Ndërtesat e mençura klimatike “pushtojnë” alpet zvicerane

Projektet e ndërtimit që lulëzojnë si kërpudha nëpër alpet e Zvicrës janë kryesisht një "shumësi mbeturinash" në sytë e kritikut të arkitekturës, Köbi Gantenbein.

Ndërtimi po lulëzon në alpet zvicerane, por jo të gjitha janë të qëndrueshme. Kritiku i arkitekturës Köbi Gantenbein është në një mision për ta ndryshuar këtë. Sektori i ndërtimit është një kontribues kryesor në emetimet globale të serave, duke përbërë 40% të CO2.

Projektet e ndërtimit që lulëzojnë si kërpudha nëpër alpet e Zvicrës janë kryesisht një “shumësi mbeturinash” në sytë e Gantenbein. Si vendas i kantonit alpin Graubünden, ai mund të gjykojë nga afër.  Si themelues dhe redaktor për një kohë të gjatë i revistës së arkitekturës Hochparterre dhe kryetar jurie për çmimin e arkitekturës Constructive Alps, ai po punon për ta ndryshuar këtë, raporton swi, përcjell Albinfo.ch.

Tendencat e ndërtimit në Zvicër dhe rajonet alpine të Evropës kanë dhënë rezultate të përziera, thotë ai.  Ka projekte dhe ndërtesa shembullore që shtrihen nga Sllovenia në Francë. Këto janë ndërtesa, të cilat janë ndërtuar ose rinovuar në mënyrë të qëndrueshme, me efikasitet energjetik dhe me cilësi të lartë arkitekturore. Por, perlat e tilla janë të rralla.

Projekti i lidhjes Constructive Alps, i cili u lansua nga Lihtenshtajni dhe Zvicra në vitin 2013, ndihmon për të bërë të dukshëm shembuj të shkëlqyer të arkitekturës së qëndrueshme. Këtë e bën nëpërmjet një çmimi që jepet çdo dy vjet në muzeun Alpin në Bernë, nëpërmjet botimeve dhe një ekspozite udhëtuese rreth rajonit alpin.

Qëndrueshmëria dhe efikasiteti energjetik nuk mjaftojnë që një ndërtesë të fitojë çmimin prestigjioz, i cili deri më tani ka njohur dy projekte zvicerane dhe tri austriake. “Bukuria është gjithmonë faktori përcaktues,” thotë Gantenbein, i cili drejtoi jurinë për të pesë raundet e mbajtura deri më tani. 

Pastaj përsëri, asnjë shtëpi apo ndërtesë nuk qëndron vetëm. Ai hyn në dialog me mjedisin e tij dhe peizazhin përreth.

Fituesit e çmimeve të këtij viti performuan veçanërisht mirë në atë front, zbuloi juria.

Firma Berlin e arkitektëve Felgendreher, Olfs dhe Köchling projektoi një shkollë të jashtme për fshatin zviceran Azmoos në kantonin St. Gallen, e cila përfundoi në vitin 2020.

Ndërtesa njëkatëshe prej druri, betoni dhe çeliku harmonizohet me peizazhin dhe me vendosjen e tij midis dy zonave të ndërtuara. Ndizet nga lart, gjë që kursen energji. Dritaret kanë pamje nga veriu, kështu që ndërtesa nuk nxehet. Çatitë me pamje nga jugu janë të pajisura me panele diellore. Kur dyert janë të hapura, era e ngrohtë Föhn mund të fryjë në drejtim jug-veri përmes ndërtesës.

Riparimi i mënyrës sesi ndërtohen dhe funksionojnë ndërtesat shihet si thelbësor për arritjen e qëllimeve të ndryshimit të klimës në botë. “Ne kemi nevojë për asgjë më pak se një revolucion në industrinë e ndërtimit,” tha Paul Seger, ambasador zviceran në Berlin, në hapjen e ekspozitës së Alpeve Konstruktive në kryeqytetin gjerman.

Shpejtësia është thelbësore për ruajtjen e ekosistemeve unike të bukura, por të cenueshme të Alpeve me akullnajat e tyre në zhdukje. Kjo do të thotë të marrësh një qasje të ndryshme ndaj ndërtimit. Në Zvicër, legjislacioni kantonal i energjisë po jep efekt. 

“Ndërtimi me një qasje të ndjeshme ndaj çështjeve të energjisë tani është bërë standard,” thekson Gantenbein. 

E megjithatë ai shton: “Ka ende shumë përparime teknike për t’u bërë në punën e ndërtimit dhe menaxhimit të energjisë”.

Edhe pse ai është i pari që feston projektet e reja të ndërtesave me kredenciale të forta të gjelbra, Gantenbein më mirë do të shihte një theks më të madh te rinovimi. 

Shmangia e vetëm një ndërtese është një gjë e mirë, argumenton ai, duke vënë në dukje se një e katërta e të gjitha emetimeve të CO2 nga një ndërtesë vjen nga biznesi i vendosjes së saj. 

Kjo “energji gri” rrjedh nga prodhimi i betonit dhe çelikut, transporti dhe ndërtimi. Prishja e një vendi shkakton edhe më shumë emetime. Dhe asgjësimi i materialeve mund të jetë një biznes i kushtueshëm.

“Ka ende shumë ndërtime që po zhvillohen, shumë sipërfaqe të humbura dhe fshatra të gëlltitura”, thotë Gantenbein. 

Kjo çon gjithashtu në rritjen e trafikut të makinave në male.  “Një pjesë shembullore e arkitekturës në fshat nuk duket aq mirë, nëse shihni dhjetë makina, le të themi, të parkuara jashtë një shtëpie me dhjetë banesa – edhe nëse ndodh që ato të fuqizohen nga panelet në çati”./Albinfo.ch

---