Archives

Për shkak të vapës, ky shtet kufizon punën në ambient të jashtëm

Posted on by Drin Reçica

Në këtl nxehtë të lartë, puna në ambient të jashtëm është ndaluar gjatë orareve më të nxehta të ditës në më shumë se gjysmën e rajoneve të Italisë, përcjell albinfo.ch.

Nderkohe një valë ekstreme e të nxehtit ka thyer rekordet e temperaturave në Spanjë e Portugali, dhe vazhdon ta përfshijë pjesën më të madhe të Evropës, raporton “The Guardian”.

Temperaturat ekstreme besohet se kanë marrë të paktën tri jetë, përfshirë të një djali të vogël në provincën Tarragona të Katalonjës.

Në Palermo në Itali, një grua 53-vjeçare vdiq të hënën, ndërsa një 70-vjeçar vdiq në Torino.

Pas një incidenti, 14 vjeçarja shqiptare humb jetën në këtë shtet

Posted on by Drin Reçica

Raportohet një ngjarje e rëndë që ka tronditur qytetin e Katerinit në Greqi, ku një vajzë 14-vjeçare shqiptare ka ndërruar jetë pas një incidenti tragjik të ndodhur mbrëmjen e së dielës, përcjell albinfo.ch.

Referuar mediave greke, e mitura u rrëzua nga një urë rreth 10 metra e lartë dhe pësoi dëmtime të rënda.

Fillimisht, ajo u transportua me urgjencë me autoambulancë në spitalin e Katerinit, por për shkak të gjendjes së rëndë, mjekët vendosën që të dërgohej në spitalin “G. Gennimatas” në Selanik dhe më pas në spitalin “Ippokrateio”.

Pavarësisht përpjekjeve të shumta të mjekëve për ta mbajtur në jetë, vajza ndërroi jetë mbrëmjen e së hënës.

Rrethanat e sakta të ngjarjes ende nuk janë zbardhur plotësisht, ndërsa autoritetet greke po hetojnë për të sqaruar se si ndodhi rënia tragjike nga ura. Deri më tani, është përjashtuar mundësia e një akti kriminal.

Mbyllen përkohësisht mbi 1 mijë shkolla në Francë për shkak të temperaturave ekstreme

Posted on by Drin Reçica

Raportohet se për shkak të nxehtit ekstrem në Francë, rreth 1.350 shkolla janë mbyllur plotësisht ose pjesërisht për një ditë, përcjell albinfo.ch.

Agjencia meteorologjike franceze “Meteo France” njoftoi se është lëshuar alarm i kuq në 16 provinca, përfshirë kryeqytetin Paris, dhe një alarm portokalli është lëshuar në 68 provinca për shkak të nxehtësisë ekstreme.

Temperaturat pritet të jenë të paktën 20 gradë dhe të arrijnë deri në 41 gradë Celsius gjatë ditës në vend.

Për shkak të nxehtit ekstrem, rreth 1.350 shkolla janë mbyllur plotësisht ose pjesërisht për një ditë në gjithë vendin. Dje mësimi u pezullua në 750 shkolla për të njëjtën arsye.

Ndërkohë, rritja e ndotjes së ozonit në Paris dhe rrethinat e tij për shkak të motit të nxehtë ka bërë që autoritetet lokale të ndërmarrin masa.

Në një deklaratë të djeshme nga Departamenti i Policisë së Parisit thuhej se vetëm disa automjete që ndotin më pak mjedisin do të lejohen në trafik në Paris dhe disa provinca përreth, ndërsa është ndaluar qarkullimi për të gjitha automjetet e tjera.

Automjetet që operojnë për dobi publike janë të përjashtuara nga ky vendim, ndërsa janë ulur kufizimet e shpejtësisë në zonat përkatëse.

Në Francë, për shkak të motit të nxehtë, aktivitetet e njërit prej reaktorëve të centralit bërthamor “Golfech” në provincën Tarn-et-Garonne janë ndalur që nga 29 qershori.

Aksident tragjik në Gjermani: 20 pasagjerë në gjendje kritike pas përmbysjes së autobusit

Posted on by Drin Reçica

Raportohet se një autobus i kompanisë Flixbus doli nga rruga në autostradën 19, në Mecklenburg-Pomerania Perëndimore, në Gjermaninë veriore, dhe u përmbys, transmeton albinfo.ch.

Sipas një zëdhënësi të policisë, në orët e para të mëngjesit, 20 pasagjerë u plagosën rëndë nga gjithsej 53 sa ishin në autobus. Pasagjerët e plagosur rëndë mbetën të bllokuar për dy orë para se të liroheshin drejt emergjencës. Zëdhënësi fillimisht nuk ishte në gjendje të jepte informacion për shkallën e lëndimeve të pasagjerëve të tjerë.

Autobusi kishte 53 pasagjerë dhe dy shoferë në bord dhe ishte në rrugë për në Vjenë nga Kopenhaga, raportojnë mediat gjermane. Aksidenti ndodhi rreth orës 2:40 të mëngjesit, në nyjën e Röbel, në drejtim të Berlinit. Autobusi fillimisht doli nga rruga në anën e djathtë dhe më pas u përmbys. Shkaku i aksidentit ende nuk dihet.

Autostrada është aktualisht plotësisht e mbyllur në drejtim të Berlinit. Shërbimet e emergjencës, zjarrfikësit dhe helikopteri i shpëtimit janë aktivizuar. Në vendin e ngjarjes janë angazhuar edhe oficerë nga njësitë e autostradave në Dummerstorf dhe Linstow, si dhe nga Plau am See.

Nxënësit nga diaspora në shtetin gjerman mbyllin vitin shkollor me një eksursion në Nürnberg

Posted on by Drin Reçica

Mësueset e shkollës shqipe në Bavari organizuan një ekskursion në qytetin historik të Nürnbergut, me pjesëmarrës nga të gjitha shkollat e Bavarisë: Passau, Deggendorf, Aschaffenburg, München, Rosenheim, Kempten, Freising, Landshut, Landau, Fürth, Neumarkt dhe në Nürnberg etj., transmeton albinfo.ch.

Takimi filloi në ambientet mikpritëse të firmës “Tafa” në qendër të qytetit, ku pjesëmarrësit shijuan një mëngjes të përbashkët dhe patën mundësinë të bisedonin me Drejtorin e Departamentit për Diasporë të Republikës së Kosovës, z. Elis Badalli, si dhe me përfaqësues të dy konsullatave të Shqipërisë dhe Kosovës.

Pas mëngjesit u organizua një shëtitje në qytetin e vjetër të Nürnbergut, e udhëhequr nga një ciceron vendas, ku pjesëmarrësit patën rastin të njiheshin më nga afër me historinë dhe kulturën e qytetit. Nën diellin e ngrohtë të pasdites, konsullja e Republikës së Shqipërisë, znj. Genta Mburimi, e cila ndoqi aktivitetin gjatë gjithë ditës, i ftoi të pranishmit për një kafe dhe bisedë miqësore.

Në orët e vona të pasdites u mbajt takimi zyrtar. Takimin e përshëndetën përfaqësuesit e LAPSh-it dhe përfaqësuesit konsullor të dy vendeve tona në Munih, Shqipërisë dhe Kosovës, të cilët i falënderuan mësimdhënësit për punën dhe përkushtimin e treguar gjatë vitit shkollor 2024-2025.

Gjatë diskutimeve u trajtuan sfidat, problematikat dhe arritjet e vitit që lamë pas, ndërsa drejtori Badalli shprehu mbështetjen e tij për projektet që do të ndërmerren në të ardhmen. Takimi u përmbyll me një mbrëmje argëtuese, në një atmosferë të ngrohtë dhe festive, duke u shprehur edhe një falënderim i veçantë për firmën “Tafa” për mikpritjen e organizuar, për praninë e drejtorit për Diasporën dhe të dy konsullatave, të Republikës së Shqipërisë dhe asaj të Kosovës, kryesisë së LAPSh-it dhe grupit organizativ. Nga Enela Markja

Shqiptarja në mesin e pesë shkenctareve më të mira në këtë shtet

Posted on by Drin Reçica

Duke qenë se jemi “Në javën e festimeve të Ditës së Kanadasë*, albinfo.ch po ju prezanton një histori suksesi në shtetin kanadez.

Dr. Kozeta Miliku-shqiptarja që është përzgjedhur nga gazeta prestigjioze “The Globe and Mail” si një nga pesë shkencëtaret më premtuese në Kanada, pjesë e listës “Next Generation of Researchers”. Një vlerësim që i jep zë punës kërkimore me ndikim në shëndetin dhe mirëqenien publike.

E lindur në Korçë, Shqipëri dhe e rritur me pasion për dijen, Kozeta është sot një zë i fortë në kërkimin shkencor, duke përfaqësuar më së miri diasporën tonë në skenën ndërkombëtare.

Kozeta, është shembull i shkëlqyer se si talenti dhe përkushtimi sjellin suksesin dhe përforcojnë ide që brezi i ri shqiptar do të shkëlqejë në mbarë botën.

Mërgimtarët nga Parisi dhe Lioni nga sot mund të udhëtojnë drejt Prishtinës

Posted on by Drin Reçica

Bëhet e ditur se dy linja të reja ajrore direkte midis Prishtinës dhe Francës (Parisit dhe Lionit) u përuruan sot në prani të ambasadorit të Francës në Kosovë, Olivier Guérot, përcjell albinfo.ch.

Platforma mediale albinfo ka shkruar edhe ditë më parë nismën e projektit të fluturimeve mes Lionit dhe Prishtinës.

Në njoftimin e Ambasadës së Francës thuhet se kjo lidhje direkte, e mundësuar nga ASL Airlines France, do të lehtësojë udhëtimin për diasporën, do të stimulojë turizmin si dhe do të forcojë lidhjet ekonomike midis dy vendeve.

“Limak dhe Aéroport de Lyon , partnerë kyç në zhvillimin e Aeroportit Adem Jashari, luajnë një rol të rëndësishëm në këtë sukses.Faleminderit të gjithë partnerëve që e bënë të mundur këtë!”, thuhet në postimin e Ambasades së Francës në Kosovë.

Në frigorifer apo në ambient, ja si duhet të ruhen vezët

Posted on by Alb

Ruajtja e duhur e vezëve është një pyetje që lind shumë shpesh në mendjen tonë, mund të themi sa herë që kthehemi në shtëpi nga supermarketi. Dhe me siguri kemi lexuar ose dëgjuar për metoda të ndryshme.

Gjëja më e zakonshme është blerja e vezëve në kuti të posaçme letre dhe ndoshta shumë prej nesh i vendosin ashtu në frigorifer. Mirëpo çfarë është e drejtë dhe çfarë është e gabuar? A janë këto kuti të përshtatshme për të ruajtur në mënyrë të sigurt vezët tona apo është më mirë t’i transferojmë në derën e frigoriferit?

Çfarë thonë ekspertët e ushqimeve?

Ekspertët theksojnë se, për shkak se lëvozhga e vezëve është poroze (ka pore), ato mund të thithin lehtësisht aromat nga ushqimet me erë të fortë. Dhe pikërisht sepse janë poroze, nuk na lejohet t’i lajmë, pasi kështu u largohet barriera e tyre mbrojtëse natyrore, veshja e tyre natyrale në lëvozhgë, e cila është linja e parë e mbrojtjes duke mbajtur ajrin dhe bakteret jashtë vezës. Pra, gjëja më e mirë që mund të bëni është t’i mbani të ndara nga pjesa tjetër e ushqimit në frigorifer, në kuti vezësh letre dhe për periudhën kohore të treguar në çdo paketë.

Gjithashtu, një tjetër fakt interesant që theksojnë ekspertët është se, për t’i mbajtur ato edhe më të freskëta, një këshillë e mirë është t’i vendosni brenda kutive të vezëve me kokë poshtë, pra anën ku maja është më e hollë për ta lënë poshtë. Në këtë mënyrë, theksojnë ekspertët, ndihmojmë të mbajmë të verdhën në qendër të vezës dhe parandalojmë këputjen e xhepit të ajrit që ndodhet tashmë brenda saj, duke ulur ndjeshëm rrezikun e prishjes, veçanërisht nëse nuk e konsumojmë shpejt.

Microsoft prezanton një mjek digjital me inteligjencë artificiale, katër herë më të saktë se mjekët njerëzorë

Posted on by Alb

Microsoft ka prezantuar sistemin e saj të ri, të bazuar në inteligjencën artificiale, i cili pretendon të diagnostikojë sëmundjet me një saktësi katër herë më të madhe se mjekët njerëzorë. Kompania e quan këtë një “hap të madh drejt superinteligjencës mjekësore” dhe beson se kjo do të revolucionarizojë mënyrën e trajtimit të pacientëve.

Në testet eksperimentale, sistemi i quajtur “MAI-DxO” (Medical AI Diagnostic Orchestrator) arriti të diagnostikonte me 80 për qind saktësi, ndërsa mjekët njerëzorë kishin një saktësi prej vetëm 20 për qind. Përveç kësaj, kjo inteligjencë artificiale ndihmoi në uljen e kostove me 20 për qind, përmes zgjedhjes së testeve dhe procedurave më ekonomike.

“Ky koordinim i disa modeleve që funksionojnë së bashku në një stil diskutimi të ndërlidhur na afron drejt një forme superinteligjence në mjekësi,” shpjegoi Mustafa Suleiman, drejtori i divizionit të inteligjencës artificiale në Microsoft.

Për zhvillimin e këtij sistemi, ekipi përdori 304 raste klinike nga revista New England Journal of Medicine, duke ndërtuar një test të quajtur “Standard i Diagnostikimit Sekuencial”. Modeli i madh gjuhësor ndau procesin diagnostik në hapa të ngjashëm me mënyrën se si veprojnë mjekët.

Sistemi “MAI-DxO” kombinon disa nga modelet më të avancuara të inteligjencës artificiale, duke përfshirë OpenAI GPT, Google Gemini, Anthropic Claude, Meta Llama dhe xAI Grok, duke simuluar një ekip ekspertësh mjekësorë.

Si funksionon gjenerata e re e inteligjencës artificiale në mjekësi?

Microsoft ende nuk ka vendosur nëse do ta bëjë këtë teknologji komerciale, por po vlerëson integrimin e saj në motorin e kërkimit Bing për të ndihmuar përdoruesit në diagnoza të mundshme. Gjithashtu, ka mundësi për zhvillimin e mjeteve që do të asistojnë mjekët në automatizimin dhe përmirësimin e kujdesit ndaj pacientëve.

“Në vitet e ardhshme do të shohim përpjekje të shumta për të testuar këto sisteme në kushte reale,” tha Suleiman.

Ky projekt është pjesë e një trende në rritje të hulumtimeve që tregojnë se inteligjenca artificiale mund të bëjë diagnoza të sakta. Microsoft dhe Google kanë publikuar më parë rezultate që konfirmojnë se modelet gjuhësore të mëdha mund të diagnostikojnë saktë, duke u bazuar në të dhëna mjekësore.

Dallimi kryesor i këtij hulumtimi është se sistemi imiton mënyrën e të menduarit të një mjeku real, duke analizuar simptomat, kërkuar teste të nevojshme dhe vlerësuar rezultatet për të arritur diagnozën.

Një revolucion në uljen e kostove të kujdesit shëndetësor

Ky projekt sugjeron gjithashtu se inteligjenca artificiale mund të ndihmojë në uljen e shpenzimeve në sistemet shëndetësore, veçanërisht në Shtetet e Bashkuara.

“Modeli ynë nuk është vetëm jashtëzakonisht i saktë, por edhe shumë efikas nga pikëpamja e kostos,” tha Dominic King, nënkryetar në Microsoft dhe anëtar i ekipit.

David Sontag, shkencëtar në MIT dhe bashkëthemelues i startup-it Layer Health, e përshkroi studimin si shumë të rëndësishëm, pasi ai imiton mënyrën e punës së mjekëve dhe adreson dobësitë në metodologjinë e studimeve të mëparshme.

Megjithatë, ai paralajmëroi se duhet të jemi të kujdesshëm me interpretimin e rezultateve, pasi mjekët në studim nuk përdorën asnjë mjet ndihmës, që nuk është një situatë reale klinike.

“Ky është një studim mbresëlënës për shkak të kompleksitetit të rasteve diagnostikuese,” tha Dr. Eric Topol nga Instituti i Kërkimeve Scripps. Ai theksoi se ulja e kostove të kujdesit shëndetësor është një aspekt krejtësisht i ri.

Të dy, Topol dhe Sontag, bien dakord se hapi i ardhshëm kyç është kryerja e një prove klinike që do të krahasojë sistemin “MAI-DxO” me diagnozat e mjekëve në kushte reale.

Sulm me thikë në një qendër tregtare në Finlandë, disa të plagosur

Posted on by Alb

Në qytetin Tampere në Finlandë, një person ka sulmuar me thikë brenda qendrës tregtare Ratina, duke plagosur disa njerëz. Policia ka arrestuar një person në lidhje me këtë incident.

Zona është rrethuar dhe po zhvillohen hetime intensive. Për momentin nuk ka informacione të sakta mbi numrin dhe gjendjen e të plagosurve.

Tampere është qyteti i tretë më i madh në Finlandë, rreth 180 km në veri-perëndim të kryeqytetit Helsinki.

Kosovë: Ministria e Shëndetësisë jep udhëzime për mbrojtje nga temperaturat e larta në periudhën 3–10 korrik

Posted on by Alb

Ministria e Shëndetësisë e Kosovës ka dhënë një udhëzim me masa dhe këshilla për mbrojtjen e punonjësve dhe grupeve të ndjeshme nga nxehtësia ekstreme, e cila pritet të vazhdojë në Kosovë gjatë periudhës 3-10 korrik.

Këto rekomandime mbështeten në udhëzimet e Institutit Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës (IKShPK).

Gjatë kësaj jave, në Kosovë priten temperatura deri në 36 gradë Celsius, ndërsa disa vende evropiane, si Spanja dhe Italia, po përjetojnë temperatura mbi 40 gradë në valën më të fortë të të nxehtit këtë verë, transmeton albinfo.ch.

Sipas Ministrisë, temperaturat e larta mund të kenë pasoja serioze në shëndetin e njerëzve, sidomos për grupet më të rrezikuara, si fëmijët, të moshuarit, gratë shtatzëna, personat me sëmundje kronike dhe punonjësit që operojnë në ambiente të hapura ose në kushte me temperaturë të lartë.

Ministria sugjeron që institucionet publike dhe private të adaptojnë oraret e punës për stafin, duke ofruar fleksibilitet, fillim më të hershëm të punës në mëngjes ose mundësi për punë nga shtëpia kur kjo është e mundur.

Gjithashtu, gratë shtatzëna dhe personat me sëmundje kronike duhet të përjashtohen nga puna gjatë orëve më të nxehta të ditës ose të kenë mundësinë të punojnë nga shtëpia.

Rekomandohet gjithashtu që ambientet e punës të ajrosen mirë dhe të vendosen pika freskimi në hapësira të jashtme, si dhe të sigurohet ujë i ftohtë për punonjësit.

Ministria fton të gjitha institucionet që të zbatojnë këto masa për të mbrojtur shëndetin e punonjësve dhe grupeve të ndjeshme gjatë kësaj vale të të nxehtit.

Zjarr i madh në zonën industriale të Prishtinës, qytetarëve u kërkohet të shmangin zonën

Posted on by Alb

Një zjarr i fuqishëm ka përfshirë sonte një ndërtesë të një kompanie në zonën industriale të Prishtinës, duke shkaktuar dëme të konsiderueshme materiale.

Zëdhënësi i Policisë së Kosovës, Agron Borovci, njoftoi se incidenti ndodhi rreth orës 20:00 dhe, megjithëse flakët kanë shkaktuar dëme të mëdha, fatmirësisht nuk ka persona të lënduar.

“Menjëherë pas pranimit të informatës, policia ka dalë në vendin e ngjarjes. Zjarrfikësit janë duke punuar me intensitet për ta lokalizuar zjarrin. Sipas vlerësimeve fillestare, dëmet janë të mëdha, ndërsa nuk raportohet për të lënduar,” deklaroi Borovci për Insajderin.

Ai shtoi se hetimet janë duke vazhduar për të përcaktuar shkaqet e zjarrit dhe rrethanat që lidhen me rastin. Ndërkohë, qytetarëve u bëhet thirrje që të mos kalojnë në zonë, për të siguruar qarkullimin e lirë të zjarrfikësve dhe për të ruajtur sigurinë e tyre.

“Policia kërkon nga qytetarët që të shmangin lëvizjet përreth vendit të ngjarjes derisa ekipet emergjente janë në aksion,” theksoi Borovci.

Migros, Coop e të tjerë: Shpejt mund të mos na duhet më të fusim numrat kur peshojmë perimet e frutat

Posted on by Alb

Në ditët e sotme në Zvicër, çdo perime dhe frut ka një numër unik në raft, të cilin duhet ta fusim kur peshojmë për të marrë etiketën e çmimit. Por kjo mund të ndryshojë së shpejti falë një inovacioni të ri që po përdoret tashmë në Zvicër.

Kompania amerikane Mettler Toledo, prodhuesi më i madh botëror i sistemeve të peshimit, ka lançuar një peshore të re për tregtarët me emrin Freshway AI. Siç tregon emri, kjo përdor inteligjencën artificiale (AI).

Pesha me AI tashmë përdoret në supermarketin Halk Pazari në Cyrih-Oerlikon. Numrat e vendosur në raft janë bërë të tepërt. “Mjafton ta vendosësh produktin në peshore,” thotë shitësi, teksa një klient mbetet i habitur me një shalqi në dorë. Në ekran shfaqet njoftimi: “Produkti është njohur automatikisht.”

Si funksionon peshorja me inteligjencë artificiale?

Ekrani shfaq menjëherë rezultatin korrekt: në peshore është një shalqi. Kamera inteligjente e ka identifikuar produktin. Pas konfirmimit të klientit me gisht, printohet etiketa me çmimin bazuar në peshën e produktit.

Ann Spence, drejtore marketingu e Mettler Toledo në Columbus, Ohio, thotë se kjo peshore do të revolucionarizojë përvojën e blerjes. Duke eliminuar nevojën për futjen e numrit, procesi bëhet më i shpejtë dhe më i thjeshtë. “Softueri ynë i AI ka një shkallë saktësie mbi 99 për qind në njohjen e produkteve.”

Përfitimet nuk janë vetëm për konsumatorët, por edhe për dyqanet. AI ndihmon në luftën kundër vjedhjeve, pasi tani nuk mund të fusësh numrin e një produkti më të lirë në vend të atij real për të kursyer para.

Gjithashtu, peshorja ndihmon dyqanet që futen nga punonjësit në kasë. Kërkimi i produktit në ekran bëhet i tepërt, duke shpejtuar procesin e skanimit me 47 për qind. Njohja e produktit zgjat vetëm 60 milisekonda dhe funksionon edhe me qeset e ndryshme të perimeve e frutave.

Skepticizmi i dyqaneve të mëdha zvicerane

Megjithatë, disa zinxhirë të mëdhenj tregtarë në Zvicër janë të rezervuar ndaj teknologjisë së re. Migros thotë se aktualisht nuk ka plane për teste ose përdorim të peshorave të reja. Ata njohin përparësitë, por shqetësohen për dallimin e produkteve të ngjashme, si llojet e ndryshme të mollëve apo dallimin midis produkteve bio dhe konvencionale.

Denner, Manor dhe Volg po ashtu tregojnë rezerva, duke thënë se sistemet aktuale i plotësojnë mirë nevojat e tyre.

Në supermarketet gjermane Aldi dhe Lidl, peshimi i perimeve dhe frutave do të vazhdojë të bëhet nga punonjësit në kasë, megjithëse Lidl i ndjek me vëmendje zhvillimet teknologjike dhe bën teste të rregullta.

Studimi që sfidon perceptimet e vjetruara për emigrantët në Zvicër

Posted on by Alb

Një studim i ri i realizuar nga Instituti Federal Zviceran i Teknologjisë në Lausanne (EPFL) dhe Universiteti i Gjenevës hedh dritë mbi emigracionin ndërkombëtar në Zvicër që nga viti 1966 deri sot. Studimi, i publikuar në revistën “International Migration”, tregon se perceptimi publik i emigrantëve është i bazuar kryesisht në imazhin e viteve 1990, kur shumë azilkërkues nga Ballkani, kryesisht myslimanë, kërkonin të qëndronin përgjithmonë në vend.

Sipas autorit kryesor të studimit, Mathias Lerch, shumica e emigrantëve aktualë vijnë për arsimin apo për mundësi karriere, dhe gjysma e tyre largohen pas 5-10 vitesh, shpesh me familje të reja. Rreth 60 për qind e personave me leje qëndrimi B ose C kanë diplomë universitare, ndërsa 40 për qind e tjerët punojnë në sektorë si shërbimet, kujdesi shëndetësor, hoteleria dhe ndërtimi, transmeton albinfo.ch.

Studimi nënvizon se, për të siguruar rritje ekonomike të qëndrueshme, Zvicra duhet të shfrytëzojë potencialin e rekrutimit të punëtorëve të huaj, pasi numri i të diplomuarve vendas nuk mjafton për të mbuluar mungesat në tregun e punës, sidomos në sektorin e shërbimeve.

Shkencëtari Ardian Jusufi zbulon se një lloj i “ketrave fluturues” mund të përdoren në robotikë

Posted on by albinfo.ch

Revistat shkencore botërore kanë publikuar dje, më 2 korrik, lajmin për një zbulim të rëndësishëm, bartës i të cilit është një ekip shkencëtarësh të kryesuar nga Prof. Dr. Ardian Jusufi, transmeton albinfo.ch. Studiuesit në Empa dhe Institutin Max Planck për Sisteme Inteligjente kanë hetuar fizikën e luspave me gjemba të ketrave fluturues afrikanë me bisht gjembaç për herë të parë, duke përdorur modele matematikore dhe fizike. Gjetjet e tyre një ditë mund të mundësojnë robotë dhe dronë të shkathët e me efikasitet energjetik, shkruan empa.ch.

Por kush është studiuesi pas këtij projekti kaq të veçantë? Prof. Dr. Ardian Jusufi ka mbaruar studimet bazë në U.C. Berkeley, Universitetin e Harvardit dhe Universitetin e Kembrixhit në Mbretërinë e Bashkuar.

Pasi ka shërbyer për herë të parë si lektor në Universitetin e Teknologjisë në Sydney nga viti 2016, Ardiani ishte emëruar si udhëheqës i pavarur i Grupit Kërkimor Max Planck [~ profesor i asociuar] në vitin 2018, ku ka shërbyer si studiues në Shkollën Ndërkombëtare të Kërkimit Max Planck IMPRS-IS dhe profesor i asociuar i Qendrës ETH për Sistemet e Mësimit deri në vitin 2023. Ai është aktualisht udhëheqës i grupit kërkimor në Departamentin e Shkencave Inxhinierike të Laboratorëve Federalë Zviceranë për Shkencën dhe Teknologjinë e Materialeve.

Ardiani është profesor nderi i asociuar i Universitetit Macquarie. Për më tepër, ai është profesor i asociuar i universitetit ETH dhe i Institutit të Universitetit të Cyrihut për Neuroinformatikë INI, si dhe i Institutit Paleontologjik. Prof. Dr. Ardian Jusufi e pozicionon kërkimin e tij shumë ndërdisiplinor në robotikën inxhinierike, shkencën e materialeve dhe biomekanikën. Ai është një pionier në hetimin biorobik të lëvizjes së fuqishme të robotëve, të mbështetur nga zbulimet e tij të bishtave si shtojca kontrolli, që mundësojnë refuzimin e shpejtë të çrregullimeve dhe tranzicionet multimodale. Hulumtimi i tij është paraqitur në revista kryesore, duke përfshirë PNAS dhe Nature (të dyja artikuj kryesorë), Nature Communications bio, si dhe Soft Robotics, Advanced Engineering Materials dhe Current Biology.

Tani të kthehemi tek zbulimi më i ri, i cili ka bërë bujë në qarqet shkencore botërore. Ketrat afrikane me bisht gjembaç përdorin bishtat e tyre me luspa për të lëvizur në mënyrë të sigurt nëpër lëvoren e lëmuar të drurëve në pyjet tropikale ku jetojnë, transmeton albinfo.ch. Studiuesit në Empa dhe Institutin Max Planck për Sisteme Inteligjente kanë hetuar fizikën e luspave me gjemba për herë të parë duke përdorur modele matematikore dhe fizike, përcjell albinfo.ch. Gjetjet e tyre një ditë mund të mundësojnë robotë dhe dronë të shkathët e me efikasitet energjetik.

Ketrat me bisht gjembaç janë ndër gjitarët më pak të studiuar. Këta brejtës të natës, të cilët arrijnë gjatësi trupore nga gjashtë deri në 45 centimetra, në varësi të specieve, jetojnë në pyjet tropikale të Afrikës Perëndimore. Me ndihmën e membranës midis gjymtyrëve të tyre, ata rrëshqasin midis majave të pemëve, ngjashëm me ketrat fluturues, me të cilët ketrat me bisht gjembaç nuk janë të lidhur ngushtë.

Kështu duket bishti me “gjemba” i ketrit fluturues afrikan

Ketrat me bisht gjembash quhen kështu falë një strukture unike trupore. Në pjesën e poshtme të bishtit të tyre, ato kanë disa luspa me gjemba. Biologët dyshojnë se këto luspa i ndihmojnë ketrat të lëvizin dhe të kapen pas lëvores së pemëve, por se si funksionojnë saktësisht luspat nuk është hetuar ende. Studiuesit nga grupi kërkimor i Empa-s “Soft Kinetics”, i bazuar më parë në Institutin Max Planck për Sisteme Inteligjente, tani kanë publikuar studimin e parë mbi këtë temë në revistën ndërdisiplinore të Shoqërisë Mbretërore, “Interface”.

Për këtë studim, studiuesit, të udhëhequr nga Ardian Jusufi, kanë huazuar ekzemplarë të ketrave të rrallë me bisht gjembash nga koleksionet e historisë natyrore, i kanë matur dhe i kanë skanuar në 3D, përcjell albinfo.ch. Bazuar në këto të dhëna, ata kanë demonstruar se si gjembat e bishtit ndihmojnë ketrin të ruajë pozicionin e tij në mënyrë të sigurt, të qëndrueshme dhe me efikasitet energjetik, madje edhe në lëvoren e lëmuar të pemëve.

Për ta bërë këtë, studiuesit përdorën si modele matematikore ashtu edhe modele fizike, kopje të “ketrave” me luspa dhe kthetra bishti të printuara në 3D. “Lëvizja e kafshëve është shumë komplekse. Vetëm simulimet shpesh nuk janë të mjaftueshme për ta kuptuar atë”, shpjegon Jusufi, kreu i grupit kërkimor “Kinetika e butë”. “Kjo është arsyeja pse po zhvillojmë modele të trupit në lëvizje”.

Jusufi ka përdorur më parë modele të tilla për të studiuar sjelljen e ngjitjes dhe uljes së gekonëve tropikalë, duke zbuluar kështu bazën fizike për reflekset e kafshëve.

Për ketrat me bisht gjembaç, studiuesit në fillim provuan me një model statik. Në hapin tjetër, grupi kërkimor i Jusufit tani synon të prezantojë lëvizjen për të kuptuar se si bishti me gjemba mund t’i ndihmojë ketrat të ulen. “Ne e dimë nga speciet e tjera të kafshëve që jetojnë në pemë se mund të ndodhin ngjarje të paparashikuara”, thotë Jusufi. “Nëse ketri rrëshqet drejt një peme, por papritur vëren një grabitqar atje, ai duhet të devijojë në një pemë tjetër gjatë fluturimit. Ne dyshojmë se bishti me gjemba ndihmon në thithjen e energjisë së një uljeje të tillë emergjente dhe mbron ketrin nga rënia”. Në planin afatgjatë, Jusufi planifikon të vëzhgojë kafshët në mjedisin e tyre natyror në një studim në terren dhe t’i filmojë ato duke u ulur, ashtu siç bëri më parë me gekon, një element i rëndësishëm ndërtimi në modelin e lëvizjes së tyre.

Kuptimi i saktë i fizikës prapa lëvizjes së kafshëve i ndihmon edhe njerëzit. Gjetjet nga ky studim një ditë mund të përfshihen në robotikë. Robotët dhe dronët e vegjël, të lëvizshëm dhe autonomë janë të kërkuar në shumë fusha, si bujqësia, monitorimi mjedisor dhe ndihma në fatkeqësi. Për të zhvilluar robotë që lëvizin në mënyrë të sigurt dhe me efikasitet energjetik në mjedise komplekse e të paparashikueshme, për shembull në majat e pemëve, studiuesit e robotikës shpesh frymëzohen nga mbretëria e kafshëve, duke adoptuar struktura morfologjike dhe sjellje që evolucioni i ka rafinuar gjatë miliona viteve. Disiplina që merret me këtë quhet bionikë.

Por para se të mund të “kopjohet” diçka nga natyra, së pari duhet të kuptohet. “Lëvizja e kafshëve kërkon ndërveprimin e proceseve të ndryshme dhe shpesh kuptohet dobët”, thotë Jusufi. “Roli i bishtit, në veçanti, është i paeksploruar në shumë lloje shtazore”. Qëllimi i kërkimit të tij bazë është të kuptojë më mirë sistemin muskuloskeletor. Të përdorur si modele të animuara të trupit, robotët kanë për qëllim të shërbejnë si instrumente për të simuluar lëvizjen, për të “simuluar” proceset biologjike në bashkëveprim me një terren kompleks. Kjo bën të mundur shmangien gjithnjë e më shumë të testimit në kafshë.

Për këtë zbulim, në Royal Society Interface ka shkruar edhe Science Magazine, journali më i njohur shkencor në mbarë globin, thotë Ardian Jusufi për albinfo.ch.

https://www.science.org/content/article/these-squirrels-scaly-tails-help-them-climb-slippery-trees

Njoftimi për shtyp nga Empa Dübendorf:

https://www.empa.ch/web/s604/scaly-tailed-flying-squirrels

(Fotot: Empa.ch)

 

 

Verë e nxehtë në Zvicër

Posted on by BR

Na pret një verë e nxehtë, ky është parashikimi nga MétéoSuisse.

Vala aktuale e të nxehtit pritet të ulet deri në fund të javës, por parashikuesit thonë se parashikimi sugjeron që temperaturat do të qëndrojnë mbi normalen edhe gjatë gushtit.

Kjo do të thotë se kjo verë pritet të jetë një nga më të nxehtat e regjistruara ndonjëherë. Pesë verat më të nxehta kanë qenë të gjitha në këtë shekull.

Disa kanë filluar të bëjnë pyetje nëse ky vend duhet të jetë më i adaptueshëm për t’u përballur me verat e nxehta, transmeton albinfo.ch.

Moti i nxehtë sjell gjithashtu stuhi të forta. Ka paralajmërime qeveritare në pjesët qendrore të vendit për të pritur shira të rrëmbyeshëm dhe erëra të forta.

Miliona fëmijë pa vaksina, ekspertët paralajmërojnë pasoja fatale

Posted on by Alb

Rreth 15.7 milionë fëmijë në botë nuk kishin marrë asnjë vaksinë rutinë deri në vitin 2023, sipas një studimi global të publikuar në The Lancet. Sipas ekspertëve, rënia e vaksinimeve që nga pandemia COVID-19 dhe përhapja e dezinformatave po rrezikojnë jetët e mijëra fëmijëve.

Vaksinat kundër sëmundjeve si fruthi, poliomieliti dhe tuberkulozi kanë shpëtuar rreth 154 milionë jetë gjatë 50 viteve të fundit, por ndërprerjet në shërbimet shëndetësore, shkurtimet në financime globale dhe mosbesimi ndaj vaksinave po sjellin prapakthim. Vetëm për vaksinën kundër fruthit, mbulimi ra në 100 vende mes viteve 2010-2019, duke shkaktuar shpërthime të sëmundjes në Europë dhe SHBA, ku vitin e fundit u shënuan 17 viktima.

Studimi paralajmëron se nëse kjo prirje vazhdon, do të ketë më shumë shtrime spitalore, dëmtime të përhershme dhe vdekje nga sëmundje të parandalueshme. Shumica e fëmijëve të pavaksinuar jetojnë në Afrikën nën-Sahariane dhe Azinë Jugore, por edhe në BE dhe Mbretërinë e Bashkuar ka mbi 165 mijë fëmijë pa vaksina.

Ekspertët kërkojnë investime urgjente në fushata vaksinimi, për të shmangur pasoja globale në shëndetin publik dhe kolaps të sistemit shëndetësor në vendet më të prekura.

 

Të shqetësuar për të ardhmen, prodhuesit zviceranë të verës kërkojnë masa mbrojtêse

Posted on by Alb

Shqetësimi po rritet në industrinë zvicerane të verës. Prodhuesit kanë frikë se nuk do të arrijnë ta shesin prodhimin e tyre këtë vjeshtë. Arsyeja është se konsumi i verës po bie ndjeshëm në vend, ndërsa bodrumet janë plot. Për këtë arsye, aktorët e industrisë po kërkojnë masa proteksioniste nga Këshilli Federal.

“Këtë vit do të kemi një korrje të shkëlqyer, por jemi në një situatë krize,” u shpreh Willy Cretegny, president i Shoqatës Zvicerane të Prodhuesve dhe Kantinierëve të Pavarur të Verës, në edicionin informativ të orës 12:45 të enjten.

Popullsia zvicerane vazhdon të pijë më pak verë. Konsumi ra me 8 për qind vitin e kaluar krahasuar me 2023, duke bërë që rezervat të mos shiten. Shumë prodhues nuk kanë më hapësirë për të vinifikuar korrjen e vitit 2025.

Pjesë e prodhimit do të degradohet?

Në fund të qershorit, grupi Schenk, prodhuesi më i madh i verës në Zvicër, u dërgoi një letër furnitorëve të tij në Vaud dhe Gjenevë duke u bërë të ditur se nuk mund të angazhohej për të marrë të gjithë korrjen AOC të vitit 2025. “Ne e rezervojmë të drejtën që një pjesë e saj të degradohet në ‘vin de pays’ dhe verë tavoline, dhe nuk garantojmë vlerësimin e saj,” shkruan grupi me bazë në Rolle, në bregun vaudois.

“Vera në shumicë, ajo për shpërndarje masive dhe tregti, nga disa prodhues nuk është marrë as në 2023 dhe 2024, dhe ka pasiguri të madhe për 2025. Në përgjithësi, situata në vreshta është dramatike,” tha Basile Monachon, prodhues vere në Rivaz dhe president i degës Lavaux të Federatës Vaudoise të Prodhuesve të Verës, transmeton albinfo.ch.

Konkurrenca e huaj, më e lirë

Për prodhuesit zviceranë të verës, problemi lidhet edhe me konkurrencën e huaj. Ata nuk mund të konkurrojnë me verërat franceze, italiane, spanjolle apo kiliane, të cilat prodhohen me kosto shumë më të ulëta.

Së fundmi janë ndërmarrë dy iniciativa për të përmbysur këtë tendencë. Në fund të qershorit, Shoqata Zvicerane e Prodhuesve të Pavarur të Verës i dërgoi një letër të hapur Zyrës Federale të Bujqësisë dhe ministrit mbikëqyrës Guy Parmelin, duke paralajmëruar për rrezikun e falimentimeve dhe mbylljeve të kantinave.

Iniciativa e dytë vjen nga Sébastien Badoux, prodhues vere në Lavaux, i cili nisi një peticion me të njëjtin qëllim, për të ushtruar presion mbi Këshillin Federal.

Në këtë kontekst, njoftimi i së mërkurës për një marrëveshje të tregtisë së lirë me vendet e Mercosur-it (zona e tregtisë së lirë në Amerikën e Jugut) pritet të ketë pasoja negative, edhe pse konkurrenca europiane mbetet sfida kryesore për prodhuesit zviceranë. E kontaktuar nga RTS, Zyra Federale e Bujqësisë nuk ka reaguar ende.

Vjedhin super vetura luksoze në Zvicër, i dërgojnë me shpejtësi në Francë

Posted on by BR

Është një valë krimi me shpejtësi të lartë që përshkon Vaudin dhe Gjenevën.

Për javë të tëra, makinat luksoze të vjedhura, të rrëmbyera nga koncesionarët në Zvicrën gjermanishtfolëse, kanë vrapuar drejt Francës natën, duke arritur shpejtësi prej gati 200 km/orë.

Policia ka nisur ndjekje dramatike, madje edhe përtej kufijve.

Një ndjekje përfundoi me një përplasje të zjarrtë dhe arrestime pranë Bursins, transmeton albinfo.ch.

Shoferët janë shpesh të mitur dhe kryesisht shtetas francezë.

Mendohet se janë rekrutuar nga bandat mafioze. Qëllimi i tyre është të nxjerrin makinat nga Zvicra sa më shpejt të jetë e mundur.

Koncesionarët dhe pronarët e makinave të nivelit të lartë po paralajmërohen të mbajnë çelësat e tyre të sigurt. Ato shpesh merren gjatë ditës dhe pastaj makina vidhet natën.

Demhasaj pranë transferimit te Rizespor pas një sezoni mbresëlënës në Zvicër

Posted on by Alb

Klubi turk Rizespor ka shfaqur interes serioz për sulmuesin kosovar Shkëlqim Demhasaj, pas paraqitjeve të tij të shkëlqyera me Neuchâtel Xamax. 28-vjeçari realizoi 16 gola dhe dha 10 asistime në sezonin e fundit në Zvicër, duke tërhequr vëmendjen e trajnerit İlhan Palut, i cili po këmbëngul për transferimin e tij.

Sipas mediave që thirren në burime pranë klubit, bisedimet tashmë janë në fazën përfundimtare, ndërsa Rizespor po punon për ta finalizuar marrëveshjen sa më shpejt. Demhasaj ka katër paraqitje me Kombëtaren e Kosovës gjatë viteve 2018-2019, por pa arritur të shënojë gol, përcjell albinfo.ch.

Ai ka luajtur më parë për Luzern, Winterthur, Grasshoppers, Schaffhausen dhe Neuchâtel Xamax, ndërsa vlera e kartonit të tij në Transfermarkt është rreth 400 mijë euro.

Tragjedi në Gjermani: Siriani sulmon katër persona me sëpatë në tren

Posted on by Alb

Një ngjarje e rëndë ka ndodhur në Bavarinë e Poshtme të Gjermanisë, ku një 20-vjeçar sirian dyshohet se ka sulmuar katër pasagjerë me një mjet të rrezikshëm, që sipas mediave gjermane besohet të ketë qenë sëpatë.

Policia njoftoi se autori u arrestua menjëherë pas incidentit që ndodhi në Strabkirchen, në rrethin Straubing-Bogen. Pas sulmit, disa pasagjerë të trenit të cilët ishin nisur drejt Vjenës, kanë aktivizuar frenën emergjente, duke bërë që treni me rreth 500 pasagjerë të ndalet në shina, raporton Bild transmeton albinfo.ch.

Thuhet se disa pasagjerë e kanë rrethuar autorin deri në mbërritjen e policisë. Ai është plagosur rëndë gjatë incidentit dhe është dërguar me helikopter në spital.

Për shkak të ngjarjes, linja hekurudhore mbeti e mbyllur për disa orë, ndërsa në vendngjarje u angazhuan dhjetëra zjarrfikës, policë dhe ekipe të shërbimeve emergjente.

 

Centrali bërthamor zviceran është ndaluar për shkak të nxehtësisë

Posted on by erezzaademi

Të dy reaktorët në termocentralin bërthamor Beznau në Zvicër janë mbyllur për shkak të nxehtësisë.

Axpo kishte pezulluar tashmë funksionimin e njësisë së parë të martën.

Temperaturat e larta në lumin Aare, i cili furnizon termocentralin në Döttingen me ujë ftohës, e kishin detyruar kompaninë e energjisë elektrike të përgjysmonte prodhimin e dy reaktorëve dhe më pas të ndalte bllokun 1 të martën pasdite. Blloku 2 u ndal të mërkurën, transmeton albinfo.ch.

Këto masa janë në përputhje me direktivat e lëshuara nga Zyra Federale Zvicerane e Energjisë (SFOE). Ato janë marrë në marrëveshje me Komisionin Federal Zviceran të Energjisë Elektrike (ElCom), Institutin Federal Zviceran për Sigurinë Bërthamore (ENSI) dhe operatorin zviceran të rrjetit elektrik Swissgrid, sipas Axpo.

Axpo shton se mbyllja e përkohshme e termocentralit Beznau nuk përbën kërcënim për sigurinë e furnizimit me energji elektrike ose sigurinë e reaktorëve të Beznau.

Mbrojtja e florës dhe faunës

Qëllimi është të mbrohet flora dhe fauna e lumit, i cili aktualisht po vuan nga vala e të nxehtit. Funksionimi i vazhdueshëm i termocentralit do ta përkeqësonte situatën edhe më shumë. Uji i nxjerrë nga Aare për të ftohur reaktorët shkarkohet përsëri në lumë pak i ngrohur, edhe pse lumi është tashmë mbi 25 gradë Celsius.

Ndryshe nga Gösgen dhe Leibstadt, Beznau nuk ka kullë ftohëse.