Vera e Prizrenit, 2025, zemra kulturore që rrah për diasporën

Në qendër të aktiviteteve verore në Prizren është “Java e Diasporës”, një ngjarje e konceptuar si një urë simbolike që lidh bashkatdhetarët me vendlindjen e tyre

Nga kalldrëmet historike te ura e Gurit, nga tingujt e lahutës te muzika moderne që shkund sheshet, Prizreni këtë verë do të jetë një arenë e pasur ngjarjesh që mirëpresin bashkatdhetarët e kthyer nga diaspora.

Në një bisedë për albinfo.ch, drejtori i kulturës në komunën e Prizrenit, Adem Morina, ka bërë të ditur se ky sezon do të jetë nga më të ngarkuarit e më të begatshmit në aspektin kulturor dhe komunitar.

“Gjatë sezonit veror, planifikojmë një sërë aktivitetesh për mirëpritjen e bashkatdhetarëve tanë nga diaspora. Do të organizojmë aktivitete kulturore, sportive dhe argëtuese për të rinj e familje, si koncerte, turne sportive dhe ekspozita”, tha Morina.

Java e diasporës – ura emocionale mes dy botëve

Në qendër të aktiviteteve verore në Prizren qëndron Java e Diasporës, një ngjarje e veçantë e konceptuar si një urë simbolike që lidh bashkatdhetarët me vendlindjen e tyre. Kjo javë është jo vetëm një festë, por një projekt social dhe emocional që synon të forcojë lidhjet midis qytetarëve të larguar dhe komunitetit vendor. Në kuadër të saj organizohen koncerte me artistë lokalë e ndërkombëtarë, panaire artizanale, ekspozita kulturore, dhe tryeza diskutimi për tema që prekin diasporën.

Sipas Morinës, Java e Diasporës synon që çdo bashkatdhetar të ndihet i përfshirë dhe i vlerësuar. Përveç aktiviteteve të zakonshme, janë përfshirë edhe aktivitete informuese që ndihmojnë qytetarët që jetojnë jashtë vendit të informohen mbi mundësitë për investime kulturore, bashkëpunime sociale dhe aktivitete rinore. Prizreni, me shpirtin e tij mikpritës, do të bëhet gjatë kësaj jave një vend global ku çdo zë i mërguar gjen jehonën e vet.

Koncertet tradicionale dhe muzika e shpirtit

Pjesë kyçe e programit veror janë koncertet me muzikë tradicionale, të cilat do të mbahen në ambiente të hapura nëpër lagjet karakteristike të Prizrenit – nga Lumbardhi e deri në Shatërvan. Këto koncerte do të sjellin lahutën, çiftelinë dhe këngët e lashta që ngjallin emocione të forta për bashkatdhetarët, sidomos për ata që prej vitesh s’e kanë dëgjuar gjuhën e zemrës në mënyrë kaq të pastër dhe të drejtpërdrejtë.

Në to do të marrin pjesë ansamble nga të gjitha trevat shqiptare, por edhe artistë të njohur nga diaspora që rikthehen për të interpretuar për vendlindjen. Kjo do të jetë një mundësi e rrallë për të parë bashkë në një skenë artistë nga Prizreni, Tirana, Tetova, Ulqini e Zvicra, në një kombinim artistik që ndërthur rrënjët dhe degët e shpërndara të kulturës sonë.

Sporti dhe lojërat, rikthimi në fushat e fëmijërisë

Një tjetër pjesë shumë e rëndësishme e programit janë turnetë sportive, të cilët shtrihen në fusha të ndryshme – nga futbolli dhe basketbolli, deri te shah, pingpong dhe gara për fëmijë. Këto aktivitete nuk janë thjesht rekreative, por kanë për qëllim të risjellin emocionet e lojës në lagje, dhe të krijojnë ura të reja miqësie mes të rinjve që jetojnë brenda dhe jashtë Kosovës.

Drejtoria e Kulturës ka paraparë bashkëpunim edhe me shoqatat sportive të diasporës, për të sjellë ekipe dhe individë që kanë shkëlqyer jashtë vendit. Ata jo vetëm që do të garojnë, por edhe do të japin mesazhe frymëzimi për të rinjtë në vend – duke dëshmuar se lidhja me rrënjët dhe sukseset ndërkombëtare nuk përjashtojnë njëra-tjetrën.

Panairet dhe artizanati, trashëgimia në duart e popullit

Kultura vendore do të promovohet në mënyrën më autentike përmes panaireve artizanale dhe tregjeve kulturore, që do të zhvillohen përgjatë muajve korrik dhe gusht në Prizren. Në këto panaire do të ekspozohen punime dore, veshje tradicionale, punime në dru dhe gur, si dhe gatime të vjetra që e mbajnë gjallë identitetin tonë kulinar.

Morina shprehet se këto aktivitete përveç që ndihmojnë ruajtjen e trashëgimisë, krijojnë dhe një hapësirë për gratë dhe zejtarët lokalë të promovojnë punën e tyre, duke e lidhur direkt diasporën me prodhimet e vendit. Për shumë të rinj të rritur në diasporë, kjo është një dritare e rrallë për të kuptuar më thellë traditat e gjyshërve të tyre.

Ekspozitat, kultura vizuale e një qyteti të hapur

Qyteti i Prizrenit është i njohur për vëmendjen që i jep artit vizual. Ekspozita me fotografi, piktura dhe instalacione janë pjesë e pandashme e programit veror. Në galeritë e qytetit, si dhe në hapësira të hapura, do të ekspozohen punë të artistëve vendas dhe të diasporës, që sjellin këndvështrime të reja mbi realitetin shqiptar, migrimin, përkatësinë dhe kujtesën.

Sipas drejtuesve të këtyre projekteve, ekspozitat do të shoqërohen me guida të veçanta për vizitorët nga diaspora, si dhe me biseda të hapura me artistët. Prizreni synon kështu të ofrojë jo vetëm argëtim, por edhe ushqim për mendjen dhe shpirtin, në një klimë që nxit reflektimin dhe dialogun ndërkulturor.

Bashkëpunim i ngushtë me organizatat e diasporës

Drejtoria e Kulturës në Prizren është e vetëdijshme se bashkëpunimi me organizatat e diasporës është kyç për suksesin e këtij sezoni. Sipas Morinës, komuna ka vendosur një lidhje të vazhdueshme me shoqatat e bashkatdhetarëve për të përmirësuar përvojën e tyre gjatë qëndrimit në vendlindje. Kjo përfshin koordinim për pritje zyrtare, përfshirje në aktivitete vendore, dhe diskutime mbi mundësitë për investim në kulturë dhe edukim.

Kjo bashkëpunim ndihmon në krijimin e një dialogu të dyanshëm, ku diaspora nuk shihet thjesht si vizitor, por si partner aktiv në jetën kulturore dhe sociale të qytetit. Kjo filozofi e hapjes është ndoshta pika më e fortë që Prizreni i ofron si model për gjithë Kosovën.

Prizreni nuk është vetëm një qytet i bukur me histori dhe arkitekturë të pasur. Ai është një horizont i hapur për ata që jetojnë larg, një vend ku rrënjët nuk janë të mbuluara nga pluhuri i harresës, por të gjalla, në lëvizje dhe të ftuara për t’u rizbuluar. Përmes koncertesh, ekspozitash, sporti, tregje, dhe bashkëpunimesh, ky qytet po dërgon një mesazh të qartë: diaspora është pjesë e pandashme e shpirtit të tij.

Në verën e vitit 2025, nuk ka vend më kuptimplotë për të rifilluar lidhjen me atdheun se sa në rrugicat e Prizrenit – aty ku tingulli i një çiftelie dhe aroma e mantisë me jogurt thonë: mirë se erdhët në shtëpi.

 

---