Lajme

Pse Zvicra është e ndarë në 26 kantone?

Një vend i vogël me 8.7 milionë njerëz dhe zona gjeografike prej vetëm 41.285 kilometra katrorë, Zvicra përbëhet nga 26 shtete - të njohura këtu si kantone. Si ndodhi kjo?

Shumë të huaj që mendojnë vetëm për Zvicrën në lidhje me djathin, çokollatën, orët, bankat, thikën e ushtrisë, dhe ndoshta Roger Federer, janë të befasuar kur zbulojnë se ky vend ka katër gjuhë dhe është i ndarë në 26 kantone, shkruan The Local, përcjell albinfo.ch.

Por si dhe kur u bë një konfederatë me 26 kantone?

Kjo ndarje nuk ndodhi brenda natës, por u deshën shekuj të trazirave pa gjak dhe gjak.

Para fundit të shekullit të 13 -të, zona që tani është Zvicra ishte një varg territoresh të veçanta që binin nën sundimtarë, perandori dhe dinasti të ndryshme.

Gjërat ndryshuan famshëm me ngjarjet e 1 gushtit 1291, kur tre “Kantonet Pyjore”-Uri, Schwyz dhe Unterwalden-formuan themelin e Zvicrës së sotme.

Kantonët e tjerë lanë territoret dhe besnikërinë e tyre të mëparshme gjatë shekujve të ardhshëm, me Glarusin, Zugun, Cyrihun, Bernin dhe Lucernin që u futën në vijë deri në 1353. Dhe në dekadat e para të shekullit XIX, të 26 kantonët u bashkuan me konfederatën, përcjell tutje albinfo.ch.

Sidoqoftë, në atë kohë ata ishin kryesisht shtete të ndryshme dhe autonome. Kjo ndryshoi në 1848, kur sistemi i federalizmit siç e njohim sot u prezantua në Zvicër.

Që atëherë, sistemi ka funksionuar mjaft mirë, me një përjashtim të dukshëm: kur qyteti i Moutier votoi në mars 2021 për të lënë kantonin Bern dhe për t’u bashkuar me Jura në vend të tij.

Lihtenshtajni, nga rruga, nuk është një kanton, edhe pse zviceranët e pushtuan atë tri herë – gabimisht.

Na falni, ne jemi plot

Sistemi federalist me 26 shtete po funksionon mirë, aq mirë në fakt, saqë në vitin 2014 një grup i vogël aktivistësh në Sardenjë shtynë të largohen nga Italia dhe të bëhen kantoni i 27-të i Zvicrës, i quajtur Kantoni Marittimo.

Udhëheqësi i grupit, Andrea Caruso, këmbënguli se një veprim i tillë do të ishte reciprokisht i dobishëm pasi “do të sillte kilometra zviceranë me bregdet mahnitës dhe potencial të pashfrytëzuar ekonomik. Sardenja mund të ruajë një autonomi të konsiderueshme, duke korrur gjithashtu përfitimet e demokracisë së drejtpërdrejtë të Zvicrës, efikasitetit administrativ dhe pasurisë ekonomike”.

Është e panevojshme të thuhet, kjo ide nuk u realizua, pasi Romës nuk i pëlqeu dhe Zvicra tashmë është mjaft e mbushur.