Cilat janë kantonet më të mira zvicerane për të huajt për të jetuar?

Qoftë për të drejtat e votës, çështjet e parave apo lehtësia për t'u bërë zviceran, disa kantone në Zvicër, të paktën në letër, janë më të mira për të jetuar të huajt sesa të tjerët, siç shpjegon Clare O'Dea

Dhe çmimi për kantonin më të mirë për të huajt shkon për… Neuchâtel. Ka liqenin, është afër disa prej tregjeve më të mëdha të punës dhe është relativisht i lirë, por mbi të gjitha, Neuchâtel është mikpritës për popullsinë e tij të huaj.

Graubünden, në anën tjetër të vendit, kohët e fundit njoftoi se do të pranonte aplikantë jozviceranë me leje C në forcat e saj policore. Edhe pse lajmi bëri bujë, nuk ishte i pari. Policia e Neuchâtel ka qenë e hapur për rekrutët e huaj që nga viti 2007. Bazeli udhëhoqi rrugën në 1996, shkruan The Local, përcjell albinfo.ch.

Lejimi i shtetasve të huaj për t’u bërë oficerë policie mund të shihet si një demonstrim besimi dhe integrimi i suksesshëm, megjithëse ka konsiderata më praktike, siç është mungesa e kandidatëve, siç pranoi Policia e Graubünden. Në çdo rast, një ndryshim si ky e bën jetën për një të katërtën e popullsisë më të lehtë dhe më mikpritëse. Fusha të tjera të rëndësishme ku të qenit i huaj ka të bëjë me të drejtat e votës dhe natyralizimin.

E drejta e votës

Neuchâtel ka një rekord të pakrahasueshëm për të drejtat e votës që u jep të huajve, një pozicion minoriteti në Zvicër. Që nga viti 2001, kantoni në kufirin francez u ka dhënë të drejtën e votës kantonale banorëve të tij të huaj që kanë jetuar atje për pesë vjet.

Jura është i vetmi kanton tjetër që ofron të njëjtën mundësi (që nga viti 1979), por bazuar në rezidencën 10 vjeçare në Zvicër. Vetëm këto dy kantone nga 26 e kanë ndërmarrë këtë hap dhe nuk ka lëvizje për këtë të drejtë që nga viti 2001. Por kantonali është vetëm një nga tre nivelet e votimit. Federale është jashtë, padyshim. Vetëm qytetarët zviceranë mund të votojnë në referendumet kombëtare ose në zgjedhjet federale. Kështu që lë nivel bashkie.

Të gjitha bashkitë në katër kantone – Fribourg, Vaud, Neuchâtel dhe Jura – lejojnë banorët e huaj afatgjatë të votojnë dhe të kandidojnë. Gjeneva shkon në gjysmë të rrugës duke lejuar të huajt të votojnë, por jo të kandidojnë për zgjedhje. Neuchâtel e prezantoi këtë të drejtë në 1849, Jura në 1979.

Tre kantone të tjera – Basel-Stadt, Graubünden dhe Appenzell Ausserrhoden – e kanë nisur topin duke autorizuar komunat e tyre të prezantojnë të drejtën për të votuar dhe për t’u zgjedhur. Por zbatimi është i ngadaltë dhe jo të gjitha bashkitë janë ende në bord. Për pjesën më të madhe të Zvicrës, të huajt kanë ende zero të drejta votimi, një hendek i madh në demokracinë zvicerane, përcjell tutje albinfo.ch.

Lotaria e natyralizimit

Ka 26 rrugë drejt nënshtetësisë zvicerane – 2,136 nëse llogariten komunat – por, duke pasur parasysh rregullat e rezidencës dhe realitetin e hedhjes së rrënjëve, nuk është tamam një zgjedhje e lirë se cilën rrugë të ndjekësh. Si rregull i përgjithshëm, qendrat e mëdha të popullsisë me popullsinë më të madhe të emigrantëve kanë sistemet më të buta.

Shkalla e natyralizimit të një kantoni tregon se cila pjesë e popullsisë së huaj me banim të përhershëm natyralizohet çdo vit. Është një tregues i mirë i hapjes ndaj qytetarëve të rinj. Mesatarja kombëtare në vitin 2020 ishte 1.6 për qind në përgjithësi dhe 3 për qind për shtetasit e huaj të lindur në Zvicër. Neuchâtel është në krye të tabelës me normën e përgjithshme me 2.3 për qind, e ndjekur nga Cyrihu.

Përveç kushteve federale për natyralizim, kantonet kanë njëfarë lirie për të vendosur kushtet e tyre shtesë.

Këto përfshijnë kohën e kaluar për të jetuar në kanton përpara se të aplikoni për shtetësi, dhe pengesat për ata që kanë marrë pagesa të ndihmës sociale. Shumë kantone kërkojnë tre vjet pa ndihma sociale (ose shlyerje të plotë të përfitimeve) përpara se të aplikojnë, por Aargau është larguar prej 10 vjetësh.

Kërkesat për gjuhën dhe njohuritë lokale ndryshojnë nga kantoni në kanton, si dhe kostot e procedurës, të cilat mund të arrijnë në 3000 franga në total. Neuchâtel ofron një kurs për të jetuar në Zvicër. Aplikantët që përfundojnë këtë kurs janë të përjashtuar nga intervista e zakonshme.

Koha minimale e kaluar për të jetuar në kanton përpara aplikimit për natyralizim varion nga dy vjet në pesë vjet. Në Cyrih, Basel-Stadt, Gjenevë, Bernë dhe Vaud, janë dy vjet. Natyralizimi mbetet një futboll politik dhe kushtet mund të ndryshojnë edhe para se të arrini në fund të procedurës, e cila zakonisht zgjat nga një vit e gjysmë deri në dy vjet, përcjell tutje albinfo.ch.

Çështjet e parave

Jo të gjithë të huajt kujdesen për të drejtat e votës dhe natyralizimin. Disa nuk presin të qëndrojnë mjaftueshëm në Zvicër dhe të tjerë janë më të interesuar për stilin e mirë të jetesës që ofron vendi. Pastaj janë ato të përqendruara në fund, si fluksi i fundit i norvegjezëve të pasur që ikin nga një rritje e vogël e taksave në vendin e tyre. Qytetet e mëdha kanë avantazhin e një jete më të gjerë kulturore dhe më shumë shërbime të disponueshme në anglisht. Ata gjithashtu kanë tregjet më të mira të punës për njerëzit ndërkombëtarë, gjuha e punës e të cilëve është anglishtja.

Cyrihu ka një faqe mirëseardhjeje në faqen e saj të internetit për anglishtfolësit që lëvizin në kanton, plot me informacione të dobishme. Gjeneva, me 41 për qind të popullsisë së saj të huaj, bën të njëjtën gjë, ashtu si edhe Bazeli. Kantoni i Bernës ka një vend të mirëpritur për “ndërkombëtarët”, ndërsa qyteti i Bernës ofron udhëzuesin e tij në anglisht. Por ata që fokusohen në taksat e ulëta do të jenë më së shumti në shtëpi në kantonin Zug. Në një studim të fundit të normave të taksave në komuna të kryer nga gazeta Tages-Anzeiger, të gjitha 10 qytetet më të lira për taksat ishin në Zug.

Për krahasim, gazeta shqyrtoi normat e kombinuara të taksave federale, kantonale dhe lokale për një person të vetëm me një pagë vjetore prej 100,000 frangash. Në Zug, ishte rreth 6 për qind dhe me mend se cili kanton ishte në skajin tjetër të shkallës? Neuchâtel i vjetër i mirë, ku norma e kombinuar shkoi në 20 përqind. Nëse merrni parasysh kostot e strehimit, Zug është kantoni më i shtrenjtë dhe Neuchâtel i dyti më i lirë, kështu që gjithçka duhet të peshohet.

Shumëllojshmëria e stileve të jetesës dhe përfitimeve të ofruara nga kantonet zvicerane, duke përfshirë klimën, do të thotë se ka diçka për të gjithë në këtë vend të vogël. Përderisa hyni me sy hapur!

---