradë Celsius, me erëra të forta nga perëndimi deri në veri.

Megjithatë, kushdo që mendon se vera ka mbaruar, gabon. Kjo periudhë më e freskët do të zgjasë vetëm pak. Duke filluar nga e mërkura, temperaturat do të rriten përsëri çdo ditë, pastaj do të kemi mot me diell me temperatura maksimale rreth 22 gradë. E enjtja do të jetë kryesisht me diell dhe rreth 24 gradë. Të premten, temperaturat do të arrijnë përsëri rreth 27 gradë me mot të mirë.

Meteo Switzerland shkruan për zhvillimin e mundshëm midis 12 dhe 18 korrikut: “Fillimisht, një shpërndarje e sheshtë e presionit mbi Evropën Qendrore, e ndjekur nga një situatë moti më shumë e dominuar nga presioni i lartë. Mot kryesisht me diell, me shira ose stuhi në gjysmën e dytë të ditës. Drejt fundit të periudhës së parashikimit, gjasat për stuhi do të bien. Temperaturat maksimale do të jenë midis 28 dhe 33 gradë.”

Në Zvicër nuk ka rënë shumë shi prej disa muajsh. Sipas SRF Meteo, vetëm rreth 60 për qind e reshjeve të zakonshme të shiut ose borës kanë rënë në Rrafshnaltën Zvicerane që nga marsi.

Në vitin 2024, injeksioni për humbje peshe u përfshi në sigurimin bazë shëndetësor. Kostot po rriten ndjeshëm. A është ky injeksion vërtet i nevojshëm në sigurimin bazë shëndetësor? Politikanët dhe kompanitë e sigurimeve shëndetësore e shohin këtë me skepticizëm.

I ashtuquajturi injeksion për humbje peshe, i zhvilluar fillimisht për të trajtuar diabetin dhe obezitetin e rëndë, është bërë një trajtim në modë për obezitetin në të gjithë botën, përfshirë edhe në Zvicër. Kërkesa e lartë çoi në mungesë të furnizimit, pasi vetëm një përbërës aktiv ishte miratuar.

Kosto vjetore prej 300 milionë frangash?

Që nga viti 2024, në treg ka dalë një ilaç tjetër që mbulohet nga sigurimi i detyrueshëm shëndetësor në kushte të caktuara. Megjithatë, mbulimi është i disponueshëm vetëm me recetën e mjekut dhe vetëm për pacientët që janë rëndë ose shumë mbipeshë. Ushtrimet dhe ndryshimet në dietë janë gjithashtu të detyrueshme. Megjithatë, numri i trajtimeve po rritet me shpejtësi dhe bashkë me të edhe kostot për siguruesit, siç raporton Blick.

Ekspertët e shëndetit vlerësojnë shpenzimet vjetore deri në 300 milionë franga zvicerane, të financuara nga paguesit e primeve. Kjo ka shkaktuar tani një debat politik: A duhet që këto ilaçe të jenë vërtet pjesë e sigurimit bazë? Anëtari i Këshillit të Shteteve nga FDP, Damian Müller, i tha Blick: “Për shkak të kostove të larta, të cilat përballohen bashkërisht nga paguesit e primeve, është thelbësore që kriteret e efektivitetit, përshtatshmërisë dhe efektivitetit të kostos së këtyre ilaçeve të shqyrtohen nga afër.”

Për përfshirjen në sigurimin bazë, këto tre kritere duhet të përmbushen. Vendimi merret nga Zyra Federale e Shëndetit Publik (FOPH) dhe Komisioni i Barnave. Megjithatë, siguruesit shprehin dyshime. Kompania e sigurimeve shëndetësore CSS, për shembull, vë në dyshim nëse efektiviteti dhe efektiviteti i kostos afatgjatë janë vërtet të garantuara. Në veçanti, ata kritikojnë faktin se përfitimet e supozuara shëndetësore, të tilla si parandalimi i sëmundjeve dytësore, ende nuk janë provuar mjaftueshëm. Groupe Mutuel dhe Helsana ndajnë të njëjtin vlerësim, transmeton albinfo.ch.

Zyra Federale e Shëndetit Publik (FOPH) i tha Blick: “FOPH do t’i monitorojë nga afër kriteret dhe do t’i rishikojë ato përsëri para se të skadojë afati.” Megjithatë, kjo nuk mund të quhet një përfshirje e nxituar në kujdesin bazë, pasi kriteret janë sqaruar me kujdes.

Për shkak të thatësirës, liqenet në Zvicrën lindore janë në nivele historikisht të ulëta për këtë sezon. Uji po ngrohet gjithashtu në të gjithë Zvicrën, përfshirë Liqenin e Gjenevës, temperatura e të cilit është rritur në 26 gradë Celsius.

Temperaturat e larta të ditëve të fundit kanë përkeqësuar tharjen dhe rënien e niveleve të ujit të Liqenit të Konstancës dhe Liqenit Walensee.

I pari, në veçanti, i vendosur në kufirin me Gjermaninë, merr një vëllim shumë të ulët uji nga Rajni, gjë që ka çuar në ndërprerjen e lundrimit midis Diessenhofen (TG) dhe Stein am Rhein (SH) që nga e hëna, raporton RTS.

Vëllimet e ulëta të shkarkuara nga lumenjtë shpjegojnë gjithashtu pjesërisht temperaturat e larta të liqeneve zvicerane në këtë periudhë. Në mesin e qershorit, Liqeni i Gjenevës pa që temperatura e ujit të tij të ngrihej në 26 gradë, pesë gradë më shumë se mesatarja për 41 vitet e fundit.

Liqeni Neuchâtel po ndjek të njëjtin trend me ujë pak më të freskët (25 gradë), por gjithashtu me një rritje prej pesë gradësh krahasuar me mesataren për këtë periudhë, përcjell albinfo.ch.

Temperatura më e lartë e regjistruar nga Meteonews ishte në Liqenin Lugano me 28 gradë, që korrespondon me një rritje prej pesë gradësh krahasuar me mesataren e 41 viteve të fundit.

Thatësira shkakton gjithashtu një rrezik mjaft të lartë zjarri (3 nga 5) në disa rajone, siç është Valais.

Pavarësisht nëse po vizitoni Zvicrën apo keni jetuar këtu për vite me radhë, përcaktimi i rregullave të bakshishit mund të jetë i vështirë. Ne u kërkuam lexuesve tanë të na jepnin mendimet e tyre mbi kulturën e bakshishit në Zvicër.

Kultura e bakshishit në Zvicër mund të jetë e vështirë për t’u kuptuar. Kjo është sigurisht rasti për turistët, por edhe banorët na kanë thënë se është e vështirë të përcaktohet saktësisht kur duhet të jepet bakshish dhe kur jo.

Për të pasur një ide më të qartë, iu drejtuam lexuesve tanë për t’i pyetur për ndjenjat e tyre mbi domosdoshmërinë e dhënies së bakshishit dhe si të lundrohet në rrjetin kompleks të rregullave kulturore që rrethojnë këtë zakon.

Ja këshillat e tyre kryesore për bakshishin në Zvicër

Por së pari, çfarë thonë zyrtarët?

Turizmi i Zvicrës zyrtarisht thotë se vizitorët nuk duhet të shqetësohen për bakshishin, por ta bëjnë këtë vetëm nëse duan. Në këshillat e tyre për bakshishin, ata shkruajnë: “Nuk keni pse të shqetësoheni kurrë për bakshishin në Zvicër, pasi bakshishet janë të përfshira në çmim. Sidoqoftë, mund t’i shtoni një buzëqeshje dikujt që ka ofruar shërbim të mirë duke e rrumbullakosur në frangun ose shifrën e rrumbullakosur më të afërt.”

Gazeta zvicerane 20minuten raporton se “rrumbullakosja” në frangun më të afërt ose pesë franga është qasja më e mirë.

Katër nga pesë japin bakshish rregullisht

Në një sondazh se sa e përhapur është në të vërtetë dhënia e bakshishit, katër nga pesë të anketuar, pra 79.5 për qind, thanë se e bëjnë këtë, duke treguar se dhënia e bakshishit rregullisht është padyshim normë në Republikën Alpine.

Njerëz nga çdo rajon i madh gjuhësor në Zvicër u përgjigjën se japin bakshish rregullisht, duke treguar se ka të paktën njëfarë qëndrueshmërie në vend kur bëhet fjalë për këtë zakon, transmeton albinfo.ch.

Shumica e të anketuarve thanë se japin bakshish për shërbim të mirë, duke treguar se bakshishet nuk janë një përfundim i paracaktuar në Zvicër, ndryshe nga Shtetet e Bashkuara.

Shelly, e cila jeton në Lucern, tha se zviceranët nuk japin mjaftueshëm bakshish dhe se ajo jep bakshish si “për parim dhe për shërbim të mirë”, shkruan thelocal.

Një person nga Vaud tha se mendon që bakshishi është më i pritur sot.

Nuk mund të jepen këshilla të sakta për bakshishin në Zvicër, përveçse ai do të vlerësohet, por nuk pritet në shumicën e rasteve. Në përgjithësi, tarifat e shërbimit mund të jenë të përfshira në faturën tuaj. Në atë rast, bakshishi nuk është i nevojshëm, përveç nëse doni vërtet të tregoni sa të kënaqur jeni.

Dhënia e një bakshishi prej rreth dhjetë për qind duket të jetë normë në Zvicër për restorantet dhe në disa raste për baret dhe berberët.

Martin tha se edhe vetë zviceranët nuk janë plotësisht të sigurt se kur duhet të japin bakshish.

“Në një restorant ose bar me kamariere, unë jap bakshish si falënderim që nuk më injorojnë dhe janë të sjellshëm gjatë shërbimit,” tha ai.

“Por për të qenë i sinqertë, jam shumë i hutuar se sa është një shumë e mirë dhe nëse duhet të jap bakshish fare, pasi të gjithë më thonë diçka tjetër, madje edhe ata që kanë lindur në Zvicër.”

Shumë në Zvicër, veçanërisht në pjesën frëngjishtfolëse të vendit, “rrumbullakojnë” bakshishet e tyre. Kjo do të thotë se nëse një kafe kushton 3.70 CHF, ata do të paguajnë 4 CHF e kështu me radhë.

Sigurisht, kjo bëhet më e vështirë sa më e lartë të jetë fatura. T’i thuash një kamerieri të rrumbullakosë një faturë prej 123.70 CHF deri në 124 CHF është mjaft e paturpshme, por mund të përdorësh afërsisht një shifër prej pesë për qind për ta rrumbullakosur.

Pra, nëse fatura kushton 15.40 CHF, rrumbullakosja deri në 16 CHF do të jetë pak më shumë se pesë për qind, për shembull.