Traktatet Zvicër-BE: Gjashtë pikat më kontroverse

Më 13 qershor, Këshilli Federal publikoi traktatin e ri midis Zvicrës dhe Bashkimit Evropian.

Nga “miratimi dinamik i ligjit” te klauzola mbrojtëse në fushën e imigracionit: pikat më të rëndësishme shkurtimisht.

Në maj 2021, Këshilli Federal braktisi “marrëveshjen kornizë” me BE-në – pa një referendum dhe pa u konsultuar me Parlamentin. Megjithatë, në mars 2023, Zvicra dhe BE guxuan të bënin një fillim të ri dhe rifilluan negociatat zyrtare. Përfundimi i suksesshëm i negociatave u njoftua më 20 dhjetor 2024.

Negociatat u përqendruan në zhvillimin e mëtejshëm të marrëveshjeve dypalëshe. U negociuan gjithashtu marrëveshje të reja në fushat e energjisë elektrike, ushqimit dhe shëndetit. Marrëveshja prej 1,889 faqesh u botua më 13 qershor 2025 – ja një përmbledhje e pikave më të diskutueshme.

Transferimi dinamik ligjor

Risia më e rëndësishme është miratimi dinamik i ligjit të BE-së: Brenda kuadrit të marrëveshjeve, Zvicra duhet të miratojë përgjithësisht rregullore të reja. Nëse nuk e bën, hyn në lojë procedura e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve, shkruan 20minuten.

Procedurat e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve

Ekziston një procedurë shumëfazore e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve për mosmarrëveshjet midis palëve kontraktuese. Së pari, një “Komitet i Përzier” me përfaqësim të barabartë zhvillon një dialog politik dhe diplomatik. Nëse nuk arrihet marrëveshje, mosmarrëveshja mund t’i referohet “Tribunalit të Arbitrazhit”, i cili përbëhet nga dy përfaqësues nga Zvicra dhe BE, të cilët zgjedhin së bashku një anëtar të pestë.

Çështja e Gjykatës Evropiane të Drejtësisë është veçanërisht e diskutueshme: Nëse tribunali i arbitrazhit duhet të zbatojë ligjin e BE-së në vendimin e saj, Gjykata duhet të vendosë se si do të interpretohen këto dispozita. Tribunali i arbitrazhit, nga ana tjetër, do të vendosë rezultatin e mosmarrëveshjes bazuar në këtë. Nëse Zvicra nuk e pranon vendimin, BE mund të kërkojë “masa kompensuese”.

Direktiva për Shtetësinë dhe lëvizja e lirë e personave

Në parim, e ashtuquajtura “Direktiva për të Drejtat e Qytetarëve” i zgjeron parimet e lëvizjes së lirë të personave dhe ribashkimit familjar të punëtorëve tek të gjithë qytetarët e BE-së. Marrëveshja e re, pra, përfshin “përjashtime të përshtatura” për Zvicrën për të kufizuar direktivën vetëm për qytetarët e punësuar të BE-së, siç shpjegoi Ministri i Jashtëm Ignazio Cassis.

Megjithatë, kundërshtarët e paketës së marrëveshjes paralajmërojnë se këto përjashtime nuk janë të mjaftueshme për të mbrojtur sistemet e sigurimeve shoqërore nga imigracioni: Sipas tyre, një qytetar i BE-së konsiderohet i “punësuar” në Zvicër nëse ai ose ajo nuk merr ndihmë sociale për më shumë se gjashtë muaj brenda një periudhe pesëvjeçare dhe e ruan përkohësisht këtë status edhe nëse ai ose ajo merr përfitime papunësie – për sa kohë që ai ose ajo regjistrohet në RAV, siç raportoi së fundmi NZZ.

Mbrojtja e pagave dhe klauzola mbrojtëse

Marrëveshjet e reja kanë për qëllim të sigurojnë që nivelet e larta të pagave të Zvicrës krahasuar me BE-në të mos rrezikohen. Prandaj, partnerët socialë – punëdhënësit dhe punonjësit – kanë negociuar së bashku 14 masa shoqëruese. Politikisht, këto masa kanë për qëllim të sjellin sindikatat në kampin mbështetës.

Së fundmi, Zvicra ka negociuar një klauzolë mbrojtëse në lidhje me imigracionin: Kjo mund të aktivizohet nëse imigracioni çon në “probleme serioze ekonomike ose sociale”. Për ta bërë këtë, Zvicra duhet së pari ta referojë çështjen te “Komiteti i Përzier”, transmeton albinfo.ch. Në raste ekstreme, tribunali i arbitrazhit i ngarkohet përsëri shqyrtimi i kushteve.

Publikimi i teksteve të traktatit shënoi fillimin e periudhës së konsultimit, gjatë së cilës partitë, shoqatat, kantonet dhe madje edhe qytetarët mund të komentojnë mbi propozimet. Kjo periudhë do të zgjasë tre muaj. Pas kësaj, është radha e Parlamentit. Më në fund, elektorati do të ketë fjalën e fundit.

---