Archives

IA bëhet e padukshme në punimet e studentëve

Posted on by Alb

Inteligjenca artificiale (IA) po ndryshon rrënjësisht jetën tonë dhe po ngre pyetje reale, veçanërisht në shkolla. Një formë e re e IA-së tani është e pamundur të zbulohet në punimet e studentëve falë mjeteve të quajtura “humanizers”,  një sfidë e vërtetë për mësuesit gjatë vlerësimeve.

Përveç stilolapsit, Igor Sekulic, një mësues në arsimin e mesëm në kantonin Fribourg, përdor edhe programe për zbulimin e IA-së për të korrigjuar punimet, për t’u siguruar që nxënësit i kanë shkruar me mundin e tyre.

“Semestrin e kaluar ishte shumë efektive,” shpjegon ai. “Por për habinë time, këtë semestër përqindja e përdorimit të IA-së ka rënë në një nivel jashtëzakonisht të ulët dhe të papërfillshëm.”

Kjo për shkak se kanë dalë mjete të reja të quajtura “humanizers”, të cilat e transformojnë tekstin e gjeneruar nga IA në një tekst më njerëzor, duke e bërë të padallueshëm. Gjeneratorët e mëdhenj të IA-së, si ChatGPT, tashmë përfshijnë këto aftësi.

 

Zvicra synon dyfishimin e numrit të trajnerëve femra në futboll

Posted on by Alb

Federata Zvicerane e Futbollit (SFV) ka nisur një nismë për të shtuar ndjeshëm numrin e grave në rolin e trajneres. Përmes kurseve fillestare me prag të ulët, synohet që numri i trajnerëve femra në Zvicër të dyfishohet nga 2,500 në 5,000.

Këto kurse janë të strukturuara në mënyrë që të jenë sa më të aksesueshme: pjesëmarrëset ndjekin pjesën teorike online dhe pastaj drejtojnë një seancë praktike me grupmoshat e reja. Trajnimi nuk përfshin provime apo kritere të rrepta pranimi, transmeton albinfo.ch.

Shembulli i dy nënave, Rita Limoni dhe Sabrina Schürch, që trajnimin e parë e nisën përmes angazhimit me ekipin e fëmijëve të tyre, është dëshmi e qasjes së re. Ato aktualisht ndihmojnë si asistente, por synojnë të marrin më shumë përgjegjësi në të ardhmen.

Aktualisht, gratë përbëjnë më pak se 8% të trajnerëve në vend, por në kantonin e Cyrihut pjesëmarrja e grave në kurse të tilla ka kaluar 30%. Gjatë Kampionatit Evropian për Femra që do të zhvillohet këtë verë në Zvicër, do të organizohen për herë të parë kurse ekskluzivisht për gra, për të ulur barrierat psikologjike dhe për të inkurajuar më shumë nëna të përfshihen në futbollin bazë.

Energjia në treg të lirë: Ndikimi në çmimet e shërbimeve publike

Posted on by erezzaademi

Ndërsa zhurma më e madhe për liberalizimin e tregut të energjisë elektrike në Kosovë është dëgjuar nga sektori privat, ndërmarrjet publike kanë hyrë në këtë proces pa shumë bujë, por jo pa pasoja.

Me çmime të tregut që nuk do të rregullohen më nga shteti dhe me kosto të reja energjetike që priten, pyetja kryesore që shtrohet është: a do të rriten çmimet e shërbimeve publike që qytetarët i marrin çdo ditë?

Ekspertët e ekonomisë paralajmërojnë se ky tranzicion mund të sjellë rritje të tarifave për shërbime esenciale, si uji dhe pastrimi, të cilat varen drejtpërdrejt nga konsumi i energjisë.

“Çdo tentim i këtyre ndërmarrjeve për lëvizje të çmimeve, duhet të ndalohet nga pronarët e tyre. E, pronarët e tyre dihet se kush janë  në nivel lokal janë komunat, kurse në nivel qendror është qeveria”, thotë për Radion Evropa e Lirë Berim Ramosaj, profesor i Ekonomisë në Universitetin e Prishtinës.

Furnizim nga KEK-u

Zyra e Rregullatorit të Energjisë e Kosovës – ZRRE konfirmon për REL-in se, nga 1 qershori, në tregun e hapur të energjisë kanë dalë të gjitha ndërmarrjet publike qendrore dhe lokale, që kanë mbi 10 milionë euro qarkullim dhe mbi 50 punëtorë.

Këto ndërmarrje janë duke u furnizuar nga Korporata Energjetike e Kosovës, e cila është licencuar nga ZRRE-ja për furnizim komercial me rrymë.

Paraprakisht, ato janë furnizuar nga Operatori për Furnizim me Energji – KESCO, me tarifa të rregulluara nga ZRRE-ja.

Furnizimi, tani e tutje, do të bëhet me çmime të tregut dhe jo të përcaktuara nga institucionet shtetërore.

As KEK-u, as ZRRE-ja nuk kanë ofruar informata të detajuara për numrin e ndërmarrjeve publike që kanë nënshkruar kontrata për furnizim me energji në treg të hapur.

Në një komunikatë për media më 5 qershor, KEK-u ka bërë të ditur se ka nënshkruar 15 kontrata komerciale me konsumatorë që kanë zgjedhur furnizim të drejtpërdrejtë, por nuk ka saktësuar nëse bëhet fjalë për ndërmarrje publike apo private.

Përveç KEK-ut, në Kosovë janë të licencuara edhe 20 kompani të tjera për furnizim me energji elektrike, ndërsa një tjetër ndodhet në proces të licencimit.

Sfidat financiare

Aktualisht, në vend funksionojnë 18 ndërmarrje publike qendrore dhe rajonale, të cilat operojnë në sektorë të ndryshëm si: energjia, transporti, telekomunikacioni, shërbimet postare, menaxhimi i mbeturinave, ujësjellësi e të tjera.

Përveç tyre, sipas Institutit për Hulumtime të Avancuara – GAP, ekzistojnë edhe 55 ndërmarrje publike lokale.

Blendi Hasaj, nga ky institut, vlerëson për Radion Evropa e Lirë se ndërmarrjet publike me performancë të mirë, mund të arrijnë t’i ruajnë çmimet aktuale të shërbimeve, por ato që ndër vite janë përballur me vështirësi financiare, do të kenë sfida për shkak të rritjes së kostos së energjisë elektrike, përcjell albinfo.ch.

“Ky realitet na çon te një pikë kyçe: këto kompani ose duhet t’i rrisin çmimet e shërbimeve, ose duhet të ndërhyjë qeveria. Një prej mundësive është që qeveria t’i subvencionojë këto ndërmarrje, sepse nuk besoj se do të ishte e përshtatshme që të gjitha shërbimet publike të shtrenjtoheshin përnjëherë”, thotë Hasaj.

E pyetur nga Radio Evropa e Lirë për mundësinë e tillë të subvencionimit, Qeveria e Kosovës nuk u përgjigj.

REL-i ka kontaktuar edhe disa prej ndërmarrjeve publike  përfshirë Telekomin e Kosovës, Postën, Trepçën, Kompaninë Rajonale të Ujësjellësit “Prishtina”, Kompaninë Rajonale “Pastrimi”, Kompaninë për Menaxhimin e Deponive dhe Trafikun Urban  për t’i pyetur nëse dalja në tregun e hapur do të ndikojë në rritjen e çmimeve të shërbimeve që ato ofrojnë.

Nga të gjitha këto, vetëm Telekomi i Kosovës/VALA ka kthyer përgjigje, duke deklaruar se çdo rritje e kostove, përfshirë edhe ato të energjisë, ndikon drejtpërdrejt në çmimin e shërbimeve që ofron kompania.

“… por, ne do të bëjmë përpjekje  për aq sa është e mundur  që kjo kosto shtesë të reflektohet sa më pak në çmimin e shërbimeve për konsumatorët”, tha Fadil Lepaja, udhëheqës i Zyrës për Komunikim në këtë kompani.

Sipas tij, Telekomi paguan rreth 1.5 milion euro në vit për faturat e energjisë elektrike.

Çka thonë bizneset për liberalizimin e energjisë?

Bashkë me ndërmarrjet publike, në tregun e lirë të energjisë kanë hyrë edhe rreth 1.300 biznese private.

Por, hapja e këtij tregu ka nxitur reagime të forta dhe shqetësime të shumta për çmimet dhe gatishmërinë e vendit për këtë ndryshim.

Përfaqësuesit e biznesit kërkojnë me ngulm shtyrjen e liberalizimit për së paku një vit, duke argumentuar se çmimet që ofrojnë kompanitë e licencuara për furnizim, janë shumë më të larta sesa ato të përcaktuara nga shteti, ndërsa një pjesë e tyre nuk kanë paraqitur ende oferta në treg.

Në këtë situatë, Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë i ka kërkuar ZRRE-së pezullimin urgjent të procesit deri në plotësimin e kushteve thelbësore.

“Vetëm pak ditë pas hyrjes në fuqi të liberalizimit, së paku dy kompani prodhuese i kanë pezulluar operacionet, duke përmendur si arsye kostot e larta të energjisë elektrike. Institucionet shtetërore janë informuar për këto zhvillime”, thuhet në komunikatën e saj për media të lëshuar më 5 qershor.

Liberalizimi i tregut energjetik është një kërkesë e Bashkimit Evropian dhe parashikohet në Traktatin e Komunitetit të Energjisë që Kosova e ka nënshkruar që nga viti 2005, së bashku me vendet e tjera të rajonit.

Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut kanë gjithashtu tregje të liberalizuara energjetike.

Edhe në këto dy vende fillimisht kishte rezistencë, por sot procesi shihet si mundësi për menaxhim më të mirë të kostove energjetike.

Në Kosovë, megjithatë, ky tranzicion ndodh në një moment sfidues ekonomik  sipas një ankete të fundit të Eurobarometrit, 45 për qind e qytetarëve thonë se përballja me shpenzimet për mbijetesë është brenga e tyre kryesore./REL

Kujdesi familjar në spitalet e Zvicrës: Kur kujdesi është i nevojshëm edhe nga të afërmit e pacientëve

Posted on by erezzaademi

Klinika e Cyrihut Hirslanden është spitali i parë në Zvicër që ka infermiere familjare në njësinë e kujdesit intensiv.

Ajo në fakt mendoi se babai i saj do të ishte në spital vetëm për një kohë të shkurtër për një operacion në zemër. “Ai tashmë kishte kaluar mirë në një operacion të mëparshëm, ndaj ne ishim optimistë,” thotë S. Pas operacionit, megjithatë, babai i saj pati probleme me frymëmarrjen. Si rezultat, qëndrimi i shkurtër u shndërrua në pesë javë në njësinë e kujdesit intensiv në klinikën Hirslanden në Cyrih. Babai i saj më në fund vdiq atje.

Gjatë kësaj kohe, S. dhe familja e saj u kujdesën nga kujdestarët e familjes. “Kur më pyetën fillimisht se si po ia dilja, thashë se ishte në të vërtetë për babin tim, jo për mua. Unë jam mirë.” Por kjo është pikërisht ajo për të cilën kujdestarët e familjes janë aty  për të afërmit.

Filloi si një projekt kërkimor në Universitetin e Cyrihut

Në dhjetor 2024, Spitali Hirslanden prezantoi kujdesin me në qendër familjen në njësinë e tij të kujdesit intensiv – spitali i parë në Zvicër që e bën këtë. Filloi nga një projekt kërkimor në Universitetin e Cyrihut. Kur drejtori i spitalit Marco Gugolz dëgjoi për këtë, ai e kuptoi: “Ne jemi në bord menjëherë!”

Pak vite më parë, një nga anëtarët e familjes së Gugolz kaloi disa muaj në terapi intensive. Vetëm disa javë më vonë dikush i pyeti të afërmit se si po kalonin, raporton SRF. Ne shpërthyem në lot.

Pyetje të hapura, pasiguri dhe stres

Nëse pacientët qëndrojnë disa ditë në reanimacionin e Klinikës Hirslanden, janë të sëmurë rëndë ose në gjendje të rrezikshme për jetën, infermierët e familjes kontaktojnë të afërmit.

Infermierja e familjes Stefanie Henkensmeier thotë: “Familja juaj kujdeset mirë këtu. Ne kujdesemi për të afërmit dhe ofrojmë çdo mbështetje që ata kanë nevojë.” Edhe familjarët kanë shumë pyetje pa përgjigje. Ata ndihen të pasigurt dhe të stresuar emocionalisht: “Puna jonë ka të bëjë me forcimin e burimeve të familjes.” Kjo i pengon të afërmit të kenë vetë probleme shëndetësore dhe, në të njëjtën kohë, mbështetja e familjes nxit shërimin e pacientit.

Që nga prezantimi i tij gjashtë muaj më parë, kujdesi për familjen ka fituar përvojë. Për shembull, nuk mjafton të jesh i pranishëm të hënën, të mërkurën dhe të premten. Kujdesi familjar është i nevojshëm çdo ditë jave. U bë gjithashtu e qartë se sa e rëndësishme është mbajtja e takimeve familjare në një dhomë të veçantë: “Anëtarët e familjes shpesh nuk duan të flasin për shqetësimet dhe problemet e tyre në prani të pacientit,” thotë Stefanie Henkensmeier.

Interes nga spitalet e tjera

Nëse vetë kujdestarët nuk janë në gjendje të ofrojnë ndihmë të mëtejshme, ata kontaktojnë agjencitë e specializuara – për shembull, nëse dikush ka nevojë për mbështetje psikoterapeutike ose nëse shërbimet sociale mund të ofrojnë mbështetje. Kujdesi familjar jo vetëm që ndihmon anëtarët e familjes, por gjithashtu lehtëson barrën e kujdestarëve, të cilët më pas mund të përqendrohen te pacientët. Aktualisht Klinika Hirslanden e financon këtë shërbim nga xhepi i saj, jashtë buxhetit të saj.

Ia vlen, thotë drejtori Marco Gugolz. Reagimet mbi programin e kujdesit për familjen kanë qenë jashtëzakonisht pozitive. Edhe spitale të tjera kanë shprehur interesim për modelin: “Shpresoj se do të gjejë rrugën e saj në shumë spitale në të gjithë Zvicrën.”

E afërmja S. u ndje mirë e përgatitur për vdekjen e babait të saj falë kujdesit familjar: “Është e rëndësishme të kesh dikë që të të mbështesë. Dikë që mund ta pyesësh çdo gjë dhe që merr kohën e tyre.”

“Katër vite me dyer të mbyllura”: Si luftojnë punëtorët e moshuar për të gjetur punë në Zvicër?

Posted on by erezzaademi

Gjetja e një pune në Zvicër kur jeni mbi 50 mund të jetë një detyrë e vështirë, në mos e pamundur. Lufta mund të lërë shumë të huaj të dëshpëruar dhe madje të detyruar të largohen nga vendi, siç e kanë dëshmuar disa.

Pas një artikulli rreth kësaj teme nga mediat në Zvicër, dy njerëz shumë të kualifikuar në fund të të 40-ave treguan se si nuk ishin në gjendje të gjenin punë në Zvicër,  me shumë gjasa për shkak të moshës së tyre.

Ky qëndrim ‘mohues’ në tregun e punës u konfirmua nga Kurt Pärli, profesor i drejtësisë në Universitetin e Bazelit, i cili tha se diskriminimi në moshë është një praktikë standarde në Zvicër, me tre nga katër punëtorë që përballen me “një disavantazh të lidhur me moshën kur ndryshojnë vendin e punës”.

“Realiteti thellësisht zhgënjyes”

Brenda pak orësh pas publikimit të artikullit, The Local mori një sërë komentesh nga lexuesit që ndanin përvojat e tyre të diskriminimit të lidhur me moshën.

Më e gjata erdhi nga një lexuese e quajtur Sabine, e cila tha se “mund të dëshmojë personalisht për sfidat me të cilat përballen punëkërkuesit më të vjetër”.

“Si një shtetase zvicerane mbi 50 vjeç, me përvojë të gjerë në arsimin special dhe të përgjithshëm, u ktheva në Zvicër pas vitesh mësimdhënie në Shtetet e Bashkuara,” shkroi ajo, transmeton albinfo.ch.

“Unë jam dygjuhëshe në frëngjisht dhe anglisht, kam një diplomë Master në Edukim dhe kam referenca të forta. Pavarësisht kësaj, kam kaluar katër vjet duke aplikuar në shkollat publike dhe private  me vetëm një intervistë për të treguar.”

Sabine shtoi se ajo u kthye në Zvicër “me synimin për të kontribuar në mënyrë domethënëse në sistemin arsimor këtu”.

“Por pas katër vitesh dyersh të mbyllura, kam marrë vendimin e vështirë për t’u kthyer në SHBA. Kam paraqitur vetëm një aplikim dhe jam punësuar,” tha ajo.

Prandaj, ajo arriti në përfundimin se “Zvicra po anashkalon një grup profesionistësh shumë të vlefshëm midis moshës 47 dhe 65 vjeç,  individë me përvojë, energji dhe pa fëmijë të vegjël në shtëpi. Është një mundësi e humbur për vendin dhe një realitet thellësisht zhgënjyes për ata prej nesh të gatshëm dhe të aftë për të kontribuar.”

“Isha shumë i shtrenjtë”

Një lexues tjetër, i identifikuar vetëm si ‘Cf’, u lirua në moshën 62-vjeçare për shkak të masave për uljen e kostove në kompaninë e tij.

“Më paguan pagën e një viti për shkak të detyrimeve kontraktuale dhe më pas vazhdova në RAV [përfitimet e papunësisë] për 18 muaj përpara se të mbushja moshën e pensionit në 65 vjeç.”

Por si më i moshuari dhe më i paguari në ekip, “nuk mora asnjë intervistë apo telefonatë nga aplikimet e mia, para dhe pas RAV-it. Dhe më interesante nga të gjitha, u bëra zviceran dhe megjithatë shikoja aplikantët e rinj e të huaj të merrnin pozicione pune në industrinë time të veçantë  gjë që nuk është saktësisht sipas ligjit zviceran të punësimit. Unë gjithashtu flas rrjedhshëm pesë gjuhë.”

Përfundimi i Cf: “Unë isha thjesht shumë i shtrenjtë dhe i padisponueshëm për një periudhë karriere minimale 10-vjeçare.”

“I krijuar për t’u ndjerë i lashtë”

Një tjetër lexues, i quajtur Philippe, donte të ndryshonte punë në sektorin financiar/sigurimeve në moshën 53-vjeçare.

Ndërsa ishte ende në punën e tij në një bankë, Philippe aplikoi për disa vende të lira pune në kompani të tjera të ngjashme.

“Unë thjesht kisha nevojë për një ndryshim të peizazhit përpara se të tërhiqesha,” tha ai.

Philippe dërgoi CV-në e tij tek një kompani që përputhej më së miri me përvojën e tij. Në këmbim, ai mori një letër që thoshte: “Nuk do të isha i përshtatshëm për vendin e lirë  edhe pse isha qartë i kualifikuar për të. Gjithashtu përmendej se ata tashmë kishin gjetur një kandidat tjetër për këtë punë.”

Duke lexuar mes rreshtave, Philippe supozoi se mosha e tij ishte arsyeja e vërtetë e refuzimit.

“E di këtë sepse pozicioni ishte ende i hapur tre muaj pasi aplikova,” tha ai, duke shtuar se kjo përvojë “më bëri të ndihem i lashtë dhe i padobishëm”.

Philippe vendosi të qëndrojë në punën e tij të vjetër, në vend që të përballej me papunësinë.

“Unë jam shumë e vjetër”

Dhe pastaj është Laura, një shtetase e dyfishtë SHBA-Zvicerane, me një përvojë të gjatë si administratore në industrinë e kujdesit shëndetësor.

Pasi shpërnguli kantonet me familjen e saj, ajo la punën e saj të mëparshme  ku kishte punuar për më shumë se një dekadë  dhe filloi, në moshën 51-vjeçare, të kërkonte pozicione të reja në fushën e saj.

“Kishte mjaft hapje të reklamuara, të cilat ishin të përshtatshme për përvojën dhe kualifikimet e mia,” tha ajo.

Megjithatë, “nuk u ftova në asnjë intervistë, pavarësisht se kisha referenca të mëdha.”

Disa javë më vonë, ajo pa një nga pozicionet në një klinikë private për të cilën kishte aplikuar tashmë, por që tani lexohej: “Vetëm kandidatët midis 30 dhe 40 vjeç duhet të aplikojnë.”

“Arsyeja pse aplikimi im u injorua ishte e qartë,  unë jam shumë e vjetër,” tha Laura.

Shkëmbehen të burgosurit mes Rusisë dhe Ukrainës

Posted on by erezzaademi

Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, njoftoi fillimin e shkëmbimit të të burgosurve të luftës, i cili do të vazhdojë në disa faza gjatë ditëve në vijim.

Ndër kategoritë e atyre që do të kthehen në Ukrainë janë të plagosurit dhe të plagosurit rëndë, si dhe ushtarët nën 25 vjeç, raporton BBC.

“Tanët janë në shtëpi. Ukrainasit po kthehen në shtëpi nga robëria ruse. Sot filloi shkëmbimi, i cili do të vazhdojë në disa faza gjatë ditëve në vijim. Ndër kategoritë e atyre që po i kthejmë tani janë të plagosurit dhe të plagosurit rëndë, si dhe ata nën 25 vjeç,” ka thënë presidenti ukrainas.

Sipas tij, procesi është “mjaft i ndërlikuar, ka shumë detaje të ndjeshme, negociatat vazhdojnë pothuajse çdo ditë. Ne presim që marrëveshjet për çështjet humanitare të arritura gjatë takimit në Stamboll të zbatohen plotësisht. Ne po bëjmë çmos për t’i kthyer të gjithë. Ne po punojmë për këtë qëllim në të gjitha nivelet,” tha ai, transmeton albinfo.ch.

Ndryshe, Ukraina dhe Rusia ranë dakord gjatë bisedimeve në Stamboll për të nisur një shkëmbim të gjithanshëm në lidhje me dy kategori të të burgosurve të luftës.

Këto janë kombësitë që vizitojnë më shumë Zvicrën

Posted on by erezzaademi

Qoftë për punë apo pushime, Zvicra është gjithmonë e popullarizuar nga vizitorët vendas dhe të huaj, por dimrin e kaluar hotelet e saj shënuan numrin më të lartë të qëndrimeve të natës ndonjëherë. Por cila kombësi e viziton më shpesh vendin alpin?

Numri total i vizitorëve u rrit me 2.8 për qind nga viti në vit, me 18.5 milionë qëndrime në hotele të regjistruara në vend  numri më i madh i qëndrimeve të parë ndonjëherë gjatë kësaj periudhe, sipas të dhënave më të fundit nga Zyra Federale e Statistikave të Zvicrës (FSO), përcjell albinfo.ch.

Pas vizitorëve vendas zviceranë, gjermanët ishin vizitorët e huaj më të zakonshëm në Zvicër dimrin e kaluar, ndoshta jo befasuese duke pasur parasysh afërsinë e tyre gjeografike dhe gjuhën e përbashkët me të paktën një pjesë të vendit.

Një total prej 708,738 regjistrimesh hotelesh janë bërë nga shtetas gjermanë midis nëntorit 2024 dhe prillit 2025, një rritje prej 5.1 për qind krahasuar me vitin e kaluar, tha FSO.

Në përgjithësi, kërkesa e huaj u rrit 5.5 për qind nga dimri i mëparshëm, me 9.2 milionë qëndrime në hotele – niveli më i lartë që nga sezoni dimëror 2007/2008, transmeton albinfo.ch.

Ndërkohë, numri i qëndrimeve nga shtetasit zviceranë u rrit në një rekord të ri të të gjitha kohërave, duke u rritur 0.2 për qind në 9.3 milionë.

Vizitorët e radhës më të shpeshtë në Zvicër ishin Shtetet e Bashkuara (522,134 regjistrime hotelesh). Kjo ishte 13.2 për qind më shumë se një vit më parë, duke i bërë amerikanët kontribuesit më të mëdhenj në rritjen e përgjithshme të madhe të numrit të vizitorëve të huaj.

Më pas erdhi Franca (382,705 regjistrime hotelesh, rritje 6.4 për qind), e ndjekur nga MB (323,748, rritje 0.9) dhe Italia (236,795, një rritje 2.6 për qind), raporton The Local.

Kina pa 155,223 regjistrime hotelesh, një rritje prej 1.8 për qind, megjithëse numri i vizitorëve kinezë ishte ende shumë nën nivelet para pandemisë, tha FSO.

Në dhjetëshen e parë përfunduan Holanda (114,095, 2.3 për qind më e lartë), Spanja (112,232, 5.4 për qind më lart) dhe Shtetet e Gjirit (103,853, një rritje prej 3.7 për qind).

Por njerëzit e Bjellorusisë dhe Islandës duken më pak të prirur për të vizituar Zvicrën,  ata kishin numrin më të ulët të regjistrimeve në hotele, me më pak se 2,000 secili.

Një tjetër tub i madh uji ka shpërthyer në Cyrih, shkaktohen probleme në trafik

Posted on by erezzaademi

Në Cyrih, një tub masiv uji shpërtheu në Pfingstweidstrasse të hënën. Një tub 60-vjeçar shpërtheu, duke lëshuar 5.4 milionë litra ujë dhe duke shkaktuar ndërprerje të qarkullimit.

Të hënën, një plasje e madhe e tubacionit të ujit ndodhi në Pfingstweidstrasse në Cyrih, pranë stacionit të tramvajit Toni-Areal. Ky është plasja e dytë e madhe e tubacionit të ujit në qytetin e Cyrihut brenda dy ditëve. Vetëm të dielën, një incident i ngjashëm në Wehntalerstrasse, në Distriktin 10, përmbyti shumë prona dhe solli në bllokim pjesë të rrjetit hekurudhor, transmeton albinfo.ch.

Në incidentin e së hënës, një tub uji prej gize i vitit 1963, me diametër 30 cm dhe presion 9 bar, shpërtheu. Për rreth 30 minuta, rreth 5.4 milionë litra ujë dolën në sipërfaqe, sipas një komunikate për media të BRK News.

Askush nuk u lëndua

Presioni i lartë i ujit ka ngritur sipërfaqen e rrugës dhe gjurmën e linjës 4 të tramvajit VBZ, duke i gërryer ato. Trafiku dalës është i mbyllur në zonën Toni-Areal. Linja 4 e tramvajit gjithashtu do të qëndrojë e pezulluar deri në një njoftim të dytë. VBZ po përdor autobusë zëvendësues. Priten kohë më të gjata pritjeje.

Plasja e tubit të ujit ndodhi rreth orës 08:15. Departamenti i Zjarrfikësve të Mbrojtjes dhe Shpëtimit të Cyrihut u alarmua në orën 08:34 të mëngjesit dhe dërgoi 10 zjarrfikës në vendngjarje. Rrjedhja e ujit është ndalur rreth orës 08:45. Nuk ka pasur të lënduar dhe nuk ka pasur dëme materiale. Operacioni i zjarrfikësve përfundoi rreth orës 10:00.

Një kompani private ndërtimi, teknikë nga Ujësjellësi i Cyrihut, policia e qytetit për kontrollin e trafikut dhe specialistë nga VBZ (operatori i transportit publik) janë aktualisht në vend. Se sa do të zgjasë puna është ende e paqartë.

Çfarë është e hapur dhe e mbyllur sot në Gjermani?

Posted on by erezzaademi

Rrëshajët, ose Whitsun, vjen me një fundjavë të gjatë dhe një festë publike këtë vit të hënën, më 9 qershor. Ja çfarë do të jetë e hapur dhe çfarë do të qëndrojë e mbyllur gjatë ‘Pfingsten’ në Gjermani.

Rrëshajët, ose Whitsun, është një festë e krishterë që mbahet 49 ditë pas të dielës së Pashkëve.

Në Gjermani, ajo pasohet nga një festë publike kombëtare e quajtur Pfingstmontag, ose Whit Monday në anglisht, e cila zhvillohet më 9 qershor të këtij viti, transmeton thelocal.

Ashtu si me të gjitha festat publike, ose Feiertage, duhet të prisni që shumica e dyqaneve dhe bizneseve të mbyllen – dhe shumica e bareve, restoranteve dhe kafeneve të jenë të hapura.

Meqenëse festa pason të dielën, do të zgjasë dy ditë radhazi kur shumica e supermarketeve dhe dyqaneve ushqimore në Gjermani janë të mbyllura, prandaj mos harroni të planifikoni përpara dhe të rezervoni të premten ose të shtunën!

Dyqane ushqimore

Pothuajse të gjithë supermarketet, si dhe shumica e dyqaneve të pavarura do të mbyllen të hënën më 9 qershor.

Megjithatë, disa supermarkete (zakonisht që gjenden në stacionet qendrore të trenit dhe aeroportet) lejohen ligjërisht të qëndrojnë të hapur të dielave dhe festave.

Për shembull, në Hamburg, Edeka do të jetë e hapur në Hauptbahnhof si dhe në stacionin e trenit Altona. Në Mynih mund të gjeni supermarkete të hapura si në Hauptbahnhof ashtu edhe në Ostbahnhof, dhe në Këln ka një REWE To Go që duhet të jetë e hapur gjatë gjithë ditës në stacionin qendror. Në Berlin ka supermarkete që qëndrojnë të hapura gjatë festave është shumë nga stacionet kryesore të trenit, shkruan albinfo.ch.

Disa kioska të vogla ose Spätis  veçanërisht në qytetet e mëdha  do të qëndrojnë të hapura, duke ofruar një mundësi të mirë për ushqime dhe pije të minutës së fundit.

Furra buke lejohen gjithashtu të hapen për disa orë në festat publike  zakonisht në mëngjes. Por vendimi për të hapur dhe për sa kohë ndryshon nga furra buke në furrë, prandaj sigurohuni që të kontrolloni përpara nëse jeni duke pritur për bukë të freskët të hënën në mëngjes.

Bare, restorante dhe kafene

Nëse jeni jashtë në një nga qytetet më të mëdha të Gjermanisë gjatë pushimeve, nuk duhet të keni shumë vështirësi për të gjetur diçka për të ngrënë ose një vend për të pirë një pije, por do të dëshironi të kontrolloni paraprakisht nëse keni plane të takoni miq në një vend të caktuar.

Zyrat, bankat dhe shkollat

Pothuajse të gjitha zyrat do të mbyllen në 9 qershor, ashtu si bankat, postat dhe zyrat e administratës publike.

Shkollat ​​gjithashtu do të mbyllen dhe disa shtete  duke përfshirë Baden-Württemberg, Bayern, Berlin, Brandenburg, Mecklenburg-Vorpommern, po u japin nxënësve të tyre (dhe mësuesve) ditë pushimi të martën më 10 qershor.

Shërbimet e transportit publik dhe emergjencave

Transporti publik funksionon si zakonisht gjatë festave, duke përfshirë Pfingstmontag, por kini parasysh se shumica e shërbimeve do të funksionojnë në një orar të reduktuar pushimesh.

Shumica e praktikave të mjekëve dhe stomatologëve do të jenë të mbyllura gjatë ditës, kështu që nëse keni një procedurë mjekësore jo urgjente të planifikuar për në 9 qershor, mund të dëshironi të kontrolloni nëse takimi është bërë gabimisht.

Shërbimet e urgjencës sigurisht që do të funksionojnë normalisht, ndërsa spitalet do të mbeten të hapura.

Shumica e farmacive do të mbyllen, prandaj është më mirë të siguroheni që të keni mjaftueshëm ilaçe përpara festës. Megjithatë, rregulloret gjermane kërkojnë që një numër i caktuar farmacish të qëndrojnë të hapura për qëllime urgjente. Këtu mund të gjeni listën e farmacive të shërbimit të urgjencës.

Atraksionet turistike dhe aktivitetet e kohës së lirë

Shumë muze dhe atraksione të tjera kryesore turistike mbyllen për festa publike, por disa mbajnë orët e pushimit. Pra, kontrolloni përpara për pushimet orë përpara se të shkoni në një atraksion të veçantë të hënën.

Përndryshe, nëse jeni duke vizituar Gjermaninë mbi Pfingsten, festa ofron mundësi të shumta për të përjetuar traditat kulturore tradicionale dhe bashkëkohore gjermane.

Nëse jeni në fshat, mund të keni mundësinë të shihni vallëzimin e majave dhe lopë të zbukuruara me lule.

Në Rothenburg, Meistertrunk Show përmban një treg historik, kostume mesjetare dhe festa Biergarten.

Vizitorët në Berlin do të kenë gjithashtu mundësinë të ndjekin një nga festivalet më të mëdha të rrugëve në Evropë. Karneval der Kulturen (Karnaval i Kulturave) është një festival dhe paradë katër-ditore falas, e cila paraqet më shumë se 4000 interpretues që shfaqin pasurinë kulturore të qytetit.

Kini parasysh se itinerari ka ndryshuar këtë vit, duke lëvizur përkohësisht nga Kreuzberg në Friedrichshain.

Pjesët më thelbësore të dokumenteve që ju nevojiten në Zvicër

Posted on by erezzaademi

Pothuajse çdo gjë që bëni në Zvicër kërkon një grumbull dokumentesh. Kjo është ajo me të cilën do t’ju duhet të filloni kur të vendoseni këtu.

Pavarësisht kostos së lartë të jetesës, bukuria natyrore, ekonomia e fortë dhe cilësia e jetës së Zvicrës janë një magnet për banorët e huaj. Por nuk është gjithçka e lehtë kur arrini këtu.

Ju mund të keni dëgjuar histori horror për burokracinë e Zvicrës, por në shumë mënyra nuk është më e keqe se ajo e çdo vendi tjetër.

Në varësi të vendit nga vini, do të ketë pak (ose shumë) përshtatje kulturore dhe për t’u mësuar me mënyrat zvicerane mund të marrë pak kohë.

Por kur bëhet fjalë për dokumentet, procesi është mjaft i thjeshtë. Ja çfarë do t’ju duhet.

Vizë dhe leje pune/qëndrimi

Në momentin që të mbërrini, do t’i keni tashmë këto dokumente, të lëshuara për ju në bazë të kushteve tuaja të punësimit/qëndrimit, transmeton albinfo.ch.

Kriteret për hyrjen në Zvicër janë të ndryshme (dhe më të thjeshta) për banorët e vendeve të BE/EFTA sesa për ata që jetojnë jashtë Evropës.

Por, pasi t’ju jepet e drejta për të jetuar dhe punuar këtu, do t’ju nevojiten të njëjtat dokumente për të jetuar në Zvicër, pavarësisht nëse jeni nga BE-ja apo një shtet i tretë.

Dëshmia e vendbanimit

Në shumë raste gjatë qëndrimit në Zvicër do t’ju kërkohet të tregoni se ku jetoni (Wohnsitzbescheinigungen/ Vërtetim i vendbanimit/certificati di residenza).

Kur të hyni në shtëpinë ose banesën tuaj, do t’ju duhet të regjistroheni në komunën tuaj lokale brenda 14 ditëve nga mbërritja. Zyra e ngarkuar me regjistrimet quhet Einwohnerkontrolle / Contrôle des habitants / Controllo abitanti, shkruan thelocal, përcjell albinfo.ch.

Për ta bërë këtë, do t’ju duhet të tregoni një pasaportë me kartë identiteti për çdo anëtar të familjes, lejen e punës ose të qëndrimit dhe kontratën tuaj të qirasë.

Më pas mund të merrni Wohnsitzbescheinigungen/ Vërtetim i vendbanimit/certificati di residenza.

Ky proces duhet të përsëritet sa herë që zhvendoseni në një vendbanim ose komunë tjetër.

Sigurimi shëndetësor

Sigurimi shëndetësor është i detyrueshëm në Zvicër dhe ju duhet të blini një policë për çdo anëtar të familjes brenda tre muajve nga mbërritja juaj.

Ju mund të bëni sigurim me një kompani të autorizuar të sigurimit shëndetësor sipas zgjedhjes suaj.

Ndërsa policat plotësuese janë opsionale, ju duhet të blini atë bazë, e cila është e njëjtë për të gjithë për sa i përket mbulimit, pavarësisht nga siguruesi.

Pas periudhës prej tre muajsh, do të merrni një letër nga autoritetet tuaja lokale që ju kërkojnë të jepni detaje të politikave tuaja dhe të familjes suaj.

Nëse nuk keni asnjë, kantoni do t’ju blejë sigurim dhe do t’ju dërgojë një faturë – të cilën duhet ta paguani.

Patentë shoferi

Ju lejohet të përdorni licencën tuaj të vjetër në Zvicër për 12 muaj. Pas kësaj periudhe, ju duhet ta ndërroni atë me një zviceran, gjë që mund të bëhet në zyrën e mjeteve motorike më afër vendbanimit tuaj.

Për ta bërë këtë ju duhet të paraqisni një formular aplikimi, i cili mund të shkarkohet nga faqja e internetit e zyrës, licencën origjinale (e vlefshme në momentin e shkëmbimit), lejen e qëndrimit, një foto me ngjyra të madhësisë së pasaportës dhe një vërtetim nga një okulist që vërteton se keni shikim të mirë.

Këto janë katër dokumentet që ju nevojiten për të jetuar në Zvicër. Ka edhe disa të tjera që varen nga rrethanat tuaja personale.

Kafshët

Nëse e sillni me vete kafshën tuaj në Zvicër, do t’ju duhet të keni identifikimin e kafshës shtëpiake (mikroçip), kartën e identitetit të kafshës shtëpiake, certifikatën e vlefshme të vaksinimit dhe analizën e gjakut.

Karta e udhëtimit

Shanset janë që në një moment ose në një tjetër do të përdorni rrjetin e shkëlqyer të transportit publik të Zvicrës. Si çdo gjë tjetër në Zvicër, kjo mund të jetë mjaft e shtrenjtë, prandaj është një ide e mirë të blini karta udhëtimi që ju mundësojnë blerjen e biletave me zbritje.

Prej sot, për lejeqëndrim në Kosovë, mund të aplikohet online

Posted on by erezzaademi

Divizioni për të Huaj në kuadër të Ministrisë së Punëve të Brendshme (MPB) ka njoftuar se nga sot ka rifilluar aplikimi për caktimin e termineve për leje qëndrimi për shtetasit e huaj përmes platformës digjitale e-Kosova.

Sipas njoftimit, kjo mundësi synon të lehtësojë procesin e aplikimit, të eliminojë pritjet e gjata dhe të sigurojë respektimin e të drejtave të shtetasve të huaj që kërkojnë leje qëndrimi në Republikën e Kosovës.

“Kjo mundësi ka për qëllim lehtësimin e procesit të aplikimit për leje qëndrimi nga shtetasit e huaj, eliminimin e pritjeve të gjata përmes rezervimit të terminit dhe respektimin e të drejtave të shtetasve të huaj,” thuhet në njoftim, transmeton albinfo.ch.

Tutje, bëhet e ditur se rezervimi i terminit është i domosdoshëm për të gjithë ata që kërkojnë leje të re qëndrimi apo duan të vazhdojnë lejen aktuale, në mënyrë që të respektohen afatet ligjore.

“Qytetarët – shtetasit e huaj kanë mundësinë të respektojnë afatet ligjore, para se të kalojnë ditët e caktuara të qëndrimit (90 ditë), apo për ata që vazhdojnë lejen e qëndrimit, të organizojnë kohën e terminit brenda afatit 30 ditë para skadimit të saj,” thuhet në njoftim.

Ministria ka theksuar përkushtimin e saj për shërbime cilësore dhe digjitalizim të proceseve, duke u shprehur se po punon vazhdimisht për të krijuar lehtësira për të gjithë qytetarët e Republikës së Kosovës.

Ekziston një rrezik i konsiderueshëm i rrëshqitjeve të dheut në shumë lugina në Graubünden

Posted on by erezzaademi

Përveç “pjerrësisë së monitoruar më mirë në Evropë” mbi fshatin e rrëshqitjes së dheut të Brienzit, ekziston një rrezik i konsiderueshëm i rrëshqitjeve të dheut në shumë lugina të tjera të Graubündenit. Një në dhjetë ndërtesa në kanton ndodhet në një zonë të përgjithshme të rrezikut natyror.

Rasti më i njohur i rrezikut të lartë të rrëshqitjeve ndodh aktualisht në Brienz. Rreth 80 banorë të këtij fshati në luginën e Albulës janë evakuuar që prej muajit nëntor për shkak të një orteku të afërt. Por kjo nuk është e gjitha. I gjithë mali mbi fshat është monitoruar intensivisht prej vitesh dhe, sipas bashkisë përgjegjëse të Albulës/Alvra, është “pjerrësia më e monitoruar në Evropë”.

Që në pranverën e vitit 2023, rreth 1.2 milionë metra kub mbeturina u shkëputën atje dhe u ndalën pak para vendbanimit. Të gjithë banorët u evakuuan herët, shkruan Blick.

Shembulli i rrëshqitjes së dheut në Bondo në luginën Bregaglia tregon se kjo nuk është gjithmonë e mundur. Aksidenti në Piz Cengalo mori tetë jetë në vitin 2017. Tre milionë metra kub shkëmb u rrëzuan nga krahu i tij verior, në Blatten VS shifra ishte 3.5 milionë metra kub, transmeton albinfo.ch.

Zona të tjera me një rrezik të konsiderueshëm të rrëshqitjeve të shkëmbinjve dhe rrëshqitjeve të dheut ndodhen midis Thatis dhe Andeer, në Rheinwald pranë Sufers dhe Splügen, pranë Savognin dhe Mulegns në kalimin Julier dhe në Engadin pranë Pontresina dhe Samedan, si dhe në Susch, Lavin dhe Zernez. Rrëzimet e shkëmbinjve priten gjithashtu në luginat Poschiavo, Bergell dhe Mesox, në Graubünden Oberland, në luginën Domleschg dhe pranë Chur në Felsberg. Kjo tregohet nga një vështrim në hartën interaktive të rrezikut për kantonin e Graubündenit.

Nga gjithsej 170 000 ndërtesa të kantonit, 10 për qind ndodhen brenda zonave të përgjithshme të rrezikut natyror, siç mund të shihet nga udhëzimet kantonale për hartat e rrezikut. Nga këto ndërtesa, një e treta janë të zëna  që janë 5100 ndërtesa banimi. Një e treta e këtyre 10 për qind përdoret për bujqësi, një e pesta janë ndërtesa industriale dhe tregtare, dhe pjesa tjetër përdoret për qëllime të tjera.

Përveç rrëshqitjeve të shkëmbinjve dhe rrëshqitjeve të dheut, Graubündeni është gjithashtu në rrezik nga ortekët, rrjedhjet e mbeturinave, përmbytjet, rrëshqitjet e dheut, shembjet dhe tërmetet. Kjo e fundit përbën rrezikun më të madh, tha specialisti i rreziqeve natyrore kantonale, Urban Maissen, për gazetën “Südostschweiz” në fund të majit. Një tërmet me magnitudë 5.6 ballë në zonën e Churit mund të marrë jetë të panumërta dhe të shkaktojë miliarda euro dëme, tha Maissen për gazetën e përditshme.

“She Leads” në Kreuzlingen: Bëhen bashkë gratë ndërmarrëse në panairin e parë shqiptaro-zviceran të biznesit

Posted on by albinfo.ch

Kreuzlingen, qershor 2025 – Më 15 qershor, qyteti i Kreuzlingenit në Zvicrën lindore do të mirëpresë edicionin e radhës të platformës “She Leads”, një ngjarje e konceptuar si hapësirë ndërveprimi dhe reflektimi për gratë shqiptare në diasporë.

Nën moton “Fuqizim, rrjetëzim, frymëzim.”, programi do të mbledhë figura me ndikim nga fusha të ndryshme si diplomacia, sipërmarrja, shëndetësia, arti dhe aktivizmi, për të trajtuar temat më aktuale që prekin rolin e gruas në biznes.

Panairi i parë dhe më i madhi i biznesit dhe karrierës është organizuar nga dy gra ndërmarrëse shqiptare nga Zvicra, në bashkëpunim me platformën mediale albinfo.ch, ndërsa është mbështetur nga SMZH AG.

Me panairin “She Leads”, synojnë të krijojnë një komunitet të fuqishëm që i mbështet gratë, i bën të dukshme dhe i ndihmon në rrugën drejt pavarësisë dhe suksesit.

Ngjarja do të fillojë në orën 11:00 me hapjen zyrtare dhe regjistrimin e pjesëmarrëseve, ndërsa hapja solemne do të mbahet në orën 14:00, me moderimin e Arta Zejneli – aktore, pedagoge dhe sipërmarrëse e njohur në diasporë. Pjesë e organizimit janë tri figura të angazhuara nga komuniteti shqiptar në Zvicër: Lume Deari, themeluese e agjencisë kreative Goldify.ch dhe bashkëthemeluese e She Leads, Luljeta Ademi, redaktore dhe marketing në albinfo.ch, si dhe Ganimete Bilali, mentore e nënave në fazën pas lindjes, njëherësh bashkëthemeluese e She Leads.

Të ftuarat e nderit, me prani dhe angazhim diplomatik, do të jenë:

Aurela Frick – juriste dhe ish-ministre për Punët e Jashtme e Lihtenshtajnit
Shukrije Ramadani – zëvendësambasadore e Kosovës në Bernë
Monika Zguro – diplomate në Ambasadën e Shqipërisë në Bernë

Në vijim të agjendës, në orën 14:35 do të zhvillohet një sesion me rrëfime të sipërmarrëseve shqiptare që veprojnë në Zvicër, me pjesëmarrjen:

Teuta Kerhani-Rifati, themeluese e FENIX Versicherungen

Qanije Selimi, themeluese e IHS, Rea dhe Neting School

Dr. Kaltrina Zahiti, mjeke e syve, oftalmologe. Aktualisht është pronare dhe udhëheqëse e dy ordinancave oftalmologjike në Zvicër

Pas kësaj, në orën 15:00 do të zhvillohet paneli “Përtej kufijve: Gratë shqiptare në botën e biznesit”, një diskutim mbi sfidat dhe potencialin e grave në tregun evropian të punës dhe në sipërmarrje.

Në bllokun tematik të dytë, duke filluar nga ora 15:30, do të trajtohen katër fusha kyçe të përfshirjes dhe zhvillimit të gruas në diasporë:

Fuqizimi dhe rrjetëzimi në diasporë:

Afrona Dika – përfaqësuese e Global Women Diaspora në Zvicër

Neraida Biçaku – drejtoreshë e GWC Diaspora & Foundation

Shëndeti dhe vetëdija për mirëqenie personale:

Saranda Dervisholli – themeluese e MindanMovement, trajnuese për stil jete

Ardita Sakiri – gjinekologe, themeluese e Frauenarztpraxis Sakiri GmbH

Arsimi dhe përfshirja akademike:

Leureta Hyseni – kryetare e Shoqatës së Studentëve Shqiptarë në Universitetin e St. Gallen

Anife Memeti – artiste e grimit dhe konsulente bukurie

Një moment veçanërisht i rëndësishëm i programit do të jetë takimi me shkrimtaren Shqipe Sylejmani në orën 16:40. Autorja shqiptaro-zvicerane do të lexojë fragmente nga veprat e saj dhe do të zhvillojë një bisedë të hapur me publikun mbi identitetin, prejardhjen dhe rolin e gruas në letërsinë e diasporës.

Ngjarja do të përmbyllet në orën 18:00 me mbylljen zyrtare, ndërsa nga ora 18:30 do të mbahet një mbrëmje festive me muzikë live nga këngëtaret Jehona Shaqiri dhe Arjeta Zhuta.

Luljeta Ademi: “Nuk mjafton të kemi zë, por duhet të ndikojmë me të”

Luljeta Ademi redaktore në platformën Albinfo.ch thekson rëndësinë e një platforme të tillë në realitetin aktual të diasporës: Barazia gjinore nuk është vetëm një ideal është një domosdoshmëri që kërkon hapësira reale dhe të strukturuara mirë, ku gratë jo vetëm marrin pjesë, por ushtrojnë ndikim dhe udhëheqin procese. ‘She Leads’ krijon këtë hapësirë: një platformë ku përvoja individuale kthehet në vlerë kolektive, ku rrëfimi forcon ndërgjegjen dhe ku bashkëpunimi ndërtohet mbi besim, dialog dhe vizion të përbashkët.

Ky edicion afirmon rolin e gruas shqiptare në diasporë si aktore e dijes, si zë me autoritet dhe si forcë që transformon komunitetin. Kjo është një ftesë për pjesëmarrje të vetëdijshme dhe për angazhim të qëndrueshëm në shoqëri.”

“She Leads” është e hapur për të gjitha gratë dhe mbështetësit e tyre

Organizatorët ftojnë të gjitha gratë e interesuara që të marrin pjesë në këtë ditë të pasur me përmbajtje dhe kuptim. Ngjarja është një mundësi për të ndërtuar ura të reja bashkëpunimi, për të forcuar rrjetet ekzistuese dhe për të afirmuar rolin thelbësor të gruas shqiptare në jetën publike të Zvicrës dhe më gjerë.

Agjenda në vijim:

Austri: Çmimi mesatar i makinave të përdorura qëndron në 29,554 €

Posted on by erezzaademi

Tregu i makinave të përdorura është stabilizuar në muajt e parë të këtij viti, megjithëse ka pasur ndryshime të dukshme brenda segmenteve të automjeteve. Makinat e vogla janë sërish mesatarisht nën 15.000 euro dhe çmimi mesatar për automjetet elektrike ka rënë me 1.280 euro që nga janari, sipas Nikolaus Menches, menaxher i vendit për AutoScout24 në Austri.

Në të gjitha mjetet lëvizëse, moshat dhe kategoritë, çmimi mesatar aktual për një makinë të përdorur është 29.554 €. Segmenti i SUV-ve u tregua i qëndrueshëm ndaj çmimeve në fillim të 2025-ës, ndërsa furgonët, tashmë të rinj gjithnjë e më të pakët, panë një rritje të konsiderueshme të çmimeve, transmeton albinfo.at.

Automjetet elektrike panë një rregullim të dukshëm: “Në maj, çmimi mesatar i listimit ishte 41.209 € – 1.280 € më pak se në janar,” tha Menches për APA.

Makinat e përdorura me motor me djegie mbetën relativisht të qëndrueshme. Sipas moshës, një trend i mrekullueshëm është se modelet njëvjeçare kanë fituar 4.1 për qind në çmim që nga fillimi i vitit 2025, ndërsa të gjitha segmentet e tjera kanë qenë në rënie.

Kosovë: Zgjedhjet lokale do të mbahen më 12 tetor

Posted on by erezzaademi

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka caktuar 12 tetorin e vitit 2025 si datën kur do të mbahen zgjedhjet e rregullta lokale në Republikën e Kosovës, transmeton albinfo.ch.

Osmani u ka bërë thirrje të gjitha subjekteve politike, organizatave të shoqërisë civile dhe qytetarëve që t’i qasen këtij procesi me përgjegjësi të plotë, në funksion të garantimit të një procesi gjithëpërfshirës, të rregullt dhe të drejtë.

Ndryshe, zgjedhjet e fundit të rregullta lokale në Kosovë janë mbajtur më 17 tetor 2021.

Studimi në Vjenë: Humbja e shpejtë e peshës shëron dëmtimin e ADN-së

Posted on by erezzaademi

Mbipesha rrit rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare dhe, siç shpjeguan studiuesit në një konferencë “Toksikologjia Gjenetike” në Vjenë, gjithashtu rrit ndjeshëm gjasat për të zhvilluar kancere të ndryshme. Studimet e fundit tregojnë se dëmtimi gjenetik nga pesha e tepërt mund të kthehet pjesërisht përmes humbjes së peshës, edhe pas operacionit bariatrik.

Studiuesi i kancerit paralajmëron “pandeminë e obezitetit”

Rreth 50 për qind e austriakëve janë mbipeshë dhe rreth 10 për qind janë obezë (BMI ≥ 30). “Në shumë pjesë të botës, ne po përballemi me një pandemi obeziteti, pa ndryshim në horizont,” tha Siegfried Knasmüller i Qendrës Kërkimore të Kancerit në MedUni Vjenë.

Më pak e njohur është se rritja e peshës trupore gjithashtu rrit rreziqe të shumta të kancerit. “Sot ne vlerësojmë se afërsisht 40 për qind e të gjitha kancereve shkaktohen nga mënyra e jetesës dhe dieta,” vuri në dukje Knasmüller. Burrat mbipeshë përballen me shkallë më të lartë të kancerit të pankreasit dhe mëlçisë. Gratë mbipeshë shohin më shumë kancer të gjirit dhe mitrës. Kanceri kolorektal rritet në mënyrë të ngjashme në të dy gjinitë, transmeton albinfo.at.

Mikro-inflamacioni kronik streson trupin

Yndyra e tepërt provokon sistemin imunitar të sulmojë indin dhjamor, duke shkaktuar inflamacion të shkallës së ulët në të gjithë trupin. Ky inflamacion gjeneron radikale të lira që dëmtojnë ADN-në. Kur radikalet e lira grumbullohen, ato mund të dëmtojnë materialin gjenetik në çdo qelizë.

Studime të shumta mbi kafshët konfirmojnë se minjtë dhe minjtë obezë zhvillojnë dëmtime të ADN-së dhe tumore në organe të shumta. “Këto kafshë kishin dëmtime gjenetike në çdo organ. Ky është një çelës për kancerin,” tha Knasmüller.

Çfarë ndodh pas humbjes së madhe të peshës?

Helga Stopper e Universitetit të Würzburgut udhëhoqi një studim të pacientëve me obezë të rëndë (BMI mesatar 51), që i nënshtroheshin reduktimit bariatrik të stomakut. Gjashtë deri në dymbëdhjetë muaj pas operacionit, gjatë të cilit shumë humbën 25-33 për qind të peshës së tyre trupore, shënuesit e gjakut të dëmtimit të ADN-së ranë ndjeshëm. “Çdo humbje peshe tashmë sjell një ulje të dëmtimit të gjenomit,” i tha Stopper ekipit të APA.

Knasmüller në Spitalin e Përgjithshëm të Vjenës dhe MedUni Vienna zhvilluan një provë paralele, duke gjetur rezultate të ngjashme. Pacientët që humbën peshë më shpejt treguan rënie më të shpejtë të treguesve të dëmtimit gjenomik, duke arritur një rëndësi statistikore edhe më shpejt.

Medikamentet e reja mund t’i ndihmojnë përdoruesit të heqin deri në 20 për qind të peshës trupore ndërsa janë në to, por efektet afatgjata në dëmtimin e ADN-së dhe rrezikun e kancerit mbeten të paprovuara, tha Stopper. Knasmüller shton se një dietë e pasur me fibra, me bazë bimore dhe e pasur me antioksidantë mund të mbështesë humbjen e peshës dhe të neutralizojë radikalet e lira, duke sugjeruar që një zhvendosje nga ushqimet e përpunuara drejt gatimit me drithëra të plota mund të zvogëlojë më tej rrezikun e kancerit.

Evakuohen disa banorë nga Val de Bagnes në kantonin Valais, shkak – reshjet e shiut

Posted on by erezzaademi

Rreth 30 banorë u evakuuan të dielën në pjesën e sipërme të Val de Bagnes në kantonin Valais për shkak të reshjeve të mëdha. Njerëzit nga Les Epenays, një fshat afër Lourtier, u prekën.

Këta banorë do të “strehohen diku tjetër për një periudhë të pacaktuar. Kjo varet nga natyra, ajo vendos ligjet”, tha për agjencinë e lajmeve Keystone-SDA Antoine Schaller, zëvendëssekretari i përgjithshëm i komunës së Val de Bagnes. Dy ferma në Fregnoley u evakuuan gjithashtu, transmeton albinfo.ch.

Rrjedhat e mbeturinave që kanë rënë në zonë që nga stuhitë e javës së kaluar po bartin dru, baltë dhe gurë të mëdhenj. Duhej të ndërtohej një digë e re. Komuna njoftoi gjithashtu mbylljen e përhershme të shtegut të ecjes midis Les Epenays dhe Champsec.

Ishte vetëm të hënën, vetëm dhjetë muaj pas stuhive të mëdha në Valais, që një rrëshqitje dheu shkatërroi urën e përkohshme të emergjencës në pjesën e sipërme të Val de Bagnes. Tani ka vetëm një lidhje për këmbësorët dhe shtegun e çiklizmit me fshatin Lourtier. Është formuar edhe një liqen i vogël, por aktualisht nuk përbën ndonjë rrezik.

Zjarret në pyje në Kanada shkaktojnë dukshmëri të kufizuar në malet zvicerane

Posted on by erezzaademi

Pavarësisht rrezeve të diellit, ajri në malet zvicerane nuk është plotësisht i pastër. Shkak për këtë është tymi i zjarreve në pyje në Kanada, i cili tashmë ka arritur në Evropë.

Në Jungfraujoch në Alpet Bernese, përqendrimi i grimcave është pak mbi vlerën kufi, në 57 mikrogramë për metër kub, siç raportohet nga shërbimi i motit Meteonews Zvicër, transmeton albinfo.ch.

Rritja e përmbajtjes së aerosolit mund të shihet edhe në imazhet satelitore, njoftoi MeteoSwiss. Një turbullim i lehtë i dukshmërisë u regjistrua gjithashtu në Gemsstock, në kantonin Uri.

Sipas raportit kombëtar të zjarrit në pyje të Kanadasë, ndonjëherë kishte mbi njëqind zjarre. Thatësira dhe era e jashtëzakonshme shkaktuan zjarret dhe përhapjen e tyre. Deri në fund të majit, më shumë se 17.000 njerëz ishin evakuuar.

Ushtria zvicerane rrit stërvitjet ndërkombëtare mes kritikave politike

Posted on by albinfo.ch

Me vetëm 50 ditë në krye të Ministrisë së Mbrojtjes, Martin Pfister ka dhënë sinjalet e para të një kursi më të ashpër në çështjet e sigurisë: intensifikim i stërvitjeve ushtarake ndërkombëtare, rritje e bashkëpunimit me NATO-n dhe BE-n, dhe përgatitje për skenarë realë lufte që ai thotë po bëhen gjithnjë e më të mundshëm në Evropë. Por ky kurs nuk kalon pa kundërshtime, shkruan RTS, transmeton albinfo.ch.

Aktualisht, avionët luftarakë zviceranë F/A-18 po stërviten në Istrana të Italisë, krah për krah me Eurofighter, F-35 të ushtrisë italiane dhe F-16 të Forcave Ajrore Amerikane. Ushtrime të ngjashme janë zhvilluar muajin e kaluar në Hungari dhe për herë të parë në 30 vjet, në Austri, duke përfshirë 1.000 trupa.

SVP, partia më e madhe e djathtë në Zvicër, po ngre zërin kundër këtij angazhimi të zgjeruar jashtë kufijve kombëtarë. Për të, çdo afrim me NATO-n apo BE-n bie ndesh me neutralitetin e armatosur, një nga shtyllat e identitetit politik zviceran. Ajo kërkon që Pfister të distancohet qartësisht nga “aleancat ushtarake ndërkombëtare”.

Por sipas autoriteteve ushtarake, këto shqetësime janë të pabazuara. Peter Merz, komandant i Forcave Ajrore Zvicerane, theksoi në një intervistë se çdo stërvitje rishikohet ligjërisht dhe se asnjë skenar që shkel neutralitetin nuk praktikohet. Ai nënvizoi se stërvitjet jashtë vendit ofrojnë kushte që nuk janë të disponueshme në Zvicër dhe janë thelbësore për përgatitjen, transmeton albinfo.ch.

Pfister, nga ana e tij, mbron kursin e tij: “Është e rëndësishme të bashkëpunojmë me fqinjët tanë, NATO-n dhe BE-n, gjithmonë me respekt për neutralitetin,” deklaroi ai në paraqitjen e parë publike që nga marrja e detyrës. Për të, rreziku në rritje i një konflikti në Evropë kërkon një ushtri të përgatitur dhe të koordinuar.

Ndërkohë, kontestimet politike nuk ndalen me stërvitjet. Blerja e avionëve luftarakë F-35, të planifikuar të hyjnë në shërbim nga viti 2027, ka ngjallur polemika të mëdha, sidomos në krahun e majtë të Parlamentit. Por Merz është kategorik: anulimi nuk është opsion. Ai thekson se edhe vendet prodhuese të avionëve evropianë po blejnë F-35. Dymbëdhjetë shtete evropiane janë tashmë blerëse, transmeton albinfo.ch.

Polici Alban Rashiti dëshmon në gjykatë për sulmin terrorist në Banjskë dhe vrasjen e rreshterit Afrim Bunjaku

Posted on by albinfo.ch

Polici i Njësisë së Ndërhyrjes së Shpejtë, Alban Rashiti, ka dhënë sot një dëshmi të detajuar dhe rrëqethëse para trupit gjykues në Gjykatën Themelore të Prishtinës për sulmin e armatosur të 24 shtatorit 2023 në Banjskë të Zveçanit, ku mbeti i vrarë rreshteri Afrim Bunjaku, raporton albinfo.ch.

Sipas Rashitit, gjithçka kishte nisur rreth orës 02:10 të mëngjesit, kur ai bashkë me kolegët Çlirim Shaqiri dhe Mirsad Kryeziu ishin duke u kthyer nga patrullimi në drejtim të bazës. Aty, afër urës në hyrje të fshatit Banjskë, ata hasën dy kamionë të rëndë të pozicionuar paralel mbi urë, të cilët e kishin bllokuar rrugën.

“E kemi konsideruar situatën si të dyshimtë, por nuk kemi parë ndonjë lëvizje apo persona të pranishëm”, rrëfeu Rashiti, duke shtuar se përpjekjet për të kontaktuar dhomën komanduese në ato momente ishin të pasuksesshme për shkak të problemeve me lidhjen.

Pas njoftimit të komandës, ekipit iu kërkua të kthehej në vendin e ngjarjes për të vëzhguar më tej. Ata u rikthyen dhe parkimi i veturës u bë 30 metra larg urës, në përpjekje për të gjetur një pozicion më të sigurt. Sipas Rashitit, ndriçimi në zonë ishte jashtë normales, “thuajse i përgatitur”.

Më pas, në vendin e ngjarjes mbërritën dy vetura të tjera të policisë, mes tyre edhe rreshteri Afrim Bunjaku. Polici Rashiti kujton momentin e takimit me të: “U përshëndetëm, u konsultuam dhe u shpërndamë për të marrë pozita të sigurisë. Ishim të vetëdijshëm për rrezikun potencial.”

Por qetësia nuk zgjati shumë. Vetëm pak çaste më vonë ndodhi një shpërthim i fuqishëm.

“Kur kam kthyer kokën, pashë zjarr. Kuptova që isha plagosur në krah. Filluan të shtënat nga të gjitha drejtimet e fshatit, me dhjetëra armë të kalibrave të ndryshëm”, rrëfeu ai. Rashiti, duke u përpjekur të marrë pozicion mbrojtës, vërejti trupin e rreshterit Afrim Bunjaku, i shtrirë, i gjakosur dhe pa shenja jete.

Ai tregoi gjithashtu për përpjekjet për të shpëtuar rreshterin e plagosur. Bashkë me kolegët, u përpoqën të afrojnë veturën, por ajo u godit me armë dhe u bë e palëvizshme. Pasi krijuan errësirë duke shkatërruar dritat e rrugës, ata u përpoqën sërish. Vetëm atëherë Rashiti zbuloi se ishte plagosur, por vendosi të vazhdojë të mbulojë kolegët me zjarr për t’i lejuar të tërheqin trupin e rreshterit.

“Isha i plagosur, por nuk e thashë sepse situata ishte e rëndë. Rreshteri ishte në rrezik dhe duhej vepruar me shpejtësi”, tha Rashiti.

Sipas tij, pasi rreshteri u fut në veturë, kolegët u nisën për ndihmë mjekësore nën të shtëna të vazhdueshme armësh, por arritën të largoheshin nga zona.

Kjo dëshmi përforcon edhe më tej akuzat për organizim terrorist, të drejtuar nga Milan Radojiçiq, dhe i shton peshë hetimeve për sulmin më të rëndë të pasluftës ndaj Policisë së Kosovës. Trupi gjykues pritet ta shqyrtojë këtë provë në kuadër të procesit gjyqësor ndaj tre të pandehurve të pranishëm dhe 42 të tjerëve në arrati, raporton albinfo.ch.

DW: Rusia intensifikon operacionet hibride në Evropë

Posted on by albinfo.ch

Akte sabotimi ndaj dërgesave të armëve për Ukrainën, sulme ndaj infrastrukturës energjetike dhe telekomunikacionit, propagandë pro-ruse, madje edhe vrasje  këto janë vetëm disa nga format e operacioneve hibride që Rusia po përdor gjithnjë e më shpesh kundër vendeve evropiane që nga fillimi i agresionit ushtarak ndaj Ukrainës në shkurt të vitit 2022, shkruan DW, transmeton albinfo.ch.

Sipas një studimi të publikuar nga Universiteti i Leidenit në Holandë, numri i këtyre incidenteve është në rritje të vazhdueshme. Bart Schuurman, udhëheqës i studimit dhe njëherësh ekspert i sigurisë, e cilëson raportin si një “thirrje zgjimi” për politikën evropiane. Ai paralajmëron për kërcënime serioze ndaj aviacionit civil dhe shërbimeve publike që mund të rrezikojnë mijëra qytetarë.

Një rast i rëndë është sulmi me zjarrvënie ndaj një kontejneri ajror mallrash të kompanisë gjermane DHL, pak para ngarkimit në një avion  një incident që, sipas hetimeve, dyshohet të jetë organizuar nga inteligjenca ruse, duke treguar gatishmëri për të pranuar edhe pasoja njerëzore.

Gerhard Conrad, ish-agjent i Shërbimit Federal të Inteligjencës së Gjermanisë (BND), në një intervistë për Deutsche Welle, thekson se, ngjashëm me Luftën e Ftohtë, Rusia po përdor të gjitha mjetet e inteligjencës: nga spiunazhi ushtarak e industrial deri te frikësimi i popullsisë dhe destabilizimi politik në vendet e BE-së.

Një risi shqetësuese është rekrutimi i të ashtuquajturve “agjentë të disponueshëm”,  simpatizantë të Rusisë që rekrutohen në vendet e BE-së për të kryer akte sabotimi ose për të spiunuar baza ushtarake, shpesh duke përdorur dronë. Në Gjermani, veçanërisht para zgjedhjeve për Bundestag, është rritur numri i incidenteve që përfshijnë këta sabotatorë jo-profesionistë.

Sipas Conrad, kërcënimi nga Rusia nuk është i ri, por i pranishëm të paktën që nga viti 2014, kur Rusia aneksoi gadishullin e Krimesë dhe ndërhyri në lindje të Ukrainës. Ai thekson se Evropa duhet të përgatitet për një mbrojtje afatgjatë kundër kërcënimeve hibride, duke forcuar shërbimet e inteligjencës dhe kapacitetet ushtarake. “Për këtë nevojiten më shumë personel, mjete teknike dhe korniza ligjore që lejojnë identifikimin e hershëm të këtyre strukturave dhe modeleve të sulmeve”, tha ai, transmeton albinfo.ch.

Pas katastrofës në Blatten: Dilema e rindërtimit midis zonave të kuqe dhe shpresës komunitare

Posted on by albinfo.ch

Dhjetë ditë pas rrëshqitjes masive të dheut që e fshiu nga harta fshatin Blatten në kantonin Valais, pyetjet mbi të ardhmen e tij mbeten të shumta dhe pa përgjigje të qarta. Megjithëse autoritetet kanë premtuar rindërtim, sfidat përpara janë të mëdha  që nga sigurimi i një vendndodhjeje të re jashtë zonave të rrezikut e deri te ruajtja e ndjenjës së komunitetit që një tragjedi e tillë kërcënon ta copëtojë, shkruan RTS, transmeton albinfo.ch.

“Blatten ka ende një të ardhme. Do të kthehemi atje,” deklaroi menjëherë pas katastrofës presidenti i bashkisë, Matthias Bellwald. Por, përballë një harte të rrezikut që klasifikon pothuajse të gjithë Lötschental-in si zonë të kuqe, fjalët e tij përballen me realitetin e pamëshirshëm të natyrës dhe kufizimeve ligjore.

Këshilltari Federal Albert Rösti e bëri të qartë se asnjë plan rindërtimi nuk do të miratohet në zona të kuqe, pavarësisht ndonjë përjashtimi të mëparshëm në zona të tjera të Valais. Kjo e lë të hapur vetëm mundësinë e gjetjes së një vendi të ri jashtë zonave të ndaluara, diçka e vështirë në një terren të pjerrët dhe me pak hapësirë të sigurt.

Eksperti i rreziqeve natyrore, Andreas Zischg, ofron një dritë shprese: ndërtimi i strukturave mbrojtëse, si mure kundër ortekëve apo barriera kundër rrëshqitjeve, mund të ulë rrezikun në disa zona të kuqe në një nivel të pranueshëm. Por ky është një proces që kërkon analiza të gjata dhe investime të mëdha, dhe një zgjidhje përfundimtare mund të vonojë deri në dhjetë vjet, transmeton albinfo.ch.

Megjithatë, këshilltari kantonal Beat Rieder, i cili jeton në luginë, paralajmëron: “Nëse zhvendosemi brenda dhjetë vjetësh, popullsia nuk do të jetë më atje.” Ai kërkon një proces të përshpejtuar, duke sugjeruar që një zgjidhje provizore ose e pjesshme të arrihet brenda një viti.

Shembulli i Gondos, i shkatërruar nga një rrëshqitje balte më 2000, ofron një narrativë shprese. Aty, pavarësisht 13 viktimave dhe largimit të shumë banorëve, komuniteti u ringrit me ndihmën e donacioneve dhe përkushtimit lokal. “Ne e paguam shtrenjtë, por u kthyem,” thotë Rolf Gruber, një banor që ka jetuar për dekada në fshat.

Sot, Gondo është ende i vogël, me vetëm 75 banorë, por ka ruajtur zemrën e vet kolektive. Për kryetarin e fshatit, Daniel Squaratti, rikthimi ishte më shumë se rindërtim fizik  ishte një akt identiteti: “Blatten nuk është vetëm një vend, është një ndjenjë.”

Një grup koordinimi është krijuar për të vlerësuar mundësitë dhe për të udhëhequr rindërtimin. Por të gjitha sytë janë tani te kantoni i Valais, autoritetet federale dhe komuniteti lokal, për të parë nëse Blatten do të ndjekë rrugën e Gondos apo do të mbetet një kujtim i dhembshëm i rrezikut malor, transmeton albinfo.ch.