Hendeku gjinor i pensioneve në Austri zvogëlohet pak

Hendeku gjinor në pensionet e Austrisë mbetet në 39.7 përqind, duke u kushtuar grave 204 mijë euro të ardhura gjatë gjithë jetës. Ekspertët dhe politikanët bëjnë thirrje për reforma.

Gratë në Austri vazhdojnë të marrin pensione dukshëm më të ulëta se burrat – një ndryshim që përfshin dekada. Dita e Pensioneve të Barabarta shërben si një kujtesë e fortë: pensioni mesatar bruto mujor për gratë është aktualisht 39.7 përqind më i ulët se ai i burrave. Ndërsa hendeku ka rënë nën dyzet përqind për herë të parë, ai mbetet i konsiderueshëm. Këtë vit, Dita e Pensioneve të Barabarta bie të enjten, më 7 gusht – saktësisht 147 ditë para fundit të vitit. Deri në atë pikë, burrat do të kenë marrë mesatarisht po aq pension sa do të marrin gratë deri në fund të vitit.

Sipas të dhënave nga Departamentet Komunale të Statistikave (MA 23) dhe Çështjeve të Grave (MA 57) të Vjenës, pensioni mesatar bruto për gratë është 1,527 €, ndërsa për burrat është 2,535 €. Këto shifra bazohen në statistikat vjetore të sigurimeve të pensioneve. Kur shikojmë pensionet e dhëna rishtazi, hendeku është më i vogël: gratë marrin 1,826 € dhe burrat 2,762 € – një ndryshim prej 33.9 përqind.

204,000 € më pak gjatë jetës

Gjatë daljes në pension, ky hendek rezulton në një humbje prej afërsisht 204,000 € në pension bruto kumulativ për gratë, sipas Institutit Momentum. Kjo mospërputhje rrit rrezikun e varfërisë në pleqëri: një në pesë pensioniste femra konsiderohet në rrezik varfërie. Pensioni mesatar neto i grave është 1,674 € – vetëm trembëdhjetë euro mbi pragun zyrtar të varfërisë. Burrat marrin rreth 1,953 € – afërsisht 300 € mbi atë vijë, transmeton albinfo.at.

Në krahasim me vendet e tjera të BE-së, Austria renditet ndër vendet me performancën më të keqe. Midis atyre të moshës 65 vjeç e lart, hendeku i pensioneve është 35.6 përqind, sipas Eurostat – vetëm Holanda dhe Malta kanë pabarazi më të larta. Mesatarja e BE-së është 24.7 përqind.

Ka dallime të konsiderueshme rajonale brenda Austrisë. Vjena tregon progresin më të madh – këtu, Dita e Pensioneve të Barabarta bie më 19 shtator. Karinthia vjen më 10 gusht dhe Austria e Poshtme më 6 gusht. Ditët më të hershme të Pensioneve të Barabarta festohen në Vorarlberg (13 korrik), Austrinë e Epërme (19 korrik) dhe Tirol (24 korrik).

Në dritën e hendekut të vazhdueshëm, aktorët politikë dhe të shoqërisë civile po bëjnë thirrje për reforma. Zëvendëskryetarja e bashkisë së Vjenës, Kathrin Gaál (SPÖ), thekson shkallën e lartë të punësimit me kohë të pjesshme, pagat më të ulëta dhe shpërndarjen e pabarabartë të përgjegjësive të kujdesit si shkaqe kryesore: “Ndryshimi i kësaj është një proces i gjatë, por duhet ta ndjekim.” Thomas Weninger, Sekretar i Përgjithshëm i Shoqatës së Qyteteve dhe Qytezave, po bën thirrje për transparencë në paga, rritje të lejes së atësisë dhe zgjerim të objekteve të kujdesit për fëmijët.

Instituti Momentum argumenton për përmirësimin e profesioneve me paga të ulëta, të lidhura me sistemin – shumë prej të cilave mbahen nga gratë – dhe për kredi më të mira pensionesh për kohën e kaluar duke rritur fëmijët ose duke u kujdesur për të afërmit. Gjithashtu bën thirrje për leje të detyrueshme atërore dhe orare të shkurtuara pune me pagë të plotë.

FPÖ kritikon ritmin e ngadaltë të reformës dhe bën thirrje që puna e papaguar e kujdesit të njihet plotësisht në sistemin e pensioneve. Partia e Gjelbër e sheh hendekun e pensioneve si “rezultat të diskriminimit strukturor dhe dekadave të dështimit politik”, sipas zëdhënëses Meri Disoski. Të Gjelbrit po kërkojnë një të drejtë ligjore për kujdesin ndaj fëmijëve, transparencë në paga dhe një shpërndarje më të drejtë të punës së papaguar.

Ministrja për Çështjet e Grave Eva-Maria Holzleitner (SPÖ) pranon se mbetet shumë për t’u bërë. Ajo tregon planet në programin qeveritar, siç është zbatimi i Direktivës së BE-së për Transparencën e Pagave deri në mesin e vitit 2026: “Ne po punojmë me shpejtësi të plotë”, tha ajo për Radion ORF. Shembujt ndërkombëtarë tregojnë se transparenca e pagave mund të çojë në një ngushtim të hendekut të pagave.

Henrike Brandstötter e NEOS gjithashtu bën thirrje për zbatim të shpejtë të masave të përcaktuara në programin qeveritar. Ajo e përshkruan mekanizmin e ri të qëndrueshmërisë së pensioneve si një “hap të parë të rëndësishëm”, por thekson se ulja e shkallës së lartë të punës me kohë të pjesshme tek gratë është thelbësore. Shumë gra, thotë ajo, “nuk kanë zgjidhje tjetër” përveçse të tërhiqen nga tregu i punës për periudha të gjata për shkak të mungesës së opsioneve të kujdesit për fëmijët.

---