Shefik Osmani, promotor i mësimit plotësues të gjuhës shqipe

Prof . dr. Shefik Osmani është dijetar i madh, pedagog përparimtar, didakt i shquar, promotor dhe drejtues i zgjedhur shkencor – pedagogjik i shkollës shqipe jashtë atdheut. Natyrisht se pohimet e këtilla kanë mbështetje mbi fakte dhe vepra të tij.

Prof. dr. Shefik Osmani është i lindur në Shkodër, në vitin 1923. Në këtë qytet me tradita arsimore e atdhetare, që fëmijë, u dha i tëri pas “dritës së diturisë”. Është laureat i çmimit të Republikës.

Ish drejtor i shkollave pedagogjike në Shkodër, Peshkopi, Tiranë. Inspektor pranë Ministrisë së Arsimit dhe të kulturës, punonjës shkencor në ISP, publicist. Shefik Osmani ka shkruar e botuar shumë. Ç’është e vërteta nuk janë pak 40 tituj të fiksuar në bibliografinë e tij shkencore.

Kur të shkruhet historia e diasporës shqiptare, krahas me shumë pedagogë të shquar që janë marrë me rëndësinë e gjuhës amtare larg atdheut apo me mësimin e gjuhës shqipe tek brezat e rinj, një vend nderi i takon pa dyshim prof dr Shefik Osmanit.

Shkolla e parë shqipe e pavarur në Zvicër zë fill në vitin 1990 në kantonin Glarus, me mësuesen Drita Krasniqi, për t’u përhapur më vonë anembanë Kantoneve të Zvicrës. Përparime në këtë drejtim ishin arritur sidomos gjatë vitit 1994/95.

Shkolla shqipe jashtë atdheut është e organizuar në 14 shtete të botës: në Gjermani, Zvicër, Francë, Angli, Austri, Suedi, Norvegji, Holandë, Danimarkë, Finlandë, Belgjikë, Luksemburg, SHBA dhe në fillim të punës në Kroaci”. (Dr. Muhamet Bicaj). Për organizimin e shkollës shqipe, Ministria e Arsimit e Qeverisë së Republikës së Kosovës kishte përgatitur gjithçka të nevojshme: Plan-programin, dokumentacionin shkollor (regjistri, dëftesa, libreza nxënësish) tekstet shkollore udhëzime didaktike të hartuara dhe vënien në jetë të të cilit, prof dr. Shefik Osmani ka qenë promotor dhe drejtues i zgjedhur shkencor pedagogjik. Ai theksonte rolin shoqëror e pedagogjik të shkollës dhe edukatës përmes gjuhës amtare në kushte dygjuhëshe.

Rëndësia e gjuhës amtare dhe roli i saj në përvetësimin e një gjuhe tjetër u bë objekt hulumtimi edhe nga pedagogë evropianë, si: dr. Rudolf de Cillia në Austri, dr.dr. Basil Schader në Zvicër, dr. Katrin Hohman në Gjermani etj. Në këtë frymë u paraqit edhe mendimi pedagogjik e didaktik i prof Shefik Osmanit, në artikullin “Teknologjia didaktike dhe mësimi shqip në diasporën e re”. Ai këtu shkruan: “Shkollat e mësimit plotësues janë një dukuri e re në fushën e arsimit botëror, janë shtojca të shkollave të rregullta vendëse, por që mbarështohen me kurrikula të veçanta – të ngritura mbi bazën e të drejtave ndërkombëtare për arsimimin e fëmijëve refugjatë të punonjësve të huaj, që zakonisht emigrojnë si fuqi punëtore në vendet e zhvilluara, ku formojnë enklavat e tyre”.

Mbi 15 vite bashkëpunoi me organizatorë të mësimit plotësues, mësues e intelektualë të diasporës për hartimin e një vargu tekstesh shkollore me bashkautorësi, që u shërbyen nevojave shkollore në mësimin plotësues, si burim i rëndësishëm i diturisë. Fjala është për tekstet si: “Plotësori i abetares”, “Zemra ime” për klasat (I-II-III) “Shkollë e jetë” për klasat IV-V-VI, “Leximi im” së bashku me fletore pune, teksti “Fjalë pas fjale”, “Fjalor me figura” etj.

Jo vetëm në pikëpamje pedagogjike por edhe në fushën e kulturës ai mori pjesë në seminare të shumta të arsimtarëve si në Zvicër, Gjermani, Belgjikë, Holandë, Suedi etj. gjithkund ku jetonin shqiptarët, duke dhënë kontribut, në veçanti për zhvillimin e arsimit dhe të shkollave në gjuhën amtare.

Për hapjen dhe mbajtjen e shkollave të mësimit plotësues në Zvicër ishte përgjegjësi e madhe jo vetëm në përqasjen e tyre me shkollat tradicionale zvicerane, por edhe me shkollat simotra të komuniteteve tjera si spanjolle, italiane, portugeze, turke etj., të cilat kanë mbështetje të fortë të qeverive përkatëse.

Siç shkruan edhe vet ai, “Shkolla Shqipe e Mësimit Plotësues është një hallkë e re në sistemin tonë arsimor për veçoritë që ka në krahasim me shkollat e tjera të rrjetit arsimor, nga përbërja e nxënësve me origjinë fshatare e qytetare, me prurje dialektore në ligjërim dhe nivele të ndryshme njohurish. Ajo dallon edhe nga shkollat publike e ato private. Kjo shkollë shkruan ai, – i përgatit nxënësit në drejtim të përvetësimit të gjuhës amtare shqipe dhe vlerave të saj artistike e shkencore, të njohjes së historisë së shqiptarëve, karakteristikave kryesore të gjeografisë së vendlindjes të të parëve të tyre dhe njohjes së disa tipareve të artit popullor, që është përpunuar në truallin tonë. Kjo shkollë mësimin e zhvillon njëherë në javë mbi bazën e klasave të bashkuara (I-X), u përshtatet rrethanave ku ndodhet dhe kushteve që kanë nxënësit në mesin dy gjuhësh”.

Për rolin e edukatës dhe shkollës bën fjalë në shkrimin “Roli dhe perspektiva e shkollës shqipe të mësimit plotësues në diasporë”, ku ndër të tjera shkruan: “Roli i shkollës në këto momente mbetet në epiqendër. Ajo e mëson, aftëson, e përgatit brezin e ri me dije, me shprehi, me aftësi që kur nxënësi të mbarojë klasën e nëntë të jetë një njeri i mësuar, një bamirës, një atdhetar i përgatitur, një person i edukuar në frymën e idealit kombëtar.”

Sipas tij angazhimi i mësuesve kushtëzon mbijetesën e fizionomisë kombëtare të brezit të ri shqiptar të kësaj diaspore, traditat e së cilës: gjuha shqipe, doket e zakonet tona ruhen, trashëgohen dhe transmetohen, “..nëse do të funksionojnë si duhet shkollat tona, nëse në kuvende, në vatra familjare, në mjediset e shkollës do të mbizotërojë gjuha shqipe, nëse do të kumbojë kënga shqipe. Ai komb që ka në dorë arsimin siguron të ardhmen e vet. Dhe e ardhmja sigurohet me përgatitjen e brezit të ri për kthim në vendlindje”.

Shkolla është një institucion shtetëror që përfshinë të gjithë nxënësit shqiptarë pa dallim krahine, pa dallim ideje e feje. Shkolla dhe mësuesi i edukojnë nxënësit që të miqësohen me njëri tjetrin, ta ndihmojnë njëri tjetrin, ta përkrahin njëri – tjetrin, së bashku ta lartësojnë emrin shqiptar, të mishërojë kudo nderin shqiptar, ta përfaqësojë kudo kulturën shqiptare dhe popullin shqiptar triumfues mbi dhunën, mbi forcën, mbi barbarët.

Shkolla shqipe është institucion i depolitizuar. Ajo është institucion kombëtar. Mësuesi personifikon personazhin numër një. Të mësuesi, prindërit shohin edukatorin e fëmijës së tyre, shohin zëvendësin e tyre që i mbulon me kujdes e dashuri të gjithë fëmijët e tyre pa asnjë dallim, pa asnjë iluzion tjetër. Shkolla është vatër e patriotizmit shqiptar, qendra e kulturës kombëtare shqiptare, institucion ku kalitet shkenca e gjuhës shqipe, shkenca e historisë dhe gjeografisë etnike, punishtja e botës së artit shqiptar, prezantuesja e figurave të shquara shqiptare.

“Ne intelektualët e Shqipërisë që na drithërohet zemra për të ardhmen e kombit “qëndrimin tuaj patriotik e shohim me kryelartësi, tubimet tuaja me krenari, shkollat tuaja me admirim të madh. Shqiptarët e mëdhenj nga Kosova si Ymer Prizreni, Hasan Prishtina, Isa Boletini etj etj le të na shërbejnë si shembull se si duhet kombi dhe gjithçka kombëtare.”

Ndërsa në artikullin “Gjuha jonë është e bukur” i këshillon prindërit: “E pra, fëmijët tuaj nëse nuk ndjekin shkollën shqipe, nëse prindërit kënaqen vetëm me mësimin në gjuhën e huaj dhe nuk i dërgojnë fëmijët në shkollën shqipe të mësimit plotësues, nëse mësuesve shqiptarë u mungon vokacioni kombëtar dhe ai profesional këto të fundit shkallë – shkallë do të humbin gjënë më të shtrenjtë që ka çdo njeriu, Gjuhën amtare. Humbja e gjuhës amtare dobëson marrëdhëniet me vendlindjen. Atdheu i dytë zë vendin e atij të parit. Vendlindja e prindërve, përkatësisht atdheu i parë mbetet vetëm në kujtesë sa për të treguar origjinën”.

Ai gjithnjë mendonte se si të përparojnë nxënësit shqiptarë në shkollat e vendit ku ata kanë vendosur të jetojnë. “Nxënësit shqiptarë padyshim se duhet integrohen në shoqërinë pritëse së bashku me gjuhën shqipe. Duke ditur shqipen ata do të mësojnë një gjuhë tjetër më mirë”

Për nevoja të mësuesve prof Osmani hartoi “Dokumentet didaktike bazë të SHSHMP” që përfshin 41faqe.

Aty përshkruhen me imtësi si kurrikula të një institucioni të ri në teori e praktikë: nga plan- programet, struktura, paraqitja e tyre analitike. Cikli i ulët përfshin klasat:I-II-III. Cikli i mesëm, kl. IV –V- VI. Cikli i lartë, kl. VII-VII-IX( me orët përkatëse të mësimit dhe temat në lëndët Gjuhë e Lexim), si dhe udhëzimet metodike e përshkrimi i teksteve e leximeve ndër lëndore deri te kultura muzikore dhe ajo figurative.

Ky plan vetvetiu është voluminoz, me përmbajtje të pasur dhe autentike, kështu që ai meriton të gjurmohet duke e çmuar apo vlerësuar rolin e tij në zhvillimin e pedagogjisë së Mësimit Kombëtar jashtë atdheut. Plani dhe programi i shkollës shqipe të mësimit plotësues përmban: Qëllimi dhe detyrat e shkollës shqipe. 2. Struktura e Shkollës Shqipe të Mësimit Plotësues. 3. Programi analitik orientues. Para sheh 3 orë mësimore në ditë, sasia e temave dhe përmbajtja etj. …..4. Udhëzime metodike.

(Autorja është mësuese në Jura)

Rehana Doko, shkrimtarja që po vjen

Të shtunën që shkoi, në Emmenbrücke të Luzern-it u bë promovimi i romanit “Të çoroditur” të shkrimtares së re, Rehana Doko. Në një atmosferë artistike, autorja lexoi në të dy gjuhët, shqip dhe gjermanisht, fragmente nga romani i saj. Ajo përshendeti të pranishmit me një fjalë të shkurtë dhe ju përgjigj pyetjeve të parashtruara nga dashamirët e pranishëm të fjalës së shkruar.

Takimin, në të cilin pati edhe zviceranë, e moderoi Roza Berisha, në të dy gjuhët. Për muzikë u kujdes me një përkushtim të spikatur kitaristi i grupit muzikor “Who`s Elektra” nga Luzerni, Besart Berisha.

Për librin folën Isë Gashi dhe Bardhec Berisha.

Nëse duhet të veçojmë diçka që këtë promovim e dallonte nga të tjerët, ishte prania e të rinjve, të cilët edhe debatuan, madje me një nivel mjaft të mirë rreth librit. Duhet thënë se ishte ndër rastet e rralla kur të rinjtë janë të pranishëm dhe debatojnë në takime të tilla.

Duke marrë pjesë në debat, Besart Berisha tha se ne si shqiptarë duhet të mburremi me një shkrimtare të moshës kaq të re. Ai shprehu kënaqësinë që i ishte dhënë rasti për të bërë muzikë në këtë promovim.

Njëri nga autorët e vështrimeve të lexuara lidhur me librin, Isë Gashi foli fillimisht për familjen Doko dhe shkrimtaren, kurse në vazhdim i bëri një vështrim sociologjik romanit. Në këtë aspekt, ai e cilësoi atë si një vepër me vlerë të madhe. Është për t`u vlerësuar sidomos mënyra se si një vajzë 13 vjeçare, përmes një romani, e trajton jetën e përditshme, u shpreh Gashi.

Autori i vështrimit tjetër, Bardhec Berisha me pak fjalë njoftoi të pranishmit se promovimi i librit po bëhej nga Shoqata e Krijuesve Shqiptarë në Zvicër (SHKSHZ). “Rehana është anëtarja me e re e kësaj shoqate dhe i takon gjeneratës së dytë të mërgimtarëve që jetojnë në Zvicër (është sekondas)”, tha Berisha.

Ndërsa duke folur për biografinë e saj, ai përkujtoi se Rehana Doko është e lindur me 1995 në Ohër. Jeton në Ebikon të Luzern-it me prindërit e saj, prej të cilëve e ka përkrahjen më të madhe për punën dhe suksesin e saj. Ka kryer shkollën fillore në Root kurse tani është në vitin e katërt në gjimnazin Alpenquai të Luzern-it. Ky është romani i parë i saj. Ajo shkruan edhe poezi, të cilat ende i ka në dorëshkrim, dhe tregime, të cilat i ka të botuara nëpër gazetat vendore si p. sh. në “Neuer Luzerner Zeitung”.

“Rehana shkruan në gjuhën gjermane, por ajo e flet një shqipe të rrjedhshme dhe të pastër”, nënvizoi Bardhec Berisha.

Në vazhdim ai u fokusua në rrjedhën e romanit të promovuar. “Rehana në këtë roman trajton një plagë shoqërore e cila është bërë edhe fenomen i jetës moderne, ndarjen e prindërve. Ajo na tregon se si ndjehen fëmijët e prindërve të ndarë. Në romanin “Të çoroditur” përshkruhet përditshmëria e Bibit, Lulus, Maxit, Leos, Lilit etj. Përmes rrëfimeve të tyre përvijohet jeta e shumë fëmijëve dhe të rinjve tjerë që kanë përvoja të ngjashme.

Bardhec Berisha në vështrimin e tij ka folur në superlativ për mënyrën tërheqëse të rrëfimit, fabulën e qëndrueshme dhe për gjuhën e pasur me të cilën Rehana Doko na prezantohet në romanin e saj të parë, të shkruar kur ishte në moshën 13 vjeçare.

Ibadete Ramadani dhe “Super700” me album të ri

Grupi “Super700” nga Berlini, i udhëhequr nga shqiptarja Ibadete Ramadani ekziston prej disa vitesh. Me një muzikë të veçantë që është vështirë t`i përcaktohet zhanri, “Super700” është vlerësuar si një bend që krijon një shkrirje në mes të muzikës pop rok alternativ, vestern etj.

Ibadetja është e lindur në Kosovë, në Prishtinë, ku ka jetuar disa vite dhe më vonë me familjen është shpërngulur në Gjermani,.

Në vitin 2009 këngëtarja shqiptare-gjermane bashkë me grupin ka dhënë koncert edhe në Prishtinë, ku është pritur ngrohtësisht nga publiku. Përveç në Gjermani, “Super700” ka zhvilluar turne edhe në SHBA, ku është pritur mjaft mirë.

Këto ditë Ibadete Ramadani së bashku me tre anëtarët gjermanë të grupit ka edituar albumin e tretë, me titullin “Under The No Sky” (Nën asnjë qiell). Me këtë album “Super700” do të ndërmarrë një turne gjatë muajit maj nëpër disa qytete të Gjermanisë.

E veçanta e albumit qëndron në faktin se kësaj radhe solisten, themeluesen dhe udhëheqësen e grupit, Ibadeten, nuk e shoqërojnë më si back vocal motrat e saj Iliriana dhe Albana. Po kështu mungon edhe njëri nga kitaristët. Por, siç vlerësojnë kritikët e muzikës, për aq sa ndjehet mungesa e zërave të dy motrave, edhe më shumë gjen shprehje fuqia e zërit dhe interpretimi i vetë Ibadetes.

Një ndryshim tjetër krahasuar me dy albumet e para është mungesa e emrave të mëdhenj në mesin e producentëve. Kështu, në albumin e parë, atë të vitit 2006 producent kishte qenë Gordon Raphael, që kishte bërë të njëjtën gjë edhe për të famshmit “Strokes”. Ndërsa producent i albumit të dytë të “Super700” kishte qenë Rob Kirwan i cili kishte punuar edhe për U2 dhe për PJ Harvey.

Por të gjitha këto mungesa nuk janë reflektuar në cilësinë e albumit, thonë mediet që ndjekin këtë lloj muzike. “Albumi tingëllon natyrshëm dhe në mënyrë homogjene: një sintezë në mes të pop-it dhe rokut, me ndikime të ndryshme të tjera.

“Super700” performon më 18 maj në Berlin; 19 maj në Köln; më 20 maj në Hamburg; më 23 maj në Munih dhe më 24 maj në Shtutgard.

“Baba Uslender” në fokus të medieve zvicerane

„Baba Uslender“ është emri artistik i Granit Dervishajt. Ai është fenomeni i parë i madh zviceran i paraqitur në Youtube, shkruajnë gazetat zvicerane “Tages Anzeiger” dhe “Bund”. Me mënyrën e tij (vet)ironizuese, shqiptari Dervishaj të lë përshtypje jo shumë miqësore edhe në takimin e parë, në jetën reale. “A dëshiron një turinjve?” “Ne jemi dele të zeza dhe ne sillemi vërdallë” bën rap ai në slengun tipik të brezit të sekondove. Dhe, vargjet e tij nuk rimojnë. Sepse, fundja, e gjithë mrekullia e jetës së të huajit në Zvicër është e tillë që nuk mund të përthekohet brenda rimave.

Baba Uslender është fenomeni i parë i vërtetë zviceran në Youtube. Ende pa edituar asnjë album ose pa mbajtur ndonjë koncert të madh, klipet e tij si “Bitte Spitte” ose “Baustelle Song” kanë pasur nga gjysmë milionë klikime. Këngët me ritme të forta, me rima josimetrike dhe me gjeste vetironike agresive i kanë sjellë atij një grup fansash të entuziazmuar. “

Studioja e tij “Uslender Productions” ia ka dalë që të bëjë video me pretendime profesionale përkundër standardit të ulët të prodhimit. Në dhjetor të vitit të kaluar Baba Uslender pati fituar çmimin “Kick Ass Award” për këngën më të mirë në Lucern nga Radio 3fach. Me atë rast, është emetuar albumi i tij i parë iTunes dhe është ngjitur në vendin e 17 të toplistave.

Një sukses që kishte ardhur nga asgjëja.

21 vjeçari me flokë “të lëpira” dhe me një mjekër cjapi, nuk dihet kur është “Baba Uslender” e kur Granit Devishaj. Ai vjen nga Hochdorfi i Lucernit, shqiptar i brezit të dytë. I ati, një bujk, kishte ardhur para 30 viteve në Zvicër dhe kishte punuar si zdrukthtar. Graniti është i treti nga katër fëmijët e tij. Ai thotë se ka pasur një fëmijëri normale, ka qenë nxënës i mirë, që e ka folur gjermanishten njësoj mirë sikur moshatarët e tij zviceranë. Deri në klasën e katërt. Kur, papritur kishte dëgjuar t`i thonë “Du Huerenalbaner” (Ti, shqiptar i kurvës, sharje rrugësh në schweizerdeutsch). Ai nuk e kishte kuptuar se kjo ishte një sharje e re dhe ia kishte krthyer: “Huerenalbaner je vetë”. Nuk shkoi larg deri sa Graniti e kuptoi se atij po i caktohej një rol, të cilin ai tashmë e vesh me një humor të thatë, me shije. Mbase, atij, që në Kosovë do ta quanin “Huere Schwyzer” nuk i kishte mbetur gjë tjetër pos që të luante rolin e njeriut “jashtë ligjit”. Ky rol do t`i vinte si i porositur kur, si 11 vjeçar po i shkruante tekstet e para të rapit dhe dëgjonte hip-hopin e ashpër të raperëve gjermanë Bushido dhe Sido. “Unë nuk dëshiroja të bëja rap të tillë të vrazhdë. Më mirë me ironi”. Një ironi që ushqehet nga realiteti i vërtetë social dhe serioziteti i të cilit nuk mund të kapet gjithmonë. Dhe kjo është përparësia e “Baba Uslenderit”. Graniti më me dëshirë sillet në klubet shqiptare, sepse në klubet normale të natës, si shqiptar që është, mundet të hyjë vetëm kur është me fat. Dhe të shumtën gjen belanë. E vërtetë, ai tashmë edhe është paditur për kërcënim. Po ashtu e vërtetë, telashet nuk janë të huaja për të. “Me gjithë faktin se të gjitha i kam menduar me humor…”. Shokët e mi nganjëherë më thonë se kështu po u bëj keq shqiptarëve. Por unë ua kthej se ata duhet të dëgjojnë më mirë. Unë jam duke bërë pikërisht të kundërtën”. “Baba” mund të luante fare mirë edhe rolin e “shqiptarit të mirë”. Por nga ana artistike ai i duket shumë jo interesant. Dhe ai ka edhe shumë ambicie para vetes. I madh sa Bligg (raper i njohur zviceran) do të bëhet sigurisht, dikur, mendon ai. Albumi i tij është në përpunim e sipër dhe Graniti është i gatshëm që për ëndrrën e tij të japë çdo gjë.

Lexoni po ashtu shkrimet tona:

Nga gërmadhat, Halilaj krijon të renë

Ekspozita në St. Gallen e artistit të ri shqiptar me qëndrim në Gjermani, Petrit Halilaj ka bërë jehonë të mirë në mediet e këtushme. Një shkrim mjaft gjithëpërfshirës dhe i thelluar, është ai i studiueses së artit Kristin Schmidt, i botuar në “St.galler Tagblatt”, të cilin, me pak shkurtime po e sjellim në gjuhën shqipe.

Një stoli e shtrirë nga çeliku, brenda e zgavruar, në një pikë e ndërprerë, i mbushur me pluhur tullash, një tjetër stoli e varur në mur – një skulpturë minimale? Skajet e hapura janë të lidhura me një gyp. A nuk duken këto si vathë gjigantë veshësh?

Kubet metalike të mbushur me mbetje dheu ngjyrë hiri radhiten në gjerdanin mbidimensional. Rombet me strukturë filigrane të brendshme dhe përplot pluhur guri të verdhë të kujtojnë po ashtu gurët e vathëve. Vizitorët, tek zbulojnë formën dhe pozitën e punimeve e zhyten tashmë në përmbajtjet e tyre.

Të gjitha punimet në sallën e parë mbështeten në modele reale: Petrit Halilaj tregon kështu pjesë të stolive të nënës së tij, të zmadhuara njëqindfish. Ai po ashtu jo vetëm tematizon në një mënyrë subtile dhe mbresëlënëse biografinë e vet por realizon një punë evokuese në kontekstin evropian. Halilaj është i lindur në vitin 1986 në Kosovë. Gjatë luftës së Kosovës (1998-1999) nëna e tij kishte groposur nën dhè stolitë e saj dhe vizatimet fëmijërore të të birit për t`i mbrojtur nga vandalët.

Oborri dhe gërmadha e shtëpisë familjare të shkatërruar përshkojnë krijimtarinë e artistit si referenca në trajta të tablove dhe elementeve reale. Kështu, ai ka transportuar dhe transformuar mbetje nga shtëpia e tij në ekspozitën në St. Gallen.

Instilacionet e Halilajt, duke u nisur nga historitë e tij personale, qelin hapësira të gjera asociimi. Po kjo vlen edhe për videon “Who does the earth belong to while painting dhe wind?”. Kushdo që do të ulet në gurët e shtëpisë, të cilët, të vendosur në galeri, formojnë vende për ulje do të shikojë ambientin rreth shtëpisë. Një peizazh kodrinor me barishte dhe lule, me brumbuj që çiftëzohen, një merimangë, flutura. Natyra paraqitet e paprekur, sikur të mos kishte qenë kurrë ndonjëherë ndryshe veç se idilike.

Ndërmjet tyre përftojnë fotografitë që e tregojnë Petritin 13 vjeçar të ulur në një dru qershie, pak kohë pas kthimit nga kampi i refugjatëve. Gjithçka e mëhershme duket sikur është harruar ndërkohë që nuk është ashtu. Në shikimet e pafrenuara, jo patetike është ruajtur çdo gjë, pa u sforcuar.

As njohja e sfondit të punimeve të tij nuk t`i kufizon mundësitë e reflektimit. Veç kësaj, këto punime të ofrojnë edhe në rrafshin formal-estetik të ofrojnë një numër qasjesh. Këtu, në mënyrë krejtësisht të drejtpërdrejtë, e kaluara shndërrohet në material pune e artistit: Nga shkatërrimi, te Petrit Halilaj krijohet e reja.

Ekspozita në Kunsthalle St.Gallen do të qëndrojë e hapur deri më 23 shtator.

Romani i Beqë Cufajt “Projekt@ party” promovohet në Shtutgard

Beqë Cufaj, shkrimtar kosovar, i cili jeton dhe shkruan në Gjermani, është njëri nga zërat reprezentativë të romanit shqiptar që shkruhet në diasporë.

Romanet e shkrimtarit nga Kosova janë përkthyer edhe në gjuhë të huaja.

Romani më i ri i Beqë Cufajt, “Projekt@ party”, do të jetë në libraritë gjermane, zvicerane e austriake nga 3 shtatori. Librin do ta gjeni në Shtëpinë Botuese « Secession » në Cyrih të Zvicrës.

http://www.secession-verlag.com/content/projektparty

Ndërsa më 12 shtator i njëjti roman do të promovohet në shtëpinë botuese në Stuttgart. Në promovim do të jetë i pranishëm edhe përkthyesi Joachim Rohm.

http://www.literaturhaus-stuttgart.de/event/2418-1-projekt-party/

Pastaj do të vijojnë prezantime tjera në qytete të ndryshme në muajin shtator. Në Berlin më 14 dhe15 shtator në kuadër të “Literaturfestival“ Berlin, në Frankfurt në kuadër të “Buchmesse” më 8 tetor etj….

Libri i Beqë Cuajt do të prezantohet edhe në Cyrih, Vjenë e qytete tjera gjatë muajve tetor, nëntor dhe dhjetor.

Romani i dytë i Cufajt “Projekt@ party” ka në epiqendër të rrëfimit Profesorin, një idealist gjerman, i cili vjen në Kosovë për të kontribuar në zhvillimin e këtij vendi në fushën e arsimit e edukimit.

Ai nuk gjen një administratë ideale të ndërkombëtarëve në Kosovë, siç mund ta kishte paramenduar, ngase bashkëpunëtorët e tij më me qejf preferojnë të zdërhallen kafeneve të Prishtinës, duke bërë për çdo natë “party” (ahengje) për projekte” ende të pafilluara, madje as të shkruara në letër, sesa të bëjnë diçka për të mirën e njerëzve të një vendi të shkatërruar nga lufta vite më parë.

Veçantia narrative e këtij romani qëndron te pikëshikimi apo perspektiva prej nga nisin të rrëfehen ngjarjet, siç është pikëshikimi i një ndërkombëtari për misionin e OKB-së në Kosovë.

Izet Curi dhe bota e një modelisti të veçantë!

Krijimtarinë e tij, Curi e vlerëson si një kombinim i stilit modest dhe avangardë, ndërsa përkundër sukseseve të mëdha dhe çmimeve të fituara, ai veten e konsideron vetëm si një zanatçi. Si stilist mode ka bashkëpunuar për shtëpitë e ndryshme të modelistëve më të mëdhenj francez, si Hermes, Thierry Mugler, Azzedine Alaia, Christian Lacroix, Chanel, Chloe ….

Por, si ishte karriera e tij dhe si u zhvillua ajo?

Emri i juaj nuk është i njohur aq tek publiku, kurse ju i keni veshur shumë yje dhe keni punuar me emra të mëdhenj të “Haute Couture’’. Cila ka qenë rruga e Izet Currit për të mbërritur tek përfaqësimi dinjitoz i stilimeve të tij në Evropë?

Kam filluar modën, herët në Ish-Jugosllavi në moshën 13 vjeçare, me influencën e nënës sime. E pata humbur babën. Ajo dëshironte që vëllezërit e mi dhe unë që së shpejti të fillojmë të punojmë pa humbur shumë kohën. Në atë kohë shkonim në shkollë vetëm një pjesë të ditës…kam pasur kohë të lirë gjatë pjesës tjetër të ditës dhe nuk vinte në konsiderim që të humbnim tërë kohën e lirë nëpër rrugë. Profesioni im, pra, do të ishte rrobaqepës. U pajtova me nënën time që të shkoj tek rrobaqepësi më i mirë i qytetit, në Shkup. Ai ka pasur një makinë, gjë që do të thoshte tejet shumë në atë kohë. Makina befasonte gjithkënd! Mora kënaqësi tek qepja e rrobave, për të shkuar në shkollë të mesme deri sa ta hapi një butik. Emri im është përfolur kur fillova të vishja rokerët. Kisha idenë që të udhëtoja për Paris, në vendin e modës, në moshën 21 vjeçe.

…për të punuar menjëherë tek Hermes?

Është dashur që të përballem me vështirësitë që të gjeja mbi kokë një kulm shtëpie! Kam harxhuar të gjitha paratë tek librat dhe rruga. Në hotelin ku isha, nuk kisha para të paguaja. Ma morën pasaportën dhe valixhen, por nuk tregova që isha rrobaqepës, sepse kisha mundësi për të gjetur punë. Kam shkuar te një atelie që bënin pantallona, ama nuk shkonte aq. Por, kam gjetur punë tek një mbikëqyrës i Hermes, për të bërë një model të parë. Kur ekipi i Hermes e ka parë në sy, më kanë pyetur se kush e kishte bërë atë. Duhet të them që mjeshtri im që më kishte dhëna zanatin, ishte një perfeksionist i çmendur. Ne mundoheshim të bënim çdo lloj mode, me një përkujdes të posaçëm. Hermes, ka propozuar të më punësojë. Nuk flisja frëngjisht dhe nuk kisha me vete dokumentet e mia… Shtëpia e modës gjeti një përkthyes, pagoi hotelin, mori pasaportën time dhe më siguroi një apartament. Janë përkujdesur për çdo gjë!

Bashkëpunimi ka zgjatur disa vite…para se të takoheni me Thiery Mugler?

Kam takuar Thierry Mugler me një festë të Saint-Chaterine, organizuar nga Hermes. Dilte nga shkolla ESMOD dhe së shpejti më ka bindur të punojë me të. E krahasonin të çmendur në atë kohë! Vizatimet e tij tejkalonin imagjinatat e mia.

Hermes dëshironte të më mbante, me çfarëdo çmimi, mirëpo unë preferoja Thierry Mugler.

Me çfarë iu impresiononte Thierry Mugler?

Mbas Christian Dior, gjatë viteve 50-ta, Thierry Mugler është ai që ka bërë revolucion në botën e modës duke shtyrë një lëvizje “New Look”, me një afërsi-guardiste dhe një nënshkrim mirënjohës nga të gjithë. Si i ri ka guxuar të strukturonte veshjen, duke qenë i lirë dhe duke mbetur rigoroz.

Keni bashkëpunuar 12 vite së bashku. Mandej vjen takimi me Azzedine Alaia?

Ai ndihmonte Thierry Mugler për koleksionet e tij. Ai ishte një njeri i talentuar, mësuesi im i dytë. Pas një mosmarrëveshje, drejtoresha më ka propozuar të ndihmojë Azzedine Alaia dhe unë pranova menjëherë. Bashkëpunimi ynë nuk është ndërprerë më kurrë. Azzedine Alaia befason gjithnjë me mënyrën e veshjeve të rrobave.

E mbani mend cilët kanë qenë klientët tuaj të parë?

Sigurisht. Prej emrave të njohur së pari ka qenë një aktore e madhe Maria Felix, pastaj, Gerard Depardieu; Richard Gere, Isabela Agjani, Kirk Douglas, Michael Douglas, Sean Connery, Christopher Lambert etj. Edhepse ka qenë një punë shumë atraktive, unë s’kam pasur industri prapa vetës që të shfrytëzoja emrat e tyre.

“Të gjithë ata janë klientë të mi me vite, ashtu që mendoj se janë të kënaqur me mua dhe unë jam i lumtur me besimin e tyre. Veç tjerash, ata nuk kanë kërkesa të veçanta… Është e vërtetë, Depardieu di të më thotë: ‘Plako, jam trashur paksa, bën diçka që kjo të mos shihet, fshihma barkun. Ndërsa Connery vetëm thotë: ‘Mjeshtër, bën ç’të duash…’”, tregon kreatori parisien, i cili ka pranuar se për Isabelle Adjani dizajnon kreacionet më të shtrenjta.

Çfarë është stilimi për ju. Sa rëndësi ka ai në jetën tuaj, kur bëhet fjalë për krijimtarinë dhe personalitetin?

Kur kam shkuar në Francë, nuk kam ditur ta dalloja avangardizmin, klasicizmin, minimalizmin. Unë i kam dhënë rëndësi kulturave të vjetra. Me çfarë perdeje jam rritur unë? Unë gjithmonë punoj me ngjyrat e kuqe si tjegullat (qerpiçi). Unë jam ushqye me këtë ngjyrë. Kur dikush e sheh një model timin, lehtë është ta dallosh.

E imagjinojmë lehtë punën e stilistit, duke vizatuar një veshje në letër apo përmes kompjuterit. Si shpjegohet puna e modelistit?

Në Houte Couture, modelisti luan një rol të domosdoshëm. Ai bën gati vizatimet e stilistit dhe i shndërron në veshje. Duhet patur kualitete humane për të udhëhequr të tjerët në atelie. Është mëkat që shkollat e modës janë të bazuara më shumë tek stilizmi dhe ju kushtojnë shumë pak orë praktikës dhe modelizmit. Edhe për një stilist, kisha rekomanduar të përdorë modelizmin dhe mbështjelljen e manekinit. Për mua një stilist që nuk e bën mbështjelljen e manekinit, është sikur një kompozitor muzike i cili bënë muzikë për një instrument që nuk e njeh.

Bota e modës po përjeton shumë ritmin e Azisë. Tregu po zhvillohet, po lokalizohet prodhimi dhe formacionet…

Dituria dhe tradita e veshjes ka mbetur dhe duhet kultivohet në perëndim. Më kanë propozuar të shkojë në Kinë, në Indi dhe, vërtet, nuk më ka interesuar, kam preferuar të rri në Paris dhe të zhvilloj një shkollë mode në Kosovë (Design Factory nga viti 2005) me përkrahjen e Komisionit Evropian. Për një artizanat, shumë është e vlershme të transmetohet dituria tek rinia, te kalojë tek gjeneratat e reja. Ushqehem me këto takime, është pothuajse spirituale. Një ndër kënaqësitë e mija personale në Kosovë, është se p.sh., të gjithë nxënësit e mi gjejnë punë, sepse ka gjithnjë punë për njerëzit me një dituri e talent krijues. Në lajmet televizive në Francë, kam dëgjuar rrëfimin e një kompanie mode e specializuar në Marinë e cila propozonte punë, por nuk arrinte të gjente rrobaqepës dhe modelist, sepse njerëzit nuk ishin të specializuar!

Curri, gjatë muajit qershor dhe korrik kishte angazhuar një punëtori edukative në Paris, ku morën pjesë më shumë se njëqind dizenjatorë profesionistë, ose studentë nga shkolla të ndryshme mode. Punëtoria, nën organizimin e Federatës së Modës (Fashion Federation Paris), institucion i modës, u mundëson studentëve dhe shkollave të modës të akreditohen në nivel ndërkombëtarë dhe të njihet dhe të pranohet niveli i tyre nga profesionistë të modës dhe shtëpive të tyre krijuese. Këtë vit në punëtori morën pjesë për herë të parë dizajnerët shqiptarë nga Kosova dhe Maqedonia. Me kreacionet e tij krejt individuale, ai e ka konfirmuar faktin se rrobaqepësia është një punë krijuese që duhet, dhe merr nën konsiderim pothuajse të njëjtat kritere bazë mbi të cilat fillon piktura dhe të gjitha aktivitetet tjera artistike. / telegrafi

Sokrati mbrohet shqip në OKB

Mbrëmë, në sallën e njohur të OKB-së, falë bashkëpunimit në mes të ambasadorit të Shqipërisë, Sejdi Qerimaj dhe të Greqisë, Georges J. Kaklikis, u shfaq pjesa teatrale «Apologjia e vërtetë e Sokratit» e interpretuar nga aktori i shquar, Mirush Kabashi.

Thuhet se disa shfaqje të zgjojnë ndjeshmërinë, e cila me kohën mbetët e strukur diku në pavetëdijen tonë. Në sallën e Teatrit të të Drejtave të Njeriut në Pallatin e Kombeve të Bashkuara në Gjenevë, një orë të tërë afro treqind veta dëgjuan në gjuhën shqipe vështrimet e Sokratit të shpalosura një nga një nga aktori i pazëvendësueshëm Mirush Kabashi.

Një turmë diplomatësh nga mbarë bota, por edhe nga viset shqiptare (ambasadorët Mehmet Elezi, Naim Malaj, si dhe konsulli i Gjenevës, Benjamin Nikoliqi) i ishin përgjigjur ftesës së ambasadorit të Shqipërisë, Sejdi Qerimaj (OKB).

Ata me plot kureshtje dhe admirim dëgjuan porositë e Sokratit në gjuhën shqipe, ndërsa shqiptarët e pranishëm thithnin me kureshtje jehonën e gjuhës shqipe, e cila mbretëroi për disa çaste në Pallatin e Paqes me rastin e 100- vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë.

Me një performancë teatrale të pakontestueshme, Mirush Kabashi zgjati jetën e vargjeve të Sokratit, duke iu drejtuar klasës sunduese/politike të asaj dhe të kësaj kohe. Bota, tha ai, ndahet në dy pjesë: ata që urdhërojnë dhe ata që zbatojnë. Mos vallë ka ndryshuar disi që nga ajo kohë? Aktualiteti ndërkombëtar na shtyn të mendojmë se jo.

Piktori kosovar ndihmon shkollat në Kosovë

Ekspozita ka karakter humanitar dhe me ketë rast artisti kosovar jep një shembull të mirë, duke u solidarizuar me shoqatën ‘Erika hilfe Fuer Kosovo’, duke ndarë 30 përqind të mjeteve nga shitja e pikturave, të cilat do të shkojnë në destinacion për ndërtimin e shkollës në fshatin Krushicë e epërme në komunën e Therandës.

Artisti nga Theranda, Refki Gollopeni u shpreh me entuziazëm për suksesin e ekspozitës, duke theksuar se ndjehet mirë se shitja e punimeve po shkon shumë mirë dhe tha se është i lumtur që një pjesë e mjeteve shkojnë për një tempull të diturisë, transmeton Express.

“Dëshiroj të u bëj me dije kosovarëve të mi se me sa shumë mundim e me sa shumë punë të madhe miqtë tanë mbledhin donacione për Kosovën. I pashë me sytë e mi dhe lutëm që edhe ne vet të jemi më aktivë për solidaritet me miqtë tanë që e duan Kosovën”, tha Gollopeni.

I riu shqiptar defilon për Versace

Tashmë i riu nga Gjakova ka mbërritur edhe në shtëpinë prestigjioze të modës “Versace”, duke vazhduar me sukses karrierën e tij ndërkombëtare në fushën e modës.

I kanë mjaftuar vetëm 2 vjet modelim 20-vjeçarit nga Kosova, Edison Kelmendi, për t’u bërë i njohur në fushën e modës jo vetëm në Zvicër, por edhe në skenën ndërkombëtare.

Edisoni thotë t’i ketë hyrë në qejf modelimi ngase ishte inspiruar nga babai i tij, i cili qysh si i vogël e kishte fotografuar çdo lëvizje të tij.

“Ka dy vjet që merrem me modelim, por me një angazhim të plotë vetëm 1 vit“, tha Edisoni për albinfo.ch.

Tashmë i riu nga Gjakova ka shkelur edhe në shtëpinë prestigjioze të modës “Versace”, duke vazhduar me sukses karrierën e tij ndërkombëtare në fushën e modës.

Edisoni ishte pjesë e sfilatës së „Versace“ për koleksionin vjeshtë/dimër 2012/13.

„Ka qenë një ndjenjë e papërshkruar. Kam qenë me fat të takohem me Donatela Vercace-n“, tha për albinfo.ch modeli me prejardhje nga Gjakova, Edison Klemendi.

Modeli shqiptar përveç në „Versace“, tashmë po modelon edhe në Mynih e Hamburg, si dhe në vende të tjera. Aktualisht ka një kontratë me Schwarzkopf në Hamburg.

Jo vetëm kaq, fotografitë e Edison Kelmendit tashmë kanë zënë vend në ballinat e revistave më të njohura gjermane dhe zvicerane.

Paraqitja më e njohur e Edisonit ishte në Gjermani për magazinën „GQ“.

„Isha edhe në magazinat „Joy“, „Look“, „Friday“, „Hochzeit“, „Lounge“, por edhe në shumë të tjera“, bën të ditur Edisoni Kelmendi.

Edisoni ka realizuar disa sesione të tjera me fotografi në “Schweizer illustrierte” dhe “Herren Globus”, duke bashkëpunuar me fotografët e njohur Michael Rohner dhe Christoph Kostlin. Edisoni tha ta ketë marrë seriozisht bisnesin e modelimit dhe dëshiron të arrijë më shumë në këtë fushë.

Edison Kelmendi është i lindur në Gjakovë. Modeli shqiptar kishte migruar me familjen në Zvicër në moshën njëvjeçare. Tani ai jeton me familje në Cyrich të Zvicrës.

20-vjeçari nga Gjakova udhëton shumë nëpër qendrat më të rëndësishme botërore të modës, ndërsa e ka hobi futbollin, por ka dëshirë të lexojë dhe të dëgjojë muzikë.

Foto galeri

“Who`s Elektra” ose rrëfimi për rokerët shqiptarë të Zvicrës

Takimin e lëmë në një shtëpi jashtë qytetit të Lucernit, ku është vendosur një studio moderne për prodhimin e muzikës. Në ambientet rreth studios, krahas producentit, teknikëve dhe të tjerëve, është pothuaj e gjithë familja Berisha, me prejardhje nga komuna e Klinës. Bardheci, krijues letrar dhe e bija, Roza, studente, janë përfshirë nga ethet e pasionit të Bujar e Besart Berishës, themelues dhe pjesë e rok grupit “Who`s Electra”.

Në fillim të vitit që po e lëmë pas, në një konkurs të shpallur nga institucionet e Lucernit për rok grupet e reja, ndër dy më të mirët doli “Who`s Elektra”. Si shpërblim, rok grupi që përbëhet nga dy shqiptarë dhe një zviceran, fitoi mundësinë për të incizuar në një studio profesionale. Kjo i solli vëllezërit Bujar e Besart Berisha dhe kolegun e tyre Julian Wettach në kontakt me producentin zviceran të njohur në botë Roli Mosiman (ka punuar me “The The”, “Faith No More” etj.). Ky do të ishte producenti që do të kujdesej për realizimin e albumit të planifikuar të grupit të ri.

Por këtu nuk fillon rrëfimi për lidhjen e Bujarit dhe të Besit me muzikën rok. Ata, bashkë me dy moshatarë zviceranë, patën themeluar afër 10 vite më parë, rok bendin “Manesh”. Pasues i të cilit është tash “Who`s Elektra”.

Pasioni për muzikën e rokut, ç`është e vërteta, nuk është diç që haset shpesh në mesin e të rinjve shqiptarë në Zvicër. Veprojnë këtu shumë shoqata që kultivojnë folklorin, ka dy-tre grupe xhazi të përziera, nuk mungojnë as grupet që këndojnë rap, hiphop. Siç ka edhe shumë këngëtarë e grupe të muzikës tallava ose turbo folk. Por grup shqiptar roku në Zvicër? “Defintivisht” nuk ka, do të thoshin të rinjtë këndejpari. Me ndonjë përjashtim individësh, sigurisht, si puna e Bujarit dhe Besartit, që bëjnë rok bashkë me zviceranët.

“Bendin e kemi themeluar para rreth një viti e gjysmë. Pjesë e tij jemi, Besarti, që këndon, luan me kitarë, bën aranzhmanin, bën kompozimet, unë, që i bie bas kitarës dhe Julian Wettach është baterist dhe bën edhe ndonjë tekst”, tregon Bujari, duke nënvizuar se “motori” i bendit është Besi. Ai zbulon gjithashtu se tekstet e këngëve i shkruan, pothuaj të gjitha, Roza, motra e tij, duke e bërë kështu ngapak “biznes familjar” tërë grupin.

“Për këtë kohë kemi pasur disa koncerte – jo shumë, sepse jemi të fokusuar për të nxjerrë një album së pari. Ndërsa me çmimin që kemi fituar nga qyteti i Lucernit na është mundësuar puna 6 ditë punë në studio, (mixing, production, mastering) nën mbikëqyrjen e një producenti, shton Bujari.

Gjatë korrikut grupi ka marrë pjesë pjesë në festivalin e rokut në Prizren “Ngom fest”, gjë kjo që tregon edhe lidhjet e “Who`s Elektra” me rokun shqiptar që zhvillohet në Kosovë. Ndërsa në fund të shtatorit, përmes tyre ka qëndruar në Lucern, si mysafir nga Prishtina, grupi “The Glasses”. Ky grup, krahas gjashtë grupeve të rokut, nga Zvicra dhe jashtë saj, ka marrë pjesë në festivalin “4 Kultour”, në organizim të të cilit është anëtarja “e jashtme” e bendit, Roza. Ajo thotë për albinfo.ch se grupit në fjalë i është bërë një pritje shumë e mirë nga publiku i këtushëm.

„Gjatë koncertit salla ishte përplot me shikues. Ritmet e shpejta në kitarë dhe zëri i këngëtarit Flamur Mahmutxhiku kanë lënë përshtypje shumë të mira te publiku“

Sigurisht, edhe për grupin vendës, „Who`s Elektra“ interesimi në këtë festival ka qenë i madh. „Publiku ka dëgjuar me vemendje këngët e reja, të cilat së shpejti do të editohen në një CD. Who`s Elektra njihet si një nga grupet më të mira në Lucern, që konsiderohet se ka një potencial internacional”, thotë Roza.

“Stili ynë është një përzierje e jehonave të viteve 60-70 me elemente e rokut modern”, thotë Bujari. Ai dhe Julian, duke folur për albinfo.ch, nuk pajtohen se roku është “specie në zhdukje” siç është thënë shpesh viteve të fundit.

Pyetjes se “A është koha jonë kohë e rokut”, Bujari i përgjigjet: “Krejt varet nga bendi. Kur ai është i mirë, nuk ka rëndësi zhanri ose stili. Ndoshta vetë cilësia e bendit e sjell sërish “në modë” një stil që ishte menduar si i zhdukur. Por unë kam përshtypjen se roku është duke ardhur pasi që koncertet me këtë muzikë sot janë bërë më të rëndësishme se që kanë qenë dikur. Ato grupe që ia dalin të paraqiten me sukses “live” kalojnë pragun”, flet Bujari me kompetencën e njeriut që e njeh rokun si kulturë dhe filozofi. Sidoqoftë, grupe që mund të mbijetojnë nga muzika e rokut, së paku në Zvicër, është shumë e vështirë të ketë, pranojnë bashkëbiseduesit. Ato shpesh, për të mbijetuar, e devijojnë stilin duke iu nënshtruar më shumë shijes së pop muzikës.

Ndërsa producenti dhe bateristi i famshëm, Roli Mossiman thotë se është përcaktuar për të qenë producent i grupit duke u nisur nga cilësia që ka parë aty. “Më ka pëlqyer muzika e tyre. Është rok i vërtetë dhe jo ndonjë mishmash zhanresh. Ka jehonë të rokut të viteve gjashtëdhjetë-shtatëdhjetë, blues, elektro të viteve 80 siç ka edhe prurje mnoderne. Por ajo që ka më shumë rëndësi për mua është se muzika e këtyre djelmoshave nuk është e kalkuluar, e ftohtë. Përkundrazi, ajo e ka emocionin brenda”, thotë Mosiman, duke i parashikuar bendit një të ardhme të ndritshme. Dhe, kjo e ardhme pritet të fillojë shumë shpejt. Editimi i CD-së së grupit është tashmë në prag.

Florim Abazi, detektiv dhe autor i librit bestseller

Quhet Florim Abazi, një emër krejt i zakonshëm i një shqiptari nga Kosova. Por puna qe bën ai, nuk është aspak e zakonshme. Florimi, rreth 35 vjeçar, jeton në rrethinën e Cyrihut dhe punon detektiv. Ai përgjon, ndjek dhe i kap hajnat e shitoreve dhe të restoranteve. Këtë profesion e ka filluar para 10 vitesh ndërsa tash tre vjet ai ka edhe firmën e tij për këtë punë.

Por, ndryshe nga detektivët klasikë që për shkak të profesionit mbeten tërë jetën anonimë, Florimi ka bërë një zgjedhje tjetër: ai ka botuar një libër në gjuhën gjermane. “Voll erwischt” quhet libri i Florim Abazit, i cili po bën bujë në Zvicrën gjermanofone. Në këtë libër, shqiptari nga Kosova shpalos përvojat e veta prej detektivi dhe me një stil të lehtë e tërheqës udhëheq lexuesin në fshehtësitë e profesionit të tij interesant dhe të rrezikshëm njëkohësisht.

Këto ditë në shtypin zviceran janë botuar artikuj të ndryshëm rreth librit, për të cilin flitet në superlativ. Detektivi shqiptar ka ngjallur interesimin e gazetave dhe medieve tjera për ta intervistuar.

Ai në këto intervista tregon se çfarë mënyrash, nga më të habitshmet, përdorin njerëzit për të kryer një vjedhje. Në karrierën e tij Florimi ka kapur edhe doktorë shkencash që kanë vjedhur gjëra ushqimore. Hajna shitoresh dhe restorantesh ka nga të gjitha kategoritë shoqërore, nga të gjitha kombet, shprehet ai. Askush nuk bën të ju befasojë!

Deri më tash thotë të ketë kapur së paku 3000 hajna. E ka mprehur tashmë intuitën dhe i “nuhat” në mënyrë të pagabueshme ata.

Por, si të ruhemi nga hajnat, të cilët sidomos gjatë këtyre ditëve të blerjeve festive të fundit të vitit janë në vlugun e punës? Detektivi ynë ka një këshillë të thjeshtë: “Keni kujdes nga njerëzit që ju kërkojnë t`ua këmbeni paratë duke u dhënë “para të imta” dhe, mbyllni mirë xhepat e kuletat”. Për këshillat dhe truqet tjera, na mbetet ta lexojmë librin “Voll erwischt”, që, në përkthim të lirë i bie “I kapur në vepër”.

Amiri ëndërron nga karroca e invalidit të bëhet një DJ i famshëm

Ëndrra ime më e madhe është që një ditë të “gërvisht pllakat” si DJ Double A në Ultramusic Festival. Muzika elektronike është jeta ime. Pa të, unë nuk do të dija se mund të bëja gjë tjetër. Sepse, tek unë gjithçka ndodh në kokë.

Kam lindur 18 vite më parë me sëmundjen Duchenne-Muskeldystrophie. Kjo është një sëmundje te e cila muskujt dobësohen dhe me kohë humben. Pasi që edhe xhaxhai im vuante nga kjo sëmundje, mua më kanë testuar menjëherë pas lindjes. Kështu, ne e dinim që nga fillimi se për çka ishte fjala. Pastaj kur unë i mbusha 6 vjet dhe fillova të humbja aftësinë e të ecurit, për mua nuk ishte diçka shumë dramatike. Thjesht, çdo gjë ndodhte ngadalë dhe bëhej keq e më keq. Tashmë unë mund të lëviz lehtë vetëm nga dy gishta në të dy duart dhe fytyrën.

Kur mbërrina në pubertet, për herë të parë u vetëdijesova se unë jam i ndryshëm. Aty e kuptova përse kaq pak njerëz interesohen për mua. Një kohë të gjatë isha i pikëlluar dhe i zemëruar me fatin tim. Mirëpo unë me kohë kam mësuar të kërkoj ndihmë dhe të pranoj se jeta ime është kështu si është.

Nga viti i kaluar jetoj në Cyrih në Mathilde Escher Heim, kui po e ndjek profesionin për mediamatiker, një lloj dizajneri elektronik. Më pëlqen shumë dhe më përshtatet: që prej moshës 8 vjeçare unë merrem intensivisht me kompjuterë. Unë nuk mund ta paramendoj se si do të ishte jeta ime nëse do të isha detyruar të jetoja me këtë sëmundje në ndonjë kohë të mëhershme. Mbase, vetëm do të qëndroja ulur. Sot, me teknologjinë moderne unë mund të lëviz goxha i pavarur.

Falë mausit të kompjuterit dhe levës në karrocën time invalidore unë mund ta bëj muzikën time dhe mund edhe të dal vetë në lokale argëtimi. Aktualisht shkoj me shumë kënaqësi në klubin “Kaufleuten”. Njerëzit atje tashmë më njohin. Ata janë shumë korrektë me mua dhe më ndihmojnë, për shembull, kur dua të pi ndonjë lëng.

Sapo ta përfundoj shkollën do të përqendrohem i tëri vetëm në muzikë. Unë edhe tash komunikoj me shumë njerëz nga skena muzikore në vend dhe jashtë vendit dhe lexoj shumë blogje muzikore lidhur me këngët dhe zhvillimet e reja. Do të gëzohesha shumë sikur të kisha një dhomë vetëm për vete. Momentalisht unë e ndaj dhomën me një koleg timin shumë të mirë dhe natyrisht më duhet të kem kujdes (me muzikën). Por së shpejti unë do të mund të bëj muzikë gjatë gjithë kohës.

Duke bërë muzikë i jap shumë rëndësi që tingulli im të jetë vërtetë i paprovuar më parë. Ai duhet të rrjedhë, të tregojë një rrëfim që të bind.

Do të ishte vërtetë super që një ditë t`ia dal të marr pjesë në Ultramusic Festival! Njerëzit gjithmonë thonë se duhet të kërkoj ndihmë në fondacionin “Sternschnuppe”. Por unë nuk e di tamam. Më me dëshirë do të provoja ta arrij këtë me forcat e mia, duke i bindur të tjerët me muzikën time.

Kur njeriu dëshiron të arrijë diçka, ai duhet të punojë fort. Për këtë arsye unë bashkë me dy kolegë nga shtëpia ku banoj do të udhëtoj për në Miami në festivalin në fjalë. Ne organizojmë gjithçka. Ne po kërkojmë vetë njerëz kujdestarë dhe sponsorë që t`ua paguajmë rrugën kujdestarëve tanë. Po ashtu po bisedojmë me kompani ajrore lidhur me karrocat tona speciale.

Më së shumti kam frikë për atë se si do të bëhet kur unë, pas tre ose 4 vitesh nuk do të mund të lëviz më asnjërin gisht. Por unë kam besim se teknika deri atëherë do të përparojë dhe do të më krijojë mundësi të reja.

Është bukur që prindërit e mi së shpejti do të shpërngulen nga Grencheni në Cyrih, që të jenë më afër meje, veç kësaj, ka mundësi që dy shokët e mi më të mirë të fillojnë studimet këtu. Kështu do të kemi mundësi të shihemi më shpesh. Do të ishte super. Sepse unë për ta jam thjesht njeri normal. Gjë që unë pikërisht po e dëshiroj. Shumë njerëz që më shohin, në mënyrë automatike më konsiderojnë si të hendikepuar mentalisht dhe kjo nganjëherë është e vështirë. Por unë kam mësuar tashmë që asgjë të mos më shqetësojë. Përveç, ndoshta, njerëzit e shëndoshë që nuk duan të punojnë edhe pse kanë mundësi ta bëjnë këtë. Shqetësim tjetër janë luftërat e shumta në botë. Unë, thjesht nuk arrij ta kuptoj përse njerëzit ia bëjnë këtë njëri-tjetrit. Kjo vërtet nuk ka kuptim.

Dy çmime evropiane për piktorin Ali Sinani

Bëhet fjalë për çmimin SIK ISEA (Swiss Institut for Art Research) dhe KUNST BULLETIN për aktivitetet dhe projektet që ka realizuar piktori shqiptar gjatë këtyre 10 vjetëve të fundit nëpër metropolet e Evropës.

Për piktorin Sinani, i cili në pikturat e tij paraqet një qasje të re të artit figurativ, ishte befasi e këndshme.

“Nuk kam pritur që do të më nderojnë me dy çmime. Me këtë lajm më ka befasuar menaxherja ime, Irene Varga. Ajo nëpërmjet sms më ka uruar për këto dy çmime nga SIK ISEA, tha piktori Sinani.
Ne bashkëpunim me Muzeun e St.Gallenit të Zvicrës Sinani është shpërblyer edhe me disa çmime të tjera ndërkombëtare.

Ai synon këtë vit të përfundojë edhe doktoraturën në Universitetin Internacional të Novi Pazarit nën udhëheqjen e Dr.Prof.Fehim Huskoviq, ku pastaj mendon përsëri të kthehet Universitetin e Freiburgut të Zvicrës.

“Kur njeriu lëviz nga vendlindja e tij, nuk është se ka ndërmend ta tradhtojë kauzën jetike, por e bën këtë i nxitur nga nevoja për t’u zhvendosur dhe për të parë se cili është realiteti jashtë nesh. Kjo pra është arsyeja që njeriu dëshiron të provojë dhe të jetë në kontakt me kultura të ndryshme, por dhe të realizojë një ëndërr”, tha në këtë bashkëbisedim me albinfo.ch piktori Ali Sinani.

Artisti, sipas tij, duhet të njohë dy të vërteta: të vërtetën e jetës dhe realitetin e veprës, pra të mos jetë indiferent në zhvillimin e kulturës dhe duke sjellë lidhshmërinë komplete të elementeve artistike.

Shqiptaro-zvicerani Ali Sinani ka lindur më 1977 në Doberdoll të Maqedonisë. Gjatë vitit 2009 mori titullin e magjistrit të shkencave të artit në Akademinë Universitare të Arteve në Shkup. Është anëtar i asociacioneve të ndryshme të artistëve zviceranë, austriakë, gjermanë dhe të Maqedonisë. Deri tani ka realizuar mbi njëzet ekspozita personale dhe kolektive në Maqedoni, Zvicër dhe së fundi në Gjermani.

Jeton dhe punon në St. Gallen të Zvicrës, ku edhe mban kurse në studion e tij “Arte”.

Petrit Çeku shkëlqen në skenën e Bazelit

“Seria e koncerteve “Rising Stars” është ndër më interesantet që organizon Allgemeine Musikgesellschaft Basel (AMG). Këtu prezantohen muzicientë të rinj që kanë marrë çmime në konkurse në gjithë botën dhe që janë në fillet e karrierës së tyre ndërkombëtare. Interesimi i publikut për “Rising Stars” është i madh. Kjo u tregua edhe në koncertin e tretë për këtë sezon, të kitaristit 28 vjeçar me prejardhje kosovare, Petrit Çeku. Ai ka dalë fitues në konkurse të shumta ndërkombëtare , përfshirë edhe atë “Andres Segovia” në qytetin gjerman Velbert.

Segovia, mjeshtri i madh, i vdekur në vitin 1987, është një pikë orientimi për çekun. Mjeshtri klasik spanjoll, ashtu si dhe mjeshtër të tjerë të vjetër të kitarës gjejnë ekzekutuesin kompetent te kosovari Petrit Ceku. Atmosfera e preferuar e Cekut është romantizmi i vonë, dhe këtë e tregon programi i tij recital. Koncerti fillon në mënyrë paradigmatike me “Sonata romantika” A-Dur, një homazh për Schubertin, i autorit meksikan Manuel Ponce që e kishte kompozuar në vitin 1929 për Andres Segovian.

Në afishen e programit Çeku na është prezantuar si një instrumentist virtuoz dhe poet. Poet është me të vërtetë por virtuoz në kuptimin e drejtpërdrejtë ai nuk është edhepse në fakt ai di të luajë me virtuozitet në kitarë. Ai është një kitarist që e ndjen muzikën nga brenda, i cili shpërfaq jetën e brendshme të pjesëve që luan, brishtësinë e tyre. Çeku shpalos një patos të introvertuar dhe befason me një piano plot ndjenjë. Aty është melankolia në sonatën e Ponces, një pikëllim për të kaluarën e humbur.

Në veprën homazh të Mario Casteelnuovo-Tederco kushtuar Paganinit “Capriccio diabolico” Çeku lidh në mënyrë ideale muzikalitetin e tij të mbështetur në romantikën e vonë me shkëlqimin teknik”.

Deniola dhe shkopi i saj “magjik” i dirigjimit

Dëshirën për t`u bërë dirigjente, Deniola Kuraja e ka shfaqur relativisht vonë. Shqiptarja 32 vjeçe është duke mbaruar semestrin e tetë në Shkollën e lartë për muzikë, teatër dhe medie, në Hanover. Pas studimeve të mbaruara për piano në Shqipëri, ajo ka emigruar në Gjermani dhe ka bërë këtu shoqërimin me piano të këngëtareve të operës. Vetëm pastaj te ajo zhvillohet dëshira për të shprehur veten përmes dirigjimit. Krahas dirigjimit Deniola ka marrë për dy vite mësime të violinës dhe krahas gjithë kësaj ajo di t`i lexojë notat e partiturave për të gjitha instrumentet. Kjo gjë ka qene vendimtare për pranimin e saj në Shkollën e Lartë në Hanover.

Dirigjimi, për shqiptaren e re është në radhë të parë komunikim. “Unë e kam një ide, një interpretim personal të muzikës dhe dua që atë t`ua përcjell instrumentisteve”, thotë ajo. Ndonëse notat dhe konstrukti i një vepre muzikore janë të shkruara qartë, partiturat lejojnë një hapësirë të lirë, të cilën secili dirigjent e interpreton ndryshe, pasi që “ndjenjat janë të ndryshme te secili”.

Për Denjolën dirigjimi, krahas aspektit artistik ka edhe shumëçka të punëdores, shkuan “Hanowersche Allgemeinie”. Gjatë studimeve asaj i duhet të mësojë se si janë krijuar instrumentet e veçanta, në mënyrë që pastaj t`i qaset secilit instrumentist në mënyrë individuale. “Paramendo, sikur të duash të vendosësh harmoni në mes të vetëtimës dhe murmurimës. Gjatë dirigjimit unë duhet t`i bashkoj të gjithë instrumentistët e orkestrës”.

Në semestrat e parë ajo ka mësuar para së gjithash teknikat me shkopin e dirigjimit. Me gjestet e bëra me shkop ajo i thekson udhëzimet që ua jep instrumentistëve në mënyrë individuale. Për disa javë Deniola, pas katër vitesh studimi merr shkallën e masterit për muzikë. Në provimin e saj të diplomës ajo do të dirigjojë mjuziklin “Street Scene” të Kurt Weill, që normalisht e bën profesori saj, Martin Brauss. Por, në shfaqjen e 12 shkurtit, Deniola do të bartë gjithë përgjegjësinë për orkestrën.

“Do të kem sigurisht shumë emocione”, thotë ajo, dhe, pa emocione nuk bëhet kjo punë. Mirëpo, pas pak minutash ajo është aq e përqendruar sa që harron çdo gjë që e rrethon dhe mendon vetëm për muzikën. Pas përfundimit të masterit, Deniola do të detyrohet që të prezantohet në sa më shumë vende. Sepse, siç e thotë ajo “mua nuk më njeh akoma askush”. Por ajo shpreson të fitojë një vend pune si pianiste me punë plotësues dirigjimin, ku do të merrte përvojën për ndonjë vend tjetër pune në të ardhmen.

“Synim imi është që dikur, para së gjithash të mund të dirigjoj dhe të qëndroj e vetme në pult para orkestrës. Atëherë përfundon punëdorja dhe fillon artistikja”.

05.02.2013

Autorja shqiptare në toplistën e romaneve gjermane

Që me romanin e saj të parë “Das albanische Öl oder Mord auf der Straße des Nordens” (Nafta shqiptare ose vrasja në rrugën e veriut) Anila Wilms ka zënë vend në listën e romaneve më të mira kriminalistike të revistës prestigjioze gjermne “Die Zeit”, gjermane gjegjësisht në “KrimiZEIT-Bestenliste”.

Më 19 mars në një bashkëbisedim me botuesin Rainer Nitsche, shkrimtarja e lindur në Tiranë Anila Wilms bën një hyrje në librin që bën fjalë për Shqipërinë e vitit 1924.

Një rrëfim i krisur i cili ka ndodhur me të vërtetë dhe që ka pasur pasoja në politiken botërore

Në një zonë malore vriten dy amerikanë të rinj. Një inxhinier gjerman i transporton për në Tiranë me kamionin e tij dy të vdekurit dhe shoferin e tyre të plagosur shqiptar. Në Tiranë pastaj shpërthen zhurma, nëpër kafene gazetarët diskutojnë rreth motivit të vrasjes, ambasadori amerikan dyshon se bëhet fjalë për një sulm të kryer nga shërbimi i sigurimit rivalizues i Anglisë ose Italisë kundër interesave amerikane për naftën shqiptare.

Në parlamentin shqiptar ngatërrohen sherret e politikës së brendshme … Në fund sqarohet se ishte një ngatërrim, natyrisht, i dekoruar me rrethana misterioze.

“Me këtë roman Anila Wilms dëshmon se letërsia e mirë mund të jetë edhe interesante. Ajo di të depërtojë në psikologjinë e karaktereve dhe t`i bëjë ato aq të gjalla dhe të besueshme”, thuhet në prezantimin e librit.

Anila Wilms, e lindur në Tiranë në vitin 1971, që nga viti 1994 jeton në Berlin si shkrimtare dhe publiciste.

Romanin në fjalë ajo e ka shkruar paralelisht në gjuhen shqipe dhe gjermane.

Saimir Pirgu, artisti që krijon në mes dy kontinenteve

Perdja në skenën e sallës luksoze të Operës së Cyrihut hapet me figurën dhe zërin e Saimir Pirgut, i cili luan rolin kryesor në shfaqjen “Rigoletto” të Gjuzepe Verdit. Dhe, perdja bie po ashtu me zërin e tij, që vjen nga prapaskena, duke kënduar arien e njohur “La donna è mobile”. Vetë subjekti i shfaqjes fokusohet në dramën jetësore të Rigoletto-s, palaços së oborrit, i cili vuan nga shtypja që i bëhet, veç tjerash dhe nga i zoti i tij, Duka i Mantovës, rol negativ, të cilin e luan Pirgu…

Saimiri është familjarizuar prej kohësh me Cyrihun, gjegjësisht me skenën operistike të këtij metropoli zviceran. Rreth 10 vite më parë ai ka luajtur në skenën e këtushme të operës rolin e Dukës së Mantovës në “Rigoletto-n“ e famshme të Verdit. Tash sërish në këtë shtëpi, ai luan po në “Rigoletto” dhe si gjithnjë, rolin e Dukës.

Para pak vitesh Pirgu kishte marrë pjesë me rolin kryesor, atë të Alfredos në një spektakël operistik të llojit të vet, në inskenimin e operës së njohur të Verdit “Traviata” të luajtur jo në skenë por në stacionin hekurudhor të Cyrihut. Loja impresionuese që bartej nga hapësirat mes peronave të trenit, te shkallët elektrike të stacionit e gjetiu, ishte transmetuar drejtpërdrejtë nga televizionet zvicerane. Dhe kishte lënë mbresa të thella te një publik i gjerë, i cili në kushte normale, vështirë “e gjen rrugën” deri tek teatri i operës…

Gjatë gjithë muajit shkurt Saimir Pirgu, tenori i ri, i njohur edhe si miku dhe pasuesi i denjë i Pavarotit, ishte sërish mysafir në metropolin zviceran. Në të gjitha, shtatë shfaqjet, salla ka qenë e mbushur tërësisht dhe biletat kanë qenë paraprakisht të shitura.

Kënaqësinë që të përjetojmë artin e tij të madh e patëm në shfaqjen e “Rigoletto-s” të dhënë të martën, më 26 shkurt në “Opernahus Zürich”. Me këtë rast ia “vodhëm” Pirgut pak minuta nga agjenda e tij e ngjeshur, për t`iu drejtuar lexuesve të albinfo.ch.

Albinfo.ch: Posa përfundoi shfaqja e operës “Rigoletto” të Verdit në skenën e Cyrihut. Bëhet fjalë për shfaqjen e fundit të këtij cikli, të filluar me premierën e dhënë më 3 shkurt. Si ndjeheni pas gjithë këtij angazhimi?

Saimir Pirgu: Në fakt “Rigoletton” nga 3 shkurti e këndej e kemi shfaqur gjithsej shtatë herë. Sigurisht, ka qenë një periudhe mjaft e ngjeshur me punë. Ndërsa këtu do të jem sërish në muajin maj, kur do ta shfaqim operën “Traviata” që jemi duke e realizuar në shtëpinë operistike “Metropolitan” të Nju Jorkut. Nesër do të jem në Nju Jork për të vazhduar provat. Premiera shfaqet më 14 mars.

Që t`ua përkujtoj, në Cyrih kam bërë “Rigoletto”-n edhe para dhjetë vitesh.

Albinfo.ch: Dhe, çfarë solli të re versioni më i ri i “Rigoletto”-s së Cyrihut?

Saimir Pirgu: Është një version modern, komplet i ri, i moduluar në kushtet e ditëve tona, përfshirë këtu edhe gjithë agresivitetin që karakterizon kohën tonë. Dhe këtu ka qenë edhe e bukura e kësaj shfaqjeje po aq sa edhe vështirësia e realizimit të saj. Ndër risitë hyn dhe skenografia qëllimisht e varfër dhe kostumet e kohës moderne që veshn artistët. Ndërsa shfaqja e para 10 viteve ka qenë brenda kornizave të klasikes.

Albinfo.ch: Ju, sigurisht edhe në shfaqjen e përmendur keni luajtur rolin e Dukës së Mantovës?

Saimir Pirgu: Po, sigurisht pasi që vetëm atë rol mund ta luaj unë…

Albinfo.ch: … Për shkak të moshës, ose tipit të zërit?

Saimir Pirgu: Për këto që thatë por edhe për shkakun se Duka di Mantova duhet të jetë i bukur, fascinant … (qesh)

Albinfo.ch: Kemi lexuar se në shfaqjet e para (nga fillimi i shkurtit) ka pasur edhe reagime të një pjese të publikut, nisur nga ky inskenim ndryshe…

Saimir Pirgu: Po, është e kuptueshme, gjithmonë do të ketë persona të tillë brenda publikut që duan ta shikojnë gjithnjë atë shfaqje me të cilën janë mësuar, me këtë rast, versionin klasik. Megjithatë, kritika, sidomos ajo ndërkombëtare dhe shtypi e kanë vlerësuar shumë lartë shfaqjen në këtë variant. Po ashtu është e kuptueshme se mund të ketë edhe zëra kundërshtues, sepse ky është teatri…

Albinfo.ch: Megjithatë është një inercion që publiku më lehtë të identifikohet me rolet pozitive se sa me ato negative, çfarë ishte roli juaj në shfaqjen “Rigoletto”. A keni përjetuar diç të tillë me rastin e kësaj opere?

Saimir Pirgu. Absolutisht jo. Sado që të jetë urrejtur Duka si njeri, atë e kanë dashur gjithmonë si rol. Sido që të jetë, ariet ndër më të famshmet në literaturën botërore të muzikës, janë pikërisht ato të Duka di Mantova-s si për shembull perla e njohur “La donna è mobile” etj.

Por nuk diskutohet, në këtë inskenim, roli im është edhe më negativ se në inskenimet tjera. Me tekstin e njëjtë, regjisorja e ka ashpërsuar paraqitjen e Dukës.

Albinfo.ch: Cila është shfaqja e radhës që jeni duke e përgatitur ose do ta filloni, pas “Rigoletto-s”?

Saimir Pirgu: Unë jam i angazhuar në më shumë se 20 role, në shtëpi të ndryshme operash, të cilat i shfaq paralelisht gjatë gjithë kohës.

Premiera e radhës që do ta kem është “Traviata” (bashkë me Placido Domingon) të cilën jam duke e përgatitur në operën “Metropolitan” të Nju Jorkut, në mënyrë paralele me këtë të Cyrihut. Dmth. gjatë gjithë kësaj kohe të provave kam qenë “në ajër”, në relacionin Nju Jork-Cyrih. Pardje kam ardhur nga Nju Jorku dhe nesër (e mërkurë) do të fluturoj sërish për atje… Kështu do të jem edhe një kohë, pasi që seria tjetër e shfaqjeve të “Rigoletto”-s në Operën e Cyrihut do të jetë në muajin qershor. Dhe siç e përmenda, me “Traviata”-n do të jem këtu në muajin maj.

Gjeniu i Repit Gem Belushi transformon vizionin e Hip Hopit Amerikan

Vizionari dhe gjeniu i muzikës Gem Belushi ka ndryshuar kulturën e hip hopit amerikan siç njihet sot. Repi i tij konsiderohet si fenomen i East Coast, me krijimin e lëvizjes së re “EU Movement”. Ky stil sjell një perspektivë të re europiane në hip hopin amerikan. Gem Belushi ka zbuluar talente të reja shqiptare dhe të huaja dhe influencuar në njohjen e muzikës underground në popullore (mainstream).

“Si artist mendoj se na mungon hip hop i vërtetë sot. Histori të vërteta që njerëzit mund ta gjejnë veten është çka e bën hip hopin të jetojë më gjatë. Pavarësisht nga historia qëtregon, gjithmonë do ketë një person që e ka përjetuar historinë tënde. Varet nga aftësia e artistit si e prezanton këngën dhe si ia paraqet publikut,” tha reperi i talentuar Gem Belushi dhe themeluesi i Eagles Up Entertainment (EU).

Gem Belushi (Gem Belu) është një artist shqiptaro-amerikan me famë botërore. Ka mbi 10 vjet që merret me muzikë si dhe ka themeluar kompaninë e tij diskografike “Eagles Up Entertainme (EU)”. Gem Belushi ka lindur në Konetikët, Sh.B.A., dhe jeton në Stamford. Me talentin e tij ka zënë vendin dhe respektin e duhur si dominues i skenës muzikore të New Yorkut që nga fillimet e vitit 2000. Gem sjell muzikë të re, që gjithmonë çon përpara kultrën e hip hopit. Me lirika të sofistikuara dhe stil origjinal të paparë po ndryshon eksperiencën e hip hopit amerikan. Në veçanti ai sjell influencën europiane në kulturën e repit të New Yorkut. Me inteligjencën dhe kreativitetin e tij Gem Belushi po i mëson të tjerëve se si bëhet repi. Kompania “Eagles Up” ka krijuar një lëvizje të re që shfaq repin e ndërgjegjes. Ato që e dëgjojnë repin e EU ndjehen mirë dhe kuptojnë filozofinë e këngëve të Gem Belushit.

Fillimet në Muzikë

Gem Belushi e ka dashur muzikën që kur ka qenë i vogël. Në moshën 5 vjeçare Gem krijoi këngën e parë akapella, bashkë me vëllain, duke kënduar rap, “now here’s Georgie with his fat rap”.

“Familja ime më ka përkrahur gjithmonë. Mbaj mend kur këndova para gjyshit tim (Filip Dedaj), nuk kishte ndjenjë më të mirë në botë. Familja e di se cili jam si artist dhe ato dëshirojnë që unë të bëj shfaqje,” tha Gem Belushi.

Nga mosha 11-15 Gem Belushi eksperimentoi me muzikën duke prodhuar beata dhe këngë për shokët e tij gjatë shkollës së mesme. Që në atë kohë ka inkurajuar dhe përkrahur artistë të ndryshëm duke i prodhuar albumet e tyre.

“Në shkollë të mesme kam prodhuar beata për të tjerët. Në ato kohë isha një artist dhedija si të prodhoja një këngë duke prodhuar vetë intresumentalin e muzikës. Kush tjetër të këndojë rep në beatin sesa personi që e krijoi atë? Më pëlqeu kjo, kështu përveç beatave bëra dhe rep,” tregon artisti i famshëm Gem Belushi.

Talenti i Gem Belushit u zbulua nga publiku i gjërë me superhitin “No Sir No Sir” (fillimisht titulluar Jo Zotëri Jo Serb), lançuar në 2005. Kënga ishte kundërpërgjigje drejt një artisti serb që deklaronte se Kosova është Serbi dhe hapte propaganda serbe anti-shqiptare. Mbi 1000 fansa të apasionuar pas artistit u mblodhën në klubin Webster Hall në New York të ndjekin performancën live të këngës “No Sir No Sir” në dhjetor 2006.

Në vitin 2005 Gem Belushi themeloi kompanin e tij diskografike “Eagles Up Entertainment” (EU) në Stamford, Connecticut (www.eugang.com). Me lançimin e “Put Your Eagles Up” (Shqiponjat Lart) dhe “No Sir No Sir” kjo kompani muzikore ka dominuar në Amerikë dhe Europë. Gem Belushi ka bërë emër si reper i suksesshëm, producent kreativ, dhe artist vizionar duke krijuar stile të reja të hip hopit.

Sukseset e Karrierës: Repi i Gem Belushit dhe Hip Hop i East Coast

Në 2005 Gem Belushi lançoi albumin me titull “King and Ace” in 2005, shkruar dhe prodhuar nga Gem Belushi (Eagles Up) dhe Kash Dash, feat. Leo Luck. “King and Ace”është një platformë e zërit të kulturë hip hop duke reflektuar realitetin e shoqërisë në Amerikë gjatë këtyre viteve. Albumi prezantoi një stil, zë dhe vizion të ri si dhe një generatë të re të muzikës.

Kjo periudhë ishte bazë në krijimin e identitetit artistik të Gem Belushit. Muzika dhe Repi i Gem Belushit reflekton jetën e të rinjve dhe problemet e qytetit. Muzika e tij dallohet nga katër karakteristika: qualiteti i fortë, krijimtaria e veçantë, shumëllojshmëria dhe influenca pozitive. Nga mesi i viteve 2000-të muzika e Gem Belushit kaloi nga underground në mainstream. Albumi i tij lançuar në vitin 2007 (pa titull) ishte një sukses i menjëhershëm. (www.facebook.com/GemBelushi)

Eagles Up Movement and European-American Hip Hop

Gjatë fundit të viteve 2000 repi i Gem Belushit njihet si një periudhë krijuese. Në 2008 Gem Belushi lançoi albumin e ri me titull “Suicide Kingz”. Albumi përfshin disa nga artistët më të shquar të hip hopi si Kash Dash, Leo Luck dhe Noizy. Albumi “Suicide Kings” u prodhua nga kompania muzikore e Gem Belushit, Eagles Up Entertainment me vizion të Leo-s. Videoklipi “Hard to Say Goodbye” u lançua në 2008, si pjesë e albumit “Suicide Kings”. Videklipi paraqet Gem Belushin dhe Leo Luck, drejtuar nga Gem Belushi me kolazh të klipeve të mëparshme.

Në fundin i viteve 2000-të, repi i Eagles Up (EU) pati ndikim të madh në kulturën e New Yorkut. Lëvizja Eagles Up solli një ndryshim kulturor me shpalljen e pavarësisë të Kosovës në 2008. Gjatë kësaj kohe shumë emigrantë shqiptarë emigruan në Amerikë, sidomos në New York. Gem Belushi prodhoi albumr të influencuara shumë nga rrënjët dhe prejardhja e tij shqiptare-europiane. Ka synin njohjen e emrit të Kosovës në diasporë dhe krenohet me prejardhjen e tij shqiptare.

“Muzika ime në fund të viteve 2000, solli një zhanër krejt të ri. Belushi vjen në dritë me muzikë të re – Repi EU. Lëvizja Eagles Up (Shqiponjat Lart) paraqet stilin tim të ri. Është si një film që shfaq çfarë unë shikoj nga ambjenti im, atë që kam përjetuar vetë. Ashtu si tregimi i tre mbretërve, muzika ime ka një vizion, ka një histori, është nostalgjike. Muzika ime ta heq mendjen nga jeta e përditshme. Stili im është përshkrues si një tregim, ku rrëfej perspektivë time dhe tregoj historinë e jetës, me një stil dhe lloj që nuk e ka askush. Kur njerëzit dëgjojnë Belushin, ato mendojnë se jam dikush miks dhe jo shqiptaro-amerikan. Krenohem me prejardhjen time shqiptare,” tha vizionari Gem Belushi.

“I shkruaj vetë tekset e këngëve. Njerëzit e kuptojnë më mirë këngën kur dikush ka përjetuar ato për të cilat unë këndoj. Unë këndoj për shqiptarët, historinë e emigrantëve në Amerikë, etj. Kur njerëzit ndëgjojnë muzikën time ato kuptojnë një sens të një dekade tjetër të hip hpit me një flow ndryshe. Repi i Eagles Up (EU) ndryshon nga të tjerët sepse sjell perspektivën amerikane-europiane, që hip hopi nuk e ka parë kurrë më parv. Ky është vizioni im, për të influencuar hip hopin dhe kulturë e saj,” rrëfen Gem Belushi.

Në 2009 Gem Belushi lançoi albumin (mixtape) me titull “Psycho Active” që përmban 27 këngë. Ky album ka stil freestyle, më këngë bonus dhe një nga prodhimet më të mirat të Gem Belushit. Videoklipi “Go Fish” feat. Leo Luck dhe Gem Belushi u prodhua nga Eagles Up Entertainment.

Në 2010 Gem Belushi filloi të shkruajë albumin tjetër “Fast Life” që më vonë e titulloi “Money Out The Belu” (M.O.T.B.). Ky album i dedikohet mikut të tij të fëmijërisë, Kushtrim Elezaj, i cili ka ndërruar jetë. “Kushtrim Elezaj ishte një nga personat më të mëdhenj dhe ndikues në qytetin tim. Cilido person në qytetin tim që e njihte e quante shokun më të mirë. Prandaj e donin të gjithë. Leo, Kushtrimi dhe Kash ishte grupi më i fortë,” tregon Gem Belushi.

“Në 2010 inçizova albumin “Fast Life” kushtuar Kushtrimit. Kam 3 vite që punoj dhe përmirësoj këtë album. Tani albumi mban titull tjetër “Money out the Belu”, një album komplet i ri me muzikë të re. Kam përzgjedhur çdo këngë me stile të ndryshme ku flas për jetën e përditshme. Albumi nuk është lançuar akoma për publikun. Do jetë gati këtë vit,” tha Gem Belushi.

Arritja në Majat e Suksesit dhe Famës

Influenca e hip hopit të Eagles Up (Shqiponjat Lart) vazhdon rrugën e suksesit. Në qershor 2012 Eagles Up u lidh me artistin e shquar Martin Berishaj (Marty Magz) (që ka fituar disa çmime). Marty Magz sjell influencat rajonale nga Detroit, Michigan dhe shton në shumëllojshmërinë e repit të EU-së.

Në fund të verës në 2012 Gem Belushi dhe Marty Magz lançuan videoklipin jo zyrtar “Not Adding Up”. Kjo këngë është pjesë e albumit të ri (mixtape) me titull “Go Fk Ya Self” që Eagles Up planifikon ta lëshojë falas për shkarkim në webfaqen.

www.DatPiff.com, dhuratë për fansat besnikë të grupit EU. Kënga është shkruar nga Gem Belushi dhe Marty Magz. Video jo zyrtare u lançua në gusht 2012, ndërsa video zyrtare pritet të filmohet me 9 Mars 2012 në New York. (www.youtube.com/watch?v=8M4shBx1JTU). Kënga “Not Adding Up” u bë një sensacion internacional, dhe ndryshoi hip hopin amerikan duke përfshirë dhe influencat rajonale amerikane dhe europiane. Lëvizja shqiptaro-amerikane ‘Eagles Up’ (Shqiponjat lart) filloi në Connecticut, u zhvillua dhe u rrit në New York, dhe në 2012 u bë ndërkombëtare.

Gem Belushi dhe Marty Magz e lançuan superhitin “Not Adding Up” në radion famoze të legjendës së repit, Eminem, në radion Shade 45 Radio, me Dj Black dhe personalitetin Miss Mimi, ku të dy artistët folën për Kosovën. Më pas kënga dhe video doli kudo. Muzika e Eagles Up i përshtatet moshave të ndryshme dhe ndëgjohet nga dashamirës të zhanrave të shumta.

“Bëj muzikë për dashurinë dhe pasionin që kam për të, jo për famën. Gjenerata e re na shikon si shembull. Nuk ka ndjenjë më të mirë se influenca pozitive për rininë dhe gjeneratën e ardhshme,” tha artisti i talentuar Gem Belushi.

Petrit Halilaj me “Panelin e qiellit” në kështjellën Moyland

Artisti i ri nga Kosova me qëndrim në Gjermani, Petrit Halilaj po merr pjesë në një ekspozitë në kështjellën Moyland të Gjermanisë, ku krahas tij ekspozojnë edhe pesë artistë gjermanë. Ekspozita, përpiqet të thyejë stereotipat e artit me të cilat jemi mësuar, si varja e pikturave në mur e të ngjashme. Këtu kemi një shpërndarje më kreative të veprave të artit nëpër ambientin e galerisë.

Kështu, Halilaj ka sjellë këtu një pjesë nga punimi i tij kompleks i mëhershëm “Cikli-Ditë-Natë” dhe e ka vendosur me titullin “Paneli i qiellit” në një radhitje tjetër. Në vend të vështrimit romantik të reve mbi kokat e vizitorëve, Halilaj ka shpërndarë pjesët e punimit të tij në mënyrë të egër në gjithë hapësirën. Në këtë mënyrë “ato të japin përshtypjen e velave të një shprese të humbur”.

Fundja, edhe hapësira shpirtërore e gjithësisë mund të përjetohet vetëm si e grimcuar, së paku në Kosovë është kështu. Artisti nomad Petrit Halilaj do të prezantojë në Bienalen e Venedikut nderin dhe Kosovën. Mbetet të presime kërshëri se çfarë do t`i bjerë ne mend këtij mjeshtri të gjesteve ”, shkruan gazeta gjermane “Handelsblatt”.

Rrezeart Galica

“Nuk ka gënjeshtër më të paturpshme se ajo që mbështet mendimin se rebelimi është i padobishëm. Rebelimi mbart në vetvete justifikimin e saj, pavarësisht nga shanset për të ndryshuar apo jo situatën që përcakton atë. Ai është shkëndijë në erë, por shkëndijë që kërkon barutin” (André Beton)

Përtej mendimit të përgjithshëm, në hije të një stine tranzitore, ekspozita e Rrezeart Galicës vë në kallëp të ri realitetin sociopolitik të një rajoni që po ndërmerr hapat e tij të parë demokratik. Përfaqësimi i ngjarjeve politike në Kosovë vë në dukje në mënyrë të kthjelltë qëndrimin protestues të artistit kosovar. Nëpërmes fotografive dhe veprave të ashtuquajtura grafike, Rrezeart Galica shpie në qendër të vëmendjes dështimin e misionit ndërkombëtar si dhe devijimet e qeverisë së tij.

Një koleksion me art-veprim për të brumosur debatin dhe lëvizjet kolektive do të paraqitet gjerë më 27 mars në Galerinë e Qendrës Espérance në Gjenevë. Në zemër të veprës të tridhjetëvjeçarit arti shndërrohet në armë lufte për liri, pa kursyer asnjë tipar të saj.

Ky projekt u bë i mundur në sajë të UPSH-së, ku më 4 mars 2013 qytetarët e Gjenevës u pritën për përurimin e hapjes së ekspozitës për tri javë.

Rrezeart Galica- Giqi mishëron vullnetin e atyre artistëve që punojnë për të fituar lirinë e tyre të shprehjes dhe për të luajtur rolin e tyre në mbrojtjen e të drejtës së patjetërsueshme të popujve për vetëvendosje. Nëpërmes punës së tij, duke angazhuar krijimtarinë artistike, ai bëhet njëkohësisht aktor dhe dëshmitar i asaj që zgjat gërvimën e idesë të pavarësisë politike, ekonomike dhe sociale të Kosovës, por edhe i asaj që lëkund marrëdhëniet e barabarta në mes të Evropës Perëndimore, misioneve ndërkombëtare dhe shtetit kosovar të sapolindur. Raporti paternalist ose kolonialist i Kombeve të Bashkuara dhe i Bashkimit Evropian me Kosovën theksohet në një seri të tablove: një prelud pa mëdyshje në favor të largimit të këtyre të fundit.

Veprat e Rrezeartit ngrenë pikëpyetje sfiduese dhe kanë qenë kohët e fundit objekt i vëmendjes së veçantë nga ana e popullsisë vendëse, rajonale, por edhe nga studentët e Akademisë së Arteve të Bukura në Itali (Perugino), ku janë bërë pikë referimi i idesë së artit të angazhuar.

Aktualisht krijimet e tij paraqitën në Gjenevë dhe shtrojnë çështjen e rëndësisë së idesë politike në punën artistike, pyesin për aftësinë e saj për të pajtuar mesazhin politik me krijimin estetik të veprës artisitke. Sipas të gjitha gjasave, Rrezeart Galica menaxhon këtë ekuilibër shumë lehtë, duke arritur një përputhje mjaft efektive.

Duke pirë një kafe, Rrezearti pranoi me plot mirësi të pezullojë kohën për t’iu përgjigjur kureshtjes të Albinfo.ch. A mundet një artist t’i japë njëkohësisht veprës së tij cilësi estetike dhe politike? A ka arti kapacitet, në fakt, të ndikojë në realitetet socio-politik? Çfarë është marrëdhënia mes aktivizmit dhe dëshirës për të provokuar mendimin nëpërmjet krijimit artistik? Një turmë pyetjesh me skaje të paqarta që ngrehin veprat e Rrezertit Galicës.

Kur e pyesim në lidhje me situatën në Kosovë: A janë artistët të anashkaluar apo anashkalimi është arsyetim, Rrezearti mendon se është arsyetim, sepse në Kosovë ka hapësira për promovimin personal. “Unë nuk mendoj se arti duhet absolutisht të shfaqet në një galeri. Krijimet mund të paraqiten kudo që njerëzit janë të pranishëm. Por ajo që më shqetëson mua është një gjë tjetër. Nga kontaktet me artistët dhe nga ato që i lexoj e shoh, mendoj se ambiciet e artistëve kosovarë janë qiellore, kurse puna në praktikë është e paktë”.

Pikërisht, cila është situata e artistëve në Kosovë sipas Rrezartit? A ka klane dhe monopole në fushën e artit pamor në Kosovë? Për fat të keq, ankohet ai, sot nuk vuan vetëm arti pamor, por e gjithë shoqëria kosovare. Kjo frymë klanike vërehet edhe në mesin e artistëve. Ata që ndërmarrin iniciativa janë gjithherë të rrethuar nga miqtë e njëjtë dhe grupet e njëjta. Të njëjtit, duke e ekspozuar gjithherë, shkaktojnë neveri dhe bezdisje pranë vizitorëve artdashës, sepse zbulojnë vepra me një stil të njëtrajtshëm, gjë që shkakton edhe largimin e tyre nga galeritë apo hapësirat e tjera ekspozuese”.

Në fushën e dizajnit grafik dhe shtypit, monopolizimi lulëzon në sferën e tenderëve të ministrive, vazhdon ai. “Kjo tregon qartë se si ish-dizajnerët, tanimë biznesmenë, kanë regjistruar nga dy firma private për të na hedhur hi syve se kinse nuk është i njëjti ai që po e merr tenderin. Këta ish-dizajnerë të transformuar në biznesmenë të suksesshëm, të cilëve u ka dalë boja për nga nuhatja në art të mirëfilltë, janë vrima më e zezë e artit pamor kosovar. Të njëjtit kanë arritur të futen edhe në borde galerish për të vlerësuar vepra e projekte artistësh. Tani, po e përjetojmë kohën më të “artë” të artit pamor, kur antivlera na bëhet vlerë, e na bëhet orientues e imponues i artit të së ardhmes…”

Po le t’i rikthehemi krijimtarisë së tij. Për Rrezeartin, arti është më e mira formë për protestë dhe nëpërmes tij ai ekspozon revoltën e tij. Ndjenja e inferioritetit të popullsisë së Kosovës ballë misioneve ndërkombëtare, të cilat shfaqin ndjenjën e tyre të superioritetit pa rezervë, është një dukuri e padurueshme për të. Liria e qytetarëve kosovarë është virtuale, sepse në realitet, na rikujton artisti, “ne jetojmë krejtësisht të izoluar pa të drejtë për lëvizje të lirë”.

Puna e tij mund të përshkruhet si “art konceptual”, ndërsa disa kritikë arti cilësojnë Rrezeart Galicën si “një nga artistët më të guximshëm të Kosovës”. Në një botë të dominuar nga imazhi dhe virtualiteti, qasja e tij (dizajn grafik) ofron një marrëdhënie dinamike dhe të prekshme me fenomenet sociale si në nivel lokal, ashtu edhe në atë global.

Në mënyrë të tejdukshme ekspozita hap një kapitull ku shqyrtohen marrëdhëniet me botën reale, pyetjet për autonominë e artit, si dhe ku shqyrtohet funksioni protestues/ angazhues/ aktivist dhe utopik i artit.

Analiza e kompleksitetit (jo pa kontradikta) të marrëdhënieve mes artit dhe politikës ishte subjekt i një bisede të gjatë. Rrezearti me ekspozitën e tij personale kundërshton të gjithë ata që kanë pretenduar gjithmonë (në emër të pastërtisë së artit) që një lidhje e tillë është e pavend, kundër atyre që besojnë se arti nuk ka fuqi ose aftësi për të sfiduar rendin e rrënjosur dhe për të hapur horizonte të reja. Ekspozita e Rrezeart Galicës tregon se krijimi artistik, me origjinalitetin gërryes të formave si dhe me përvojën përçarëse që shkakton, ende mund të kumbojë zërin e dëshirës për përparimin e çështjeve sociopolitke. Rrezearti tregon se vepra artistike, ashtu si rebelimi i shkrimtarit Andre Breton, mbart gjithënjë shtytjen e një “shkëndije që kërkon barutin”.

Majla Zeneli ekspozon në Berlin

Në galerinë Ida Illuster në Berlin, është hapur të enjten ekspozita e titulluar “Ratio” me punimet artistike të piktores shqiptare Majla Zeneli.

Artistja e lindur në Shqipëri, jeton prej 7 vitesh në Gjermani. Ajo krijon punime autentike kolazhi bardh-zi, në formë portretesh të njerëzve. Ajo përdor teknikën e shtypit me mezzotintë, që e aplikon mbi fotigrafitë që ka zgjedhur.

Majla ka mbaruar grafikën artistike në Shqipëri. Pastaj ajo ka studiuar në Poloni, në akademinë e arteve Eugenusz Geppert dhe në shkollën e lartë të artit Burg Giebichenstein, në Halle. Ajo ka perfeksionuar shumë teknikën e saj mezzotinto, me çfarë edhe arsyetohet suksesi i saj i arritur në Poloni, Angli. Suedi e në Gjermani.

Ekspozita do të qëndrojë e hapur deri më 13 prill 2013. Ajo mund të vizitohet nga e enjtja deri të shtunën, nga ora 12 deri në orën 18.

Galerie Ida Illuster, Sophienstraße 32, 10178 Berlin-Mitte.