Numri i rasteve të pickimit nga rriqrat po rritet në Zvicër, por njerëzit shpesh e nënvlerësojnë rrezikun që ato paraqesin. Ja si mund të mbroheni.

Rriqrat janë të shumta në Zvicër çdo verë.

Megjithatë, dy lloje që nuk janë vendase po e “pushtojnë” gjithnjë e më shumë vendin.

Njëra prej tyre është rriqra Hyalomma.

Nuk është aspak e këndshme: ekspertët thonë se kur është e mbushur me gjak, mund të arrijë deri në dy centimetra gjatësi, që është pothuajse tre herë më e madhe se rriqra e zakonshme që gjendet në Zvicër. Ka sy dhe ndjek në mënyrë aktive viktimat e saj.

Patogjenët që mbart kjo rriqër nuk duhen nënvlerësuar.

Sipas Werner Tischhauser, zëvendëspresident i Lidhjes Zvicerane të Rriqrave (po, ekziston vërtet një shoqatë e tillë), “nëse rriqrat Hyalomma do të përhapeshin këtu, ky do të ishte një lajm i keq për popullatën, sepse kjo specie përbën një kërcënim të madh”.

Për shembull, mund të shkaktojë ethe Krime-Kongo, të cilat mund të jenë fatale.

Tjetra: rriqra e kënetës

E njohur edhe si rriqra e livadhit, kjo specie po vendoset gjithnjë e më shumë në Zvicër, duke migruar këtu nga rajoni i Mesdheut dhe Afrika e Veriut. Prek si njerëzit ashtu edhe qentë.

Kjo rriqër transmeton baktere që shkaktojnë sindromën Tibola, me pacientët që përjetojnë ethe, nyje limfatike të fryra dhe ndryshime në lëkurë në vendin e pickimit, transmeton albinfo.ch.

Për fat të mirë, ndryshe nga sëmundja që shkakton rriqra Hyalomma, kjo gjendje nuk është kërcënuese për jetën.

Ku janë më të zakonshme këto rriqra pushtuese?

Këto krijesa preferojnë një klimë të butë, prandaj njerëzit që jetojnë në zona malore janë më pak të prekur se ata në lartësi më të ulëta. Ato janë më të shumta në rajonet Jura, Emmental dhe Toggenburg, si dhe në disa pjesë të Zurich Oberland.

Çfarë duhet të bëni nëse ju pickon?

Nëse ju kap një rriqër, duhet ta hiqni atë sa më shpejt dhe në mënyrë të sigurt. Sa më shpejt ta bëni këtë, aq më i ulët është rreziku që ajo të arrijë t’ju infektojë.

Gjëja më e mirë është të shkoni te mjeku ose në një farmaci për ta hequr siç duhet rriqrën, nëse ndodheni afër.

Përndryshe, mund ta bëni edhe vetë me një mjet të posaçëm për heqjen e rriqrave (të cilin mund ta blini në shumicën e farmacive në Zvicër) ose me piskatore.

Si mund ta mbroni veten nga pickimet e rriqrave?

Vaksinimi është mënyra më e mirë për t’u mbrojtur nga sëmundjet që transmetohen nga rriqrat. Rekomandohet që nga mosha tre vjeç dhe mbulohet nga sigurimi bazë. Vaksinimi ofron mbrojtje për 10 vjet, shkruan The Local.

Gjithashtu, mund të mbroni veten nga pickimet duke veshur pantallona të gjata dhe këpucë të mbyllura (jo sandale ose shapka) kur ecni në pyll ose në bar të gjatë.

Parlamenti i Zvicrës dëshiron të subvencionojë një tren të ri nate që lidh Bazelin me Malmön në Suedi, por jo të gjithë janë dakord. Pse ndodh kjo?

Qeveria e Zvicrës është e përkushtuar për të zgjeruar linjat ndërkombëtare midis qyteteve zvicerane dhe atyre evropiane.

Për shembull, në vitin 2026 pritet të qarkullojnë dy trena shtesë në secilin drejtim midis Cyrihut dhe Milanos. Lidhja direkte me Bolonjën do të zgjerohet deri në Firence, ndërsa treni veror për në Gjenovë do të vazhdojë deri në La Spezia.

Midis Zvicrës dhe Francës, një tren direkt nga Lozana, nëpërmjet Gjenevës, do të shkojë në Marsejë sipas sezonit, nga prilli deri në tetor, duke qarkulluar nga e enjtja deri të hënën.

Orari i ri për vitin 2026 do të ofrojë gjithashtu më shumë komoditet për pasagjerët e trenave të natës. Trenat modernë Nightjet me mini kabina dhe me tualete e dushe private do të lidhin Cyrihun dhe Bazelin me Hamburgun, Amsterdamin dhe Vjenën, përcjell albinfo.ch.

Më vonë, Zvicra synon të ketë edhe një lidhje direkte me Mbretërinë e Bashkuar. Gjithashtu, duke filluar nga prilli i vitit 2026, pritet që tre trena nate në javë të qarkullojnë midis Bazelit dhe Malmö-s, nëpërmjet Kopenhagenit, në secilin drejtim, pra gjithsej gjashtë herë në javë.

Të paktën, ky është plani, edhe pse disa deputetë duan ta ndalin.

Cili është problemi?

Parlamenti ka vendosur të ndajë 30 milionë franga në vit për lidhjet ndërkombëtare hekurudhore gjatë gjashtë viteve të ardhshme. Megjithatë, për të ulur shpenzimet, kësti i parë për këtë vit u ul në 10 milionë franga.

Këshilli Federal ka bërë të ditur se nuk dëshiron ta tejkalojë këtë shifër as në vitet e ardhshme. Kjo lë në dispozicion vetëm 60 milionë franga, nga 180 milionët që ishin parashikuar fillimisht, për t’u përdorur për rrjetin ndërkombëtar të trenave.

Zyra Federale e Transportit ka vendosur të ndajë pjesën më të madhe të këtyre parave, plot 47 milionë franga, për një projekt të vetëm, pikërisht për linjën e re nga Bazeli në Malmö, shkruan The Local.

Kjo do të thotë se për çdo udhëtim me tren në këtë linjë do të shpenzohen rreth 30 mijë franga.

Sipas zëdhënëses së kompanisë hekurudhore SBB, Sabrina Schellenberg, këto para do të përdoren për koston e shtigjeve të trenave dhe të energjisë, por edhe për mjetet lëvizëse dhe personelin.

Shpërdorim i parave të taksapaguesve?

Jo të gjithë deputetët janë dakord me këtë mënyrë të shpenzuari. Për deputetin Thomas Hurter nga Partia Popullore Zvicerane, që është edhe anëtar i Komisionit parlamentar të Transportit, një subvencion prej 30 mijë frangash për një udhëtim me tren është një ide e keqe.

“Unë besoj se kjo është në thelb një shpërdorim i parave të taksapaguesve sepse SBB po investon në një linjë që nuk ka domosdoshmërisht një të ardhme, dhe paratë do të ishte më mirë të përdoren për linjat ekzistuese,” tha ai.

Çfarë pritet të ndodhë tani?

Është ende herët për të thënë.

Kjo sepse ende nuk është e sigurt nëse fondet për këtë shërbim të ri të trenit të natës nga Bazeli në Malmö do të miratohen. Parlamenti duhet të votojë mbi financimin çdo dhjetor si pjesë e debatit për buxhetin federal.

Teleferikët zviceranë patën një muaj të mbarë në maj dhe qershor, me 24 për qind më shumë vizitorë sesa në vitin 2024. Një qershor i thatë dhe me diell ka nxitur udhëtimet ditore, veçanërisht në Alpet Vaud dhe Fribourg.

Krahasuar me një fillim të dobët të sezonit 2024, numri i pasagjerëve vendas në teleferikë është rritur me 30 për qind, njoftoi javën e kaluar Shoqata Zvicerane e Teleferikëve të Skive (RMS). Pasagjerët ndërkombëtarë gjithashtu kanë shënuar një rritje prej 19 për qind.

Kushtet e motit janë arsyeja kryesore e dhënë për këtë rritje të dukshme. Gjatë sezonit aktual, moti i qëndrueshëm dhe kryesisht me diell ka çuar në një rritje të ndjeshme të numrit të udhëtimeve ditore. Ndërsa në fillim të sezonit 2024, shiu dhe stuhitë kishin sjellë një rënie të konsiderueshme të ekskursioneve malore, shkruan RTS.

Vaud dhe Fribourg me rritje të fortë

Pamja e përgjithshme për rajonet individuale është pozitive. Teleferikët e skive në Alpet Vaud dhe Fribourg kanë regjistruar rritjet më të larta të hyrjeve të para, me mbi 50 për qind më shumë krahasuar me vitin 2024. Pas tyre vjen Zvicra Lindore me 29 për qind, Valais dhe Grisons me nga 26 për qind secila dhe Zvicra Qendrore me 24 për qind.

Oberlandi i Bernës, me një rritje prej 20 për qind, mbeti pak nën mesataren kombëtare. Në Ticino, rritja ishte vetëm e moderuar dhe pak më e lartë se vitin e kaluar, por kjo shifër shpjegohet me transformimin e një teleferiku të madh, përcjell albinfo.ch.

Kjo u lejon operatorëve të teleferikëve të skive të kthehen në trendet pozitive të sezonit të dimrit. Sezoni i dimrit 2024/25 ka qenë tashmë jashtëzakonisht i mirë. Me një rritje prej 11 për qind të numrit të vizitorëve, ishte, sipas të dhënave nga fillimi i majit, “sezoni më i mirë i dekadës së fundit” në terma absolutë.

Faktorë të tjerë shpjegojnë këtë entuziazëm për malet. Shumë njerëz blejnë Magic Pass për skijim dhe shfrytëzojnë mundësinë për ta përdorur sa më shumë gjatë sezonit të verës. Çdo vit teleferikë të rinj i shtohen rrjetit, gjë që sjell një audiencë të re që dëshiron të eksplorojë zona të ndryshme të qafës.

Përpjekjet e bëra nga shumë vendpushime, veçanërisht ato në vargmalin e mesëm, për të qenë tërheqëse gjatë gjithë vitit duket se po japin rezultate. Këto vendpushime e kanë të qartë se nuk mund të mbështeten më vetëm te bora dhe po bëjnë gjithçka që munden për të ofruar një ofertë për katër stinët.

Qyteti i Cyrihut ka rritur numrin maksimal të pjesëmarrësve në projektin pilot “Züri Can” nga 2.100 në 3.000.

Qyteti e justifikon këtë me kërkesën në rritje, siç thuhet në një njoftim për shtyp përkatës.

Projekti ka filluar që nga marsi i vitit 2023 dhe synon të promovojë përdorimin e kanabisit me rrezik më të ulët.

“Për shkak të interesit në rritje, veçanërisht nga grupet që më parë kanë qenë të nën-përfaqësuara si gratë dhe përdoruesit e rastit, menaxhmenti i studimit ka vendosur të rrisë numrin e pjesëmarrësve në 3.000”, thuhet në deklaratë. Për më tepër, kufiri i sipërm prej 2.100 personash është arritur tashmë për një vit, prandaj qendrat nuk kanë qenë në gjendje të pranojnë përdorues të rinj në muajt e fundit pavarësisht kërkesës, shkruajnë shërbimet shëndetësore të qytetit, transmeton albinfo.ch.

Këshilltari i Qytetit nga GLP dhe Kryetari i Departamentit të Shëndetit të Cyrihut, Andreas Hauri, thekson: “Duke rritur numrin e pjesëmarrësve, ne po promovojmë mbrojtjen e shëndetit dhe po u ofrojmë konsumatorëve qasje të sigurt në kanabis.” Për më tepër, më shumë pjesëmarrës do të siguronin një ekuilibër më të mirë të rezultateve të studimit dhe një spektër më të gjerë të zakoneve të konsumit, shkruajnë zyrtarët.

Sipas deklaratës, Zyra Federale e Shëndetit Publik e ka miratuar tashmë rritjen. Studimi është planifikuar të zgjasë deri në tetor të vitit 2026. Po shqyrtohet edhe një zgjatje prej dy vitesh.

Dy eksperimente në kantonin e Cyrihut

Duhanpirësit mund të zgjedhin nga 20 lokacione: dhjetë farmaci, Qendrën e Informacionit për Barnat e Qytetit të Cyrihut dhe nëntë të ashtuquajtura klube shoqërore, ku pirja e duhanit është gjithashtu e mundur në dhomat e klubeve. Gama përfshin lule dhe rrëshirë kanabisi me përqendrime të përcaktuara qartë të THC/CBD dhe me cilësi organike zvicerane, shkruan SRF.

Pavarësisht nga “Züri Can”, është duke u zhvilluar edhe një studim tjetër në të gjithë kantonin mbi konsumin e kanabisit, i cili pati 4.500 pjesëmarrës në maj. Ky studim drejtohet nga shoqata private Swiss Cannabis Research. Palët e interesuara janë ende të mirëpritura të aplikojnë për këtë studim. Të dy projektet po monitorohen shkencërisht.

Pasi qyteti i Porrentruy në kantonin Jura u ndaloi njerëzve nga Franca fqinje të përdornin pishinën e tij komunale, një qytet tjetër zviceran, Bazeli, po ndjek shembullin.

Këshilli komunal ka kufizuar qasjen në pishinën në Porrentruy nga 4 korriku deri më 31 gusht, pra gjatë gjithë verës.

Ky hap drastik rrjedh nga rastet e shumta të sjelljeve të këqija nga të rinjtë që kanë ardhur në këtë qendër nga komunitetet fqinje në Francë.

Siç raportoi së fundmi The Local, incidentet përfshijnë ngacmimin e grave të reja, gjuhë të papërshtatshme, not me të brendshme dhe madje sjellje të dhunshme pasi janë qortuar.

Kjo masë zbatohet vetëm për njerëzit që jetojnë përtej kufirit, ndërsa qytetarët francezë që kanë një leje pune ose qëndrimi zvicerane përjashtohen nga ky rregull, transmeton albinfo.ch.

Ashtu si Porrentruy, edhe Bazeli ndodhet shumë afër Francës. Në fakt ai ndan një kufi me qytetin francez të Saint-Louis.

Disa nga pishinat publike të Bazelit raportojnë gjithashtu se kanë përjetuar sjellje problematike, përfshirë ngacmime, të nxitura nga larës nga përtej kufirit, sipas Steve Beutler, kreut të Zyrës së Sportit të Bazelit.

“Ky fenomen nuk ka qenë kurrë kaq i hapur sa këtë vit”, tha Beutler.

Ai përmendi agresionin, mungesën e respektit dhe mosrespektimin e rregullave të higjienës, siç është hyrja në ujë pa bërë dush ose me të brendshme, të gjitha këto janë në rritje.

Por kjo nuk është e gjitha. Policia e Bazelit raportoi se në pesë javët e fundit ka ndërhyrë rreth 10 herë në pishinën Gartenbad St. Jakob, kryesisht për grindje dhe vjedhje, të kryera kryesisht nga njerëz nga Franca.

Çfarë po bëhet për të luftuar këtë problem?

Kantoni po merr masa të ndryshme parandaluese.

“Personeli i sigurisë do të shtohet për të zbatuar më mirë rregullat”, tha Beutler. “Nëse është e nevojshme, do të lëshohen ndalime hyrjeje.”

Gjithashtu mund të zbatohen kode më të rrepta veshjeje për arsye higjienike.

Ato do të përfshinin lejimin vetëm të rrobave të banjës dhe mbathjeve të ngushta, për të parandaluar veshjen e të brendshmeve poshtë tyre.

Zvicra është një shembull për ne

Sidomos në rastin e Porrentruy, reagimet ndaj ndalimit ndryshojnë shumë.

Komisioni Federal Kundër Racizmit, për shembull, tha se kjo masë dëmton imazhin e Zvicrës, prandaj është thelbësore të gjendet një zgjidhje proporcionale dhe jo diskriminuese, shkruan The Local.

Megjithatë, deputeti francez Matthieu Bloch ka një pikëpamje krejtësisht të ndryshme.

Në vend që ta kritikojë ndalimin, ai e mbështet atë dhe u tha autoriteteve të Porrentruy gjatë një vizite të kohëve të fundit:

“Po ju them shumë qartë, vendimi i bashkisë së Porrentruy është plotësisht legjitim.”

“Sikur të kishim të njëjtat burime dhe të njëjtën kulturë si Zvicra, ndoshta do të kishim më pak probleme”, shtoi ai. “Ekziston njëfarë lirie në Francë që nuk e gjejmë në vendin tuaj. Ju jeni një shembull për ne.”