Archives

Shi i rrëmbyeshëm në Zvicër: 160 raportime në Aargau, situatë e tensionuar në Glarus

Posted on by erezzaademi

Stuhi të forta dhe shira të rrëmbyeshëm i mbajtën departamentet e zjarrfikësve në disa kantone të zënë.

Në kantonin e Aargaut, u morën 160 raportime brenda tre orëve në fillim të mbrëmjes.

Reshje të rrëmbyeshme shiu patën edhe në pjesë të Bernese Oberland, Zvicrës Qendrore, Glarus dhe Toggenburg.

20 departamente zjarrfikësish u aktivizuan, tha një zëdhënës i Policisë Kantonale të Aargaut për Keystone-SDA. Askush nuk u lëndua. Bodrumet dhe nënkalimet u përmbytën dhe disa pemë ranë.

Në Burg, rrufeja goditi një ndërtesë, por nuk shkaktoi zjarr. Bözbergstrasse u desh të mbyllej për tre orë për shkak të mbeturinave në rrugë. Midis orës 5:20 dhe 6:20 pasdite, 83 milimetra shi ranë në Bözberg – ekuivalente me 83 litra për metër katror. Sipas SRF Meteo, kjo është një nga totalet më të larta të reshjeve të regjistruara ndonjëherë në Zvicër në një orë, transmeton albinfo.ch.

Glarus: Situata nuk është qetësuar ende

Brenda 48 orëve, reshje të përhapura prej 50 deri në 70 milimetrash ranë përgjatë kodrave qendrore dhe lindore të Alpeve. Në kantonin e Glarus, përrenjtë dolën nga shtrati të shtunën dhe uji depërtoi në bodrume dhe garazhe nëntokësore.

Një rrëshqitje balte e bëri Klöntalerstrasse të pakalueshme. Megjithatë, rruga është rihapur që atëherë, njoftoi kantoni i Glarus të dielën nëpërmjet aplikacionit paralajmërues Alertswiss të qeverisë federale.

Situata nuk është qetësuar ende, sipas Policisë Kantonale të Glarus. Priten reshje të mëtejshme këtë pasdite.

Në kantonin e Uri, Axenstrasse është e mbyllur deri të paktën në orën 12 të mesditës të hënën. Një rrjedhë mbeturinash dëmtoi objektet në Axenstrasse pranë Sisikon në zonën Gumpisch një ditë më parë.

Qeveria federale rrit nivelin e rrezikut në Zvicrën Qendrore dhe Glarus

Qeveria federale ka përditësuar paralajmërimin e saj për shira të rrëmbyeshëm, i cili është i vlefshëm deri të martën në mëngjes për zonat në Zvicrën Qendrore dhe kantonin e Glarus. Këto zona janë në nivelin e rrezikut 4, që do të thotë “rrezik i lartë”. Nivelet e lumenjve dhe liqeneve mund të rriten me shpejtësi, duke çuar në përmbytje dhe rrëshqitje toke. Qeveria federale gjithashtu rekomandon shmangien e zonave të caktuara, siç janë brigjet e lumenjve, përrenjve ose liqeneve  dhe shpatet e pjerrëta.

Sipas SRF Meteo, shira të rrëmbyeshëm dhe stuhi do të ndodhin përsëri në shumë vende duke filluar nga kjo pasdite. Pritet që të bjerë midis 80 dhe 130 mm shi në shpatet veriore të Alpeve nga e shtuna deri të martën, dhe pak më shumë në disa vende. Në shumë vende, kjo është më shumë se gjysma e reshjeve që bien në një korrik mesatar.

Turistë të rinj, shqetësime të vjetra: Luzern nën presion

Posted on by erezzaademi

Stacioni i trenit të Luzern, herët në mëngjes: Njerëz të panumërt po shtyjnë valixhe të mëdha pranë tyre. Ata po udhëtojnë nëpër Zvicër si çift ose si familje. Destinacioni i tyre i radhës: Interlakeni. Ata po marrin Zentralbahn (Hekurudhën Qendrore) mbi Qafën Brünig  dhe me ta, sipas llogaritjeve të hekurudhave, janë mesatarisht 1.7 valixhe.

Turizmi individual është rritur, thotë Thomas Keiser, zëdhënës për median i Zentralbahn. “Para pandemisë së koronavirusit, kishte shumë mysafirë në grup. Bagazhet transportoheshin me autobus.” Tani, mysafirët nga India, Malajzia ose SHBA-ja mbërrijnë vetë dhe hipin në tren me bagazhe të rënda, transmeton albinfo.ch.

Këto bagazhe mund të bëhen një rrezik sigurie. Nëse vendosen gabimisht, valixhet mund të rrokullisen nëpër tren ose të bllokojnë rrugët e arratisjes.

Për të krijuar hapësirë shtesë magazinimi, Zentralbahn kohët e fundit ka eliminuar disa nga vendet e saj. Udhëtarët individualë mund t’i vendosin valixhet e tyre në vazo të mëdha plastike të vendosura në vendet e një ndarjeje për katër persona.

Popullsia vazhdon të shqetësohet

Luzerni është një nga destinacionet turistike më të njohura të Zvicrës. Në vitin 2024, qyteti regjistroi rreth 1.4 milion qëndrime me netë, dhe tendenca është në rritje. Për vite me radhë, Luzern është përpjekur të largohet nga turizmi i bazuar në makina drejt turizmit individual. Ka pasur gjithnjë e më shumë zëra midis popullsisë që shprehin shqetësim në lidhje me turizmin masiv dhe rrugët e mbingarkuara në Qytetin e Vjetër. Tani, ky qëllim duket se është arritur pjesërisht, shkruan SRF.

Megjithatë, rritja e turizmit individual sjell me vete sfida të reja. Përmbytja e bagazheve në Zentralbahn (Hekurudha Qendrore) është vetëm një shembull. Që në vitin 2023, votuesit në Luzern miratuan një iniciativë për të kufizuar apartamentet Airbnb në mënyrë që të mbrojnë strehimin për vendasit.

“Popullsia vendase percepton probleme të ndryshme me turizmin individual sesa me turizmin masiv”, thotë Nicole Stuber, e cila hulumton turizmin në Universitetin e Shkencave dhe Arteve të Aplikuara të Luzernit.

Nëse vendasit shqetësohen prej tij në jetën e tyre të përditshme varet nga situata. “Nëse një turist zvarrit valixhen e tij nëpër kalldrëm gjatë ditës, nuk është problem  por natën, ai i zgjon njerëzit. Kjo është bezdisëse.”

Dy anët e turizmit

Pavarësisht nëse është turizëm individual apo masiv, problemet lindin kur arrihen kufijtë e kapacitetit, thotë Nicole Stuber. Me fjalë të tjera, aspektet negative të turizmit bëhen të dukshme kur më shumë njerëz duan të vizitojnë një vend sesa vendi ka kapacitet për të akomoduar.

Në raste të tilla, turizmi duhet të menaxhohet. Kjo është më e lehtë me ture në grup, pasi i gjithë udhëtimi rezervohet paraprakisht për të gjithë.

Megjithatë, strategjitë e synuara mund të përdoren gjithashtu për të udhëhequr në mënyrë efektive udhëtarët individualë, sipas studiueses së turizmit. “Qytetet në të gjithë botën aktualisht po testojnë zgjidhje të tilla si aplikacione për rezervime ose oferta alternative për atraksione të mbipopulluara.”

Megjithatë, kur bëhet fjalë për aspektet pozitive të turizmit, udhëtarët individualë kanë avantazhet e tyre: “Ata kanë tendencë të qëndrojnë më gjatë dhe zakonisht shpenzojnë më shumë para”, thotë Nicole Stuber.

Kjo vlerë e shtuar në rritje është një nga arsyet pse qyteti i Luzernit po përpiqet të rrisë turizmin individual. Tani është koha për të kapërcyer sfidat e shoqëruara.

NASA përballet me një reduktim të ndjeshëm të stafit, afro 20% pritet të largohen

Posted on by Alb

Administrata Kombëtare e Aeronautikës dhe Hapësirës (NASA) pritet të humbasë rreth 20% të fuqisë së saj punëtore, sipas raporteve të fundit. Pas këtij reduktimi, pritet që numri i përgjithshëm i punonjësve të bjerë në afërsisht 14,000, me rreth 3,870 persona që do të largohen nga agjencia.

Shumica e punonjësve që kanë vendosur të largohen e kanë bërë këtë përmes programit të “dorëheqjes së shtyrë” (DRP), një iniciativë e kohës së administratës Trump. Cheryl Warner, zëdhënëse për median në NASA, bëri të ditur se në raundin e parë aplikuan rreth 870 punonjës, ndërsa afro 3,000 të tjerë u shtuan në raundin e dytë.

Në këtë shifër përfshihen edhe 500 punonjës që janë larguar përmes proceseve të zakonshme të pushimit nga puna.

“Siguria mbetet një prioritet i lartë për agjencinë tonë, teksa përpiqemi të bëhemi më efikasë dhe të ruajmë aftësinë për të udhëhequr eksplorimin e hapësirës në një epokë të re inovacioni, përfshirë misionet drejt Hënës dhe Marsit,” thuhet në një deklaratë zyrtare të NASA-s.

Nëse trendi aktual vazhdon, deri në janar të vitit të ardhshëm, numri i përgjithshëm i punonjësve në NASA do të ulet në rreth 14,000.

Pesë pajisje që ngadalësojnë Wi-Fi-në tuaj në shtëpi pa e kuptuar

Posted on by Alb

Performanca e internetit Wi-Fi në shtëpi mund të ndikojë shumë nga disa pajisje që ndodhen pranë ruterit, edhe pa e ditur ju.

Pozicionimi i ruterit është shumë i rëndësishëm. Ekspertët këshillojnë që ai të mos vendoset pranë mureve të trasha apo në dysheme. Por shpesh nuk paralajmërojnë për pajisjet që mund ta pengojnë sinjalin.

Sipas teknologëve, disa pajisje duhet të mbahen larg ruterit sepse ndikojnë në cilësinë e Wi-Fi-së. Nëse interneti ju ngadalësohet ose sinjali nuk është i qëndrueshëm, mund të jetë për shkak të ndonjërit prej këtyre:

Televizorët – bllokojnë sinjalin e Wi-Fi-së;

Frigoriferët – përthithin sinjalin;

Mikrovalët – punojnë në të njëjtat valë radio dhe ndërpresin sinjalin kur janë afër ruterit;

Altoparlantët me Bluetooth – shkaktojnë ndërhyrje si mikrovalët;

Telefonat pa kabllo (wireless) – edhe pse më pak të përdorur, ndikojnë gjithashtu negativisht.

Nëse doni që interneti të funksionojë më mirë, provoni të largoni ruterin nga këto pajisje.

 

Manipulimi i zonave zgjedhore: Strategjia e Donald Trump për zgjedhjet afatmesme

Posted on by Alb

Gjashtëmbëdhjetë muaj para zgjedhjeve afatmesme, Donald Trump po përpiqet të rishkruajë hartën elektorale amerikane për të forcuar fuqinë republikane. Ai e pranon hapur përdorimin e “gerrymandering”, një strategji politike që synon të riformulojë ndarjen e zonave elektorale në favor të Partisë Republikane, me qëllimin për të ruajtur shumicën në Kongres në vitin 2026.

Që nga kthimi i tij në Shtëpinë e Bardhë në janar, Trump ka bërë një sërë njoftimesh dhe vendimesh me një stil të trashëguar nga këshilltari i tij Steve Bannon: duke mbushur hapësirën mediatike për të dezorientuar institucionet që e kundërshtojnë.

Shembulli më i fundit: mbyllja e sektorit shkencor të Agjencisë për Mbrojtjen e Mjedisit (EPA). Qindra fizikantë, biologë dhe kimistë do të humbasin punën. Ata punonin mbi cilësinë e ajrit, toksicitetin e tokës dhe efektet e zjarreve pyjore në shëndetin publik.

Duhet thënë se me një shumicë në Kongres, Trump ka duar të lira të paktën deri në zgjedhjet afatmesme, që do të mbahen në nëntor 2026, kur rinovohet e gjithë Dhoma e Përfaqësuesve dhe një e treta e Senatit.

Për të maksimizuar shanset për të ruajtur shumicën dhe për të vazhduar vrullin e tij politik, presidenti amerikan synon të rishkruajë hartën elektorale në favor të republikanëve. Ai flet hapur për “gerrymandering”, një praktikë e njohur por rrallëherë e pranuar publikisht: manipulimi i ndarjes së zonave zgjedhore për të favorizuar një parti të vetme.

Teksasi në qendër të vëmendjes

Teksasi është aktualisht në epiqendër të kësaj manovre. Të hënën, legjislatura e shtetit nisi një sesion të posaçëm për të rishikuar hartën zgjedhore. Normalisht, kjo ndodh pas çdo regjistrimi të popullsisë. Por këtë herë, ndryshimet janë zyrtarisht një kërkesë e Departamentit të Drejtësisë, i cili i konsideron disa zona që favorizojnë minoritetet si “të paligjshme”.

Qëllimi i vërtetë i Teksasit

Një interpretim i paparë dhe i diskutueshëm i ligjit zgjedhor amerikan, në fakt, një pretekst. I shqetësuar për shumicën e tij, Trump dëshiron që aleatët e tij të krijojnë më shumë zona të favorshme për republikanët.

Javën e kaluar, ai e konfirmoi publikisht këtë plan: shpreson të fitojë pesë vende shtesë në Teksas. Një ofensivë e drejtpërdrejtë që nuk fsheh aspak dëshirën për ta përsëritur në shtete të tjera.

“Kjo përpjekje për të kapur pushtetin është një përpjekje për të rishkruar rregullat politike në mënyrë që të mos ketë më rregulla, kufizime apo kontroll ndaj fuqisë së Donald Trump,” thotë Lloyd Doggett, përfaqësues demokrat nga Teksasi.

Demokratët e dënojnë këtë manovër si një përpjekje për të blinduar vendet e tyre në Kongres në dëm të kundërshtarëve. Kjo ndodh në një kohë kur harta politike e Teksasit është tashmë e ngurtë: asnjë zonë nuk është realisht konkurruese. Në zgjedhjet e vitit 2024, republikanët fituan 56% të votave, por siguruan gati tri të katërtat e vendeve në Kongres.

Krijimi i pesë zonave të reja me shumicë republikane mund ta çojë hartën zgjedhore në kufijtë e saj, duke rrezikuar të shpërndajë shumë elektoratin republikan.

Përgatitjet e demokratëve

Shumë në kampin demokrat janë të alarmuar nga kërkesat e Departamentit të Drejtësisë ndaj disa shteteve për të dorëzuar të dhëna të detajuara mbi votuesit dhe pajisjet e votimit – një lëvizje e pazakontë dhe shqetësuese, veçanërisht në një kontekst ku Trump vazhdon të përmendë, pa prova, mashtrimin zgjedhor sa herë që votimi nuk shkon në favorin e tij.

Nëse Teksasi ndryshon hartën e tij, çështja pritet të përfundojë në gjykatë. Harta aktuale është tashmë subjekt i një ankese, me demokratët që e konsiderojnë diskriminuese ndaj minoriteteve.

Përballë manovrës së Teksasit, edhe Kalifornia po shqyrton mënyra për të rishkruar hartën e saj zgjedhore dhe për të krijuar më shumë zona me shumicë demokrate. Vitet e fundit, ky shtet kishte depolitizuar procesin, duke ia besuar një komisioni të pavarur. Tani, guvernatori dhe drejtuesit e legjislaturës po shqyrtojnë mundësinë e rikthimit të kontrollit, edhe nëse kjo do të thotë të hyjnë në një zonë ligjore të paqartë. Lëvizje e rrezikshme, por simbolikisht e fuqishme.

Nëse Teksasi ecën përpara, mund të nisë një reaksion zinxhir. Kjo spirale e paprecedent mund të ndryshojë rrënjësisht balancat në zgjedhjet afatmesme, zgjedhje që tradicionalisht janë të pafavorshme për partinë në pushtet.

Një parazit tropikal përhapet nga Zvicra në Gjermani

Posted on by Alb

Një dëmtues tropikal po i shkakton telashe serioze bujqësisë zvicerane. Bëhet fjalë për krimbin e molës së domates (Helicoverpa armigera), i cili dëmton pothuajse çdo kulturë bimore. Tashmë, kjo molë po përhapet drejt veriut.

Në jug të Gjermanisë, pararendësit e saj kanë filluar të shkaktojnë dëme. Që nga viti 2024, Zvicra po monitoron përhapjen e molës së domates përmes kurthave. Sipas Qendrës Federale për Kërkime Bujqësore (Agroscope), vetëm në vitin 2023, krimbat e kësaj molle shkaktuan humbje të mëdha në prodhimet bujqësore, deri edhe në shkatërrim të plotë të të korrave, transmeton albinfo.ch.

Në fund të qershorit të këtij viti, numri i molëve të kapura në kurthe ishte më i lartë se vitin e kaluar. Dëmet e para të sezonit u shfaqën në kulturat e domates në jug të Alpeve.

Në Gjermani, këta krimba tashmë po shkaktojnë dëme të konsiderueshme në kulturat e qiqrave. Larvat e kësaj molle janë më të rrezikshme për kulturat bujqësore sesa vetë brumbulli japonez, duke shkatërruar mbi 100 lloje bimësh të dobishme.

Veshalla e Tetovës mirëpret mërgimtarët në manifestimin tradicional “Votra jonë na bashkon”

Posted on by Alb

Fshati i Veshallës në Malësinë e Tetovës sot u mbush me jetë, ngjyra dhe emocione, teksa mërgimtarë nga vende të ndryshme të botës u mblodhën në kuadër të manifestimit tradicional “Votra jonë na bashkon”.

Ngjarja u shënua me një program të pasur kulturor dhe muzikor, ku dominuan këngët folklorike, vallet tradicionale të Malësisë dhe këngët patriotike që ngjallën ndjenja krenarie e mall për vendlindjen. Atmosferën e bëri edhe më të ngrohtë dhe të veçantë paraqitja e vajzave të reja me veshje tradicionale shqiptare, të cilat pasqyronin hijeshinë dhe pasurinë kulturore të kësaj treve, njofton kryetari i kësaj komune Bilall Kasami.

Përmes këtij manifestimi, banorët vendas dhe mërgimtarët forcuan edhe një herë lidhjen e tyre me rrënjët,  gjuhën, kulturën, traditat dhe zakonet që vazhdojnë të ruhen me përkushtim në këtë fshat malor, transmeton albinfo.ch.

Ky aktivitet i përvitshëm jo vetëm që mban gjallë frymën e bashkimit, por gjithashtu dëshmon për përkushtimin e komunitetit në ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore shqiptare.

 

Tragjedi në Ujman: Humb jetën mërgimtari 33 vjeçar pasi kërceu nga ura

Posted on by Alb

Një ngjarje tragjike ka ndodhur në Liqenin e Ujmanit në pjesën veriore të Kosovës, ku dyshohet se një mërgimtar ka humbur jetën pasi është hedhur nga ura e këtij liqeni dhe nuk ka dalë më në sipërfaqe.

Policia ka konfirmuar rastin, ndërsa sipas mediave lokale, bëhet fjalë për Rr. Latifin, një 33-vjeçar nga fshati Cerajë i Mitrovicës, i cili jetonte dhe punonte jashtë vendit, transmeton albinfo.ch.

Shefi i Policisë për Rajonin e Mitrovicës së Veriut, Petrit Fejza, ka deklaruar për Insajderin se kërkimet janë ende në vazhdim dhe trupi i tij nuk është gjetur ende.

“Njësitë e kërkim-shpëtimit ndodhen në terren dhe po punojnë intensivisht për gjetjen e trupit”, tha ai.

 

 

Zvicra sfidon ChatGPT: ETH zhvillon model të ri AI me burim të hapur

Posted on by Alb

Dy universitetet prestigjioze të Zvicrës, ETH Cyrih dhe ETH Lozanë, po zhvillojnë një model të madh gjuhësor (LLM) të ri, plotësisht publik, transparent dhe me burim të hapur, si alternativë ndaj modeleve komerciale si ChatGPT.

Modeli, që pritet të lansohet këtë vit, është trajnuar në mbi 1000 gjuhë dhe synon të jetë ndër më të fuqishmit në botë në kategorinë e tij. Qëllimi është të promovohen vlerat etike, inovacioni evropian dhe transparenca në përdorimin e AI-së, transmeton albinfo.ch.

Projekti mbështetet edhe nga qendra e superkompjuterëve në Lugano, ku është përdorur infrastruktura “Alps” për trajnimet intensive, duke përdorur energji elektrike të qëndrueshme dhe pa CO₂.

Shkencëtarët besojnë se ky zhvillim mund të shënojë një pikë kthese për Evropën në garën globale të inteligjencës artificiale.

 

 

Rritje e ndjeshme e shitjeve të makinave elektrike në rang global, Kina në krye të tregut

Posted on by Alb

Tregu botëror i automjeteve elektrike po njeh një rritje të shpejtë, kryesisht falë një zgjerimi të madh në Kinë dhe një rikthimi të interesit në Evropë.

Gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2025, janë regjistruar mbi 5.9 milionë makina elektrike me bateri (BEV) në nivel global, që përbën një rritje prej 37% në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Kjo rritje është dukshëm më e madhe se ajo vjetore e vitit 2024, e cila ishte rreth 14%.

Kina vazhdon të udhëheqë tregun, duke shitur më shumë se 3.7 milionë automjete BEV, një rritje prej 47% krahasuar me një vit më parë.

Ndërkohë, Evropa ka përjetuar një shtim të ndjeshëm të kërkesës për automjete elektrike, me 1.2 milionë makina BEV të shitura, një rritje prej 25%, që shënon gjithashtu një rekord për këtë periudhë të vitit.

Sipas analistëve të industrisë, përforcimi i rregulloreve për emetimet e CO2 nga flotat e makinave ka ndikuar në këtë trend pozitiv.

Megjithatë, Evropa po përballet me një rënie relative në peshën e saj globale në tregun e BEV-ve, pasi Kina dhe vende të tjera po rriten me ritme më të shpejta.

Cili është qëllimi që disa kantone në Zvicër vendosin ndalimin e telefonave në shkolla?

Posted on by Alb

Në fillim të vitit të ri shkollor, disa nxënës në Zvicër do të përballen me një rregull të re: ndalimin e përdorimit të pajisjeve personale si telefonat celularë, tabletat dhe madje edhe orët inteligjente në ambientet shkollore.

Kantonet Aargau dhe Nidwalden tashmë e kanë miratuar këtë ndalim, ndërsa Valais po e shqyrton një masë të ngjashme. Pajisjet duhet të ruhen ose të dorëzohen gjatë kohës së shkollës.

Përse ndalohet telefoni?

Qëllimi i ndalimit është rritja e përqendrimit dhe përmirësimi i komunikimit mes nxënësve. Por mendimet janë të ndara.

Sipas Stephan Huber, profesor në Universitetin Pedagogjik të Zug-ut, ndalimet i lehtësojnë gjërat: “Kur ka një ndalim kantonal, nuk ka më diskutime me nxënësit apo prindërit.”Megjithatë, ai shton se ndalimet nuk janë zgjidhje afatgjatë.

Edhe Dagmar Rösler, presidente e Shoqatës së Mësuesve në Zvicër (LCH), pajtohet se nevojiten rregulla të qarta, por ajo thekson se ndalimet e përgjithshme në nivel kantonal nuk janë qasja e duhur. Shumë shkolla tashmë kanë rregulla të brendshme për përdorimin e telefonave, transmeton albinfo.ch.

Pa rregulla të njëjta në të gjithë Zvicrën

Dallimet ndërmjet kantoneve nxjerrin në pah një sfidë të madhe: Ndërkohë që telefonat mund të shpërqendrojnë nxënësit dhe të ndikojnë negativisht në komunikim, një ndalim i plotë vetëm sa e shtyn përballjen me realitetin. Në jetën e përditshme, teknologjia është gjithnjë e më e pranishme,  prandaj fëmijët duhet të mësojnë si ta përdorin atë me përgjegjësi.

“Nevojiten rregulla dhe një mision edukues, që nxënësit të kuptojnë potencialin varësues të mediave dhe të mësojnë përdorimin e tyre të shëndetshëm,” thekson Huber.

Fokus te edukimi mediatik, jo vetëm te ndalimi

Huber thotë se çështja nuk qëndron vetëm te pajisja, por te aplikacionet dhe algoritmet që krijojnë varësi dhe i fusin përdoruesit në “flluska” të mbyllura, të mbushura me lojëra dhe shpërqendrime.

Prindërit gjithashtu kanë një rol të rëndësishëm: ata duhet të dinë kur dhe si të përdorin teknologjinë, dhe ta komunikojnë këtë me fëmijët e tyre në mënyrë të qartë dhe të dobishme.

Nxënësit vetë ndiejnë pasojat

Studime të fundit tregojnë se shumë nxënës vetë shprehen se teknologjia ndikon negativisht në ta, qoftë për shkak të përvojave të bullizmit online apo sepse nuk arrijnë të kufizojnë kohën që kalojnë para ekranit. Shumë prej tyre e ndiejnë mungesën e kontakteve të drejtpërdrejta gjatë pushimeve në shkollë.

Me ose pa ndalim kantonal, është e qartë: të rinjtë duhet të mësojnë si të menaxhojnë përdorimin e pajisjeve digjitale, njësoj siç mësojnë të lexojnë e të shkruajnë.

Paralajmëron shefi i OpenAI: Bisedat me ChatGPT mund të përdoren si prova ligjore

Posted on by Alb

Shefi ekzekutiv i OpenAI, Sam Altman, ka ngritur alarmin për përdorimin e pakontrolluar të ChatGPT, veçanërisht nga të rinjtë që i drejtohen këtij mjeti për këshilla personale apo emocionale.

Altman theksoi se bisedat me Inteligjencën Artificiale nuk gëzojnë mbrojtje ligjore si marrëdhëniet mes pacientit dhe psikologut apo klientit dhe avokatit. Kjo nënkupton se informacionet e ndara me ChatGPT mund të shfrytëzohen si dëshmi në procese gjyqësore.

Sipas tij, shumë përdorues zbulojnë informacione tepër personale gjatë komunikimit me AI-në, gjë që mund të sjellë pasoja serioze në kontekste ligjore. Altman shprehu nevojën për një standard më të lartë privatësie, të ngjashëm me atë që ofrohet nga profesionistët e shëndetit mendor, përcjell albinfo.ch.

Në një tjetër deklaratë, ai shprehu shqetësimin për varësinë në rritje që po krijohet ndaj ChatGPT, sidomos tek të rinjtë që e shohin si burimin përfundimtar të çdo vendimi.

Altman bëri të ditur se OpenAI është duke punuar për të adresuar këtë fenomen, duke synuar të balancojë fuqinë e teknologjisë me mbrojtjen e përdoruesve.

Një avion zjarrfikës nga Italia në ndihmë të Shqipërisë për shuarjen e zjarreve në jug

Posted on by Alb

Në kuadër të Mekanizmit të Mbrojtjes Civile të Bashkimit Europian, Italia ka dërguar në Shqipëri një avion zjarrfikës të tipit Canadair, i cili do të marrë pjesë në operacionet ajrore për shuarjen e flakëve që kanë përfshirë zonat e Borshit, Piqerasit dhe Lukovës.

Sipas njoftimit nga Ministria e Mbrojtjes, ky mjet ajror do të ndihmojë në ndërhyrjen në territore të thella dhe të paarritshme nga toka, ku flakët po përhapen me shpejtësi për shkak të erërave të forta.

Përveç avionit të ardhur nga Italia, në operacion janë përfshirë edhe helikopterët e Forcës Ajrore shqiptare, të cilët po operojnë në zonën e Zhulatit (Gjirokastër) dhe në Qafë-Bual (Bulqizë).

Që në orët e para të mëngjesit, helikopterët kanë nisur ndërhyrjen në Borsh, Piqeras dhe Sasaj, ku zjarret kanë qenë kërcënim për banesat dhe bizneset lokale. Era e fortë ka ndihmuar përhapjen e flakëve, duke e bërë ndërhyrjen nga ajri edhe më të domosdoshme, përcjell albinfo.ch.

Ministria e Mbrojtjes informoi më vonë gjatë ditës se situata në këto zona është vënë nën kontroll, ndërsa monitorimi në terren vijon për të parandaluar riaktivizimin e zjarreve.

 

Shqiptarët në Maqedoni të përjashtuar nga anketa zyrtare për diasporën

Posted on by Alb

Bashkimi Demokratik për Integrim në Maqedoninë e Veriut ka reaguar ashpër ndaj asaj që e cilëson si një përjashtim të qëllimshëm dhe diskriminues të shqiptarëve nga anketimi i diasporës, i titulluar “Anketa për diasporën maqedonase 2025”.

Sipas BDI-së, ky veprim përfaqëson një diskriminim sistematik dhe institucional, ku diaspora shqiptare injorohet tërësisht si kategori qytetare e barabartë në Republikën e Maqedonisë së Veriut, transmeton albinfo.ch.

“Qeveria aktuale ka vendosur të përjashtojë shqiptarët dhe komunitetet tjera jo-maqedonase duke i reduktuar politikat publike për diasporën vetëm në përkatësinë etnike maqedonase,” thuhet në reagim.

Veçantia e trofeut që dorëzohet sonte në Euro 2025

Posted on by BR

Trofeu aktual i Euro 2025 u sigurua nga kompania me seli në Milano G.D.E. Bertoni dhe u zbulua në Mançester në shortin për turneun final të vitit 2005.

Ekipi fitues merr një trofe replik në madhësi të plotë dhe 40 medalje ari, ndërsa ekipi i dytë shpërblehet me 40 medalje argjendi, transmeton albinfo.ch.

Kampionët e EURO 2025 për femra do të përballen gjithashtu me fitueset e CONMEBOL Copa América Femenina 2025, në finalen e dytë të UEFA-CONMEBOL për femra, me datën (gjatë një dritareje ndërkombëtare) dhe vendndodhjen e ngjarjes që do të shpallet në kohën e duhur. Anglia mundi Brazilin në Wembley në prill 2023 për të fituar finalen e parë të femrave.

Futbollistja kosovare Qëndresa Krasniqi me hap të ri në karrierë,  transferohet te Grasshopper

Posted on by Alb

Futbollistja kosovare, Qëndresa Krasniqi, është transferuar te klubi zviceran Grasshopper, duke shënuar një tjetër hap të rëndësishëm në karrierën e saj profesionale.

Mesfushorja 31-vjeçare, e cila deri tani ishte pjesë e skuadrës së Baselit, njihet si një nga lojtaret më të dalluara që ka pasur ndonjëherë futbolli i Kosovës. Në arenën ndërkombëtare, ajo përfaqëson kombëtaren shqiptare dhe ka qenë një prej lojtareve më të rëndësishme në formacionin kuqezi.

“Qëndresa është shumë e fortë në aspektin teknik dhe e njeh mirë kampionatin. Përvoja e saj do të jetë një mbështetje e madhe për ekipin tonë,” u shpreh drejtori sportiv i Grasshopperit, Theo Karapetsas, përcjell albinfo.ch.

Përveç angazhimit në Kosovë dhe Shqipëri, Krasniqi ka përfaqësuar edhe klube të tjera zvicerane si Yverdon, Aarau dhe Basel, duke ndërtuar një karrierë të pasur dhe të qëndrueshme në futbollin evropian.

 

Përleshje dhe arrestime në Vjenë gjatë protestës së ekstremistëve të djathtë

Posted on by albinfo.ch

Të paktën 56 persona janë arrestuar dhe mbi 200 raportime janë paraqitur nga policia pas protestës së organizuar nga grupi ekstremist i djathtë “Identitarianët” në qendër të Vjenës dhe përplasjes me kundër-demonstruesit. Sipas raportit të sotëm të policisë, ngjarjet ndodhën të shtunën gjatë manifestimeve të tensionuara që përfshinë kryeqytetin austriak, shkruaj ORF, transmeton albinfo.ch.

Demonstrata vjetore e grupit ekstremist, me moton “Rimigrim”, tuboi rreth 200 pjesëmarrës, përfshirë edhe të huaj, por përballë tyre dolën shumë më tepër kundër-protestues. Policia ndërhyri për të ndaluar përballjen direkte mes palëve, por tensionet ishin të pranishme.

Sipas autoriteteve, tre nga protestat u shpërndanë nga policia, dhe gjatë këtij procesi u kryen arrestimet e përkohshme. Persona të maskuar hodhën vezë dhe qese me jashtëqitje ndaj demonstruesve të djathtë dhe policisë, duke përshkallëzuar situatën.

Shumica e raportimeve ishin për shkelje administrative, përfshirë mosidentifikimin dhe thyerje të ligjit mbi tubimet publike. Gjithashtu janë iniciuar gjashtë procedura penale,  katër për dëmtim prone, një për dëmtim trupor dhe një tjetër për shkelje të pa specifikuar.

Policia austriake konfirmoi se ka parandaluar përplasjen e drejtpërdrejtë mes grupit ekstremist dhe kundërshtarëve të tyre, por nënvizoi se tensionet ishin të larta dhe ndërhyrja ka qenë e domosdoshme për të ruajtur rendin publik, transmeton albinfo.ch.

EURO 2025: Të gjitha rekordet e vendosura deri para finales në Zvicër

Posted on by BR

Gola të shënuar dhe turma të papara në stadium.

Megjithatë, turneu në Zvicër po e ngre standardin edhe më shumë në të gjitha aspektet, shkruan UEFA.com, transmeton albinfo.ch.

Rekordet e golave

Më shumë gola në një turne final: 104 (para finales)

Golat fluturuan në EURO 2022 të Femrave, 78 në fazën e grupeve më shumë se numri në të gjithë turneun e vetëm final me 16 ekipe të mëparshëm, 2017, që përfundoi me 95. Megjithatë, Zvicra 2025 e tejkaloi këtë rekord dhe rekordi ra pas çerekfinales së dytë, me pesë ndeshje për të mbaruar. Goli fitues i Aitana Bonmatí në kohën shtesë për Spanjën kundër Gjermanisë në gjysmëfinalen e dytë e çoi bilancin në 104.

Më shumë gola në një ndeshje të vetme: 8 (barazon rekordin)

Fitorja 6-2 e Spanjës kundër Belgjikës në ndeshjen e dytë ishte hera e katërt që kishte tetë gola në një ndeshje finale të EURO-s për Gra pas Norvegjisë 5-3 Italisë në fazën e grupeve të vitit 2005, Anglisë 2-6 Gjermanisë në finalen e vitit 2009 dhe Anglisë 8-0 Norvegjisë në fazën e grupeve të vitit 2022.

Më shumë lojtare të ndryshëm që shënojnë në turne: 11 (Anglia, para finales)

Dhjetë lojtare të ndryshme ndanë 21 golat në fushatën e suksesshme të Gjermanisë në EURO 2009 për femra në Finlandë, një rekord i pakrahasueshëm edhe kur Anglia arriti në 22 në vitin 2022 (nëntë anëtare të skuadrës shënuan). Por gjatë rrugës së Luaneshave drejt finales në Zvicër, ka pasur gola nga Keira Walsh, Lauren James, Georgia Stanway, Ella Toone, Lauren Hemp, Alessia Russo, Beth Mead, Aggie Beever-Jones, Lucy Bronze, Michelle Agyemang dhe Chloe Kelly. Vetë Spanja arriti në dhjetë pas golit fitues të gjysmëfinales nga Aitana Bonmatí.

Më shumë lojtare të ndryshëm që shënojnë në një ndeshje të vetme për një ekip: 6, Anglia kundër Uellsit

Spanja, kundër Belgjikës, kishte qenë ekipi i tretë që kishte pesë golashënuese të ndryshme në një ndeshje (Alexia Putellas me dy plus Irene Paredes, Esther González, Mariona Caldentey dhe Clàudia Pina), por Anglia e mposhti atë në javën e tretë të ndeshjes me një humbje 6-1 ndaj Uellsit kur Stanway, Toone, Hemp, Russo, Mead dhe Agie Beever-Jones u regjistruan të gjithë.

Më shumë lojtare të ndryshëm që shënojnë në një ndeshje të vetme: 7, Spanjë kundër Belgjikës dhe Anglia kundër Uellsit

Asnjëherë më parë në vitin 2025 nuk kishte pasur më shumë se gjashtë lojtare që shënuan në një ndeshje të vetme finale të EURO-s për femra, por kjo u tejkalua dy herë në fazën e grupeve. Në ndeshjen Spanjë-Belgjikë, Justine Vanhaevermaet dhe Hannah Eurlings shënuan për Flakat e Kuqe përveç lojtareve të La Rioja të përmendura tashmë, ndërsa Hannah Cain e lindur në Angli shënoi për Uellsin kundër Luaneseve.

Të dhënat e pjesëmarrjes

Pjesëmarrja rekord totale: 623,088 (para finales)

Shitjet paraprake të biletave sugjeruan se totali prej 574,875 tifozësh që ndoqën Anglinë 2022 do të eklipsohej në Zvicër dhe kjo ndodhi dy ndeshje para përfundimit. Ky nuk është një arritje e vogël duke marrë parasysh se numri i vitit 2022 u rrit nga ndeshja hapëse në Old Trafford (68,871) dhe finalja e Wembley (87,192).

Pjesëmarrja rekord totale në fazën e grupeve: 461,582

Rekordi i mëparshëm total për fazën e grupeve prej 369,314 në Angli u thye në fund të javës së dytë të ndeshjes, këtë herë me mesataren e turmës tashmë më të lartë se 18,544 në përfundim të vitit 2022 (pavarësisht se kjo përfshin ndeshjet e Old Trafford dhe Wembley). Në total, 22 nga 24 ndeshjet e grupeve u shitën.

Rekord shikuesish (faza e grupeve, pa përfshirë vendasit): 34,165 (Gjermania 2-1 Danimarka, St. Jakob-Park, Bazel)

Rekordi, i vendosur nga 22,596 shikues që ndoqën ndeshjen Holanda kundër Zvicrës në Sheffield në vitin 2022, u thye fillimisht në ditën e dytë të vitit 2025, pasi 29,520 ndoqën ndeshjen Spanjë kundër Portugalisë në Bernë. Pesë ditë më vonë, ky rekord u thye në Bazel, ndërsa Gjermania u përball me Danimarkën. Në fakt, më shumë se 17,000 bileta për atë ndeshje u shitën vetëm në Gjermani, një rekord i rehatshëm për një vend jo-pritës. Rekordi i ndeshjes Holandë-Zvicër nga viti 2022 u thye gjashtë herë në fazën e grupeve nga ndeshjet në Bazel, Bernë dhe Gjenevë.

Rekord shikuesish (çerekfinale): 34,128 (Francë – Gjermani, St. Jakob-Park, Bazel)

Një pjesëmarrje prej 29,734 shikuesish për Spanjën kundër Zvicrës në Bernë kishte vendosur një rekord të ri përpara se Franca dhe Gjermania ta tejkalonin atë rekord 24 orë më vonë. Një numër i paparë prej 112,535 shikuesish ndoqën katër ndeshjet çerekfinale në total.

Kosovë: Rritet importi, bie eksporti

Posted on by albinfo.ch

Ekonomia e Kosovës po përballet me një disbalancë të theksuar tregtare, pasi të dhënat e fundit të publikuara nga Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK) tregojnë rritje të ndjeshme të importeve dhe rënie të eksporteve gjatë muajve të parë të këtij viti, shkruan REL, transmeton albinfo.ch.

Sipas raportit të ASK-së, vetëm gjatë muajit qershor 2025, eksportet e mallrave nga Kosova arritën vlerën prej 80.4 milionë euro, duke shënuar një rritje prej 9.5 për qind krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Por, importet u rritën me ritëm më të shpejtë, duke kapur shifrën e 578.7 milionë eurove, apo 16 për qind më shumë se në qershorin e kaluar.

Si pasojë, deficiti tregtar i vendit për këtë muaj arriti në 498.3 milionë euro, ndërsa eksportet mbuluan vetëm 13.9 për qind të importeve,  një tregues i dobët për fuqinë prodhuese dhe konkurruese të ekonomisë vendore.

ASK njofton se pjesa më e madhe e eksporteve të Kosovës përbëhet nga: metalet bazë dhe produktet metalike (26.1%), plastika dhe goma (15.1%), artikujt e përpunuar (10.8%), ushqimet e përgatitura dhe pijet (10.6%), tekstili dhe veshjet (6.2%), trabsmeton albinfo.ch.

Ndërkaq, importet dominohen nga produktet minerale, mjetet e transportit, pajisjet elektrike dhe makineritë, të cilat përbëjnë mbi gjysmën e mallrave të importuara.

Në aspektin gjeografik, 45.9 për qind e eksporteve shkuan drejt vendeve të CEFTA-s, kryesisht Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut, ndërsa 43.1 për qind e importeve erdhën nga vendet e Bashkimit Evropian, me Gjermaninë dhe Italinë si partnerë kryesorë. Kosova importon gjithashtu sasi të mëdha nga Turqia dhe Kina.

Deficiti tregtar është thelluar ndjeshëm edhe gjatë muajve të kaluar. Në maj 2025, ai ishte 523.4 milionë euro, ndërsa në shkurt u raportua në 451.4 milionë euro. Eksportet në këto muaj ishin dukshëm më të ulëta se importet, duke treguar për një strukturë të paqëndrueshme të bilancit tregtar.

Ekspertët e ekonomisë paralajmërojnë se një deficit i tillë kronik përbën sfidë serioze për zhvillimin afatgjatë të vendit. Sipas tyre, Kosova ka nevojë urgjente për politika të qëndrueshme ekonomike që do të mbështesin prodhimin vendor, rritjen e eksportit dhe diversifikimin e tregjeve, transmeton albinfo.ch.

Finalja Angli-Spanjë në Bazel

Posted on by BR

Sonte përfundon Kampionati Evropian i Femrave, që nga 2 korriku filloi në Zvicër.

Finalja vë përballë Anglinë dhe Spanjën, apo kampionen e Evropës përballë asaj të botës.

Rruga e Anglisë drejt titullit të saj të parë në vitin 2022 ishte, në përgjithësi, një marshim i qëndrueshëm prej gjashtë ndeshjesh, gjashtë fitoresh dhe vetëm dy gola të pësuar.

Mbrojtja e titullit të tyre ka qenë gjithçka tjetër përveç një rrëmuje që i pa të humbnin ndeshjen e parë ndaj Francës, të riktheheshin me fitore mbresëlënëse kundër Holandës dhe Uellsit, pastaj të qëndronin pas Suedisë dhe Italisë thellë në ndeshjet e tyre eliminatore.

Megjithatë, në një farë mënyre, skuadra e Sarina Wiegman dhe stoli i tyre i pajisur mirë vazhdojnë të gjejnë një rrugë, 11 golashënueset e tyre të ndryshme në këtë turne një rekord në EURO për femra, shkruan UEFA.com, transmeton albinfo.ch.

Ndërkohë, Spanja ka qenë mbresëlënëse që nga fillimi, duke shënuar një rekord prej 14 golash në tre ndeshje të fazës së grupeve, ndërsa kryesuan lehtësisht seksionin e tyre. “La Roja” i ka gjetur gjërat pak më të ndërlikuara në eliminatoret, por prapë kaluan Zvicrën pritëse dhe Gjermaninë, nënkampione e vitit 2022, për të arritur në finalen e parë të EURO për femra të UEFA-s. Humbja 1-0 e “Luaneshave” në finalen e Kupës së Botës 2023 mund t’i japë Spanjës një shtysë të vogël psikologjike, ndërsa ajo synon të shtojë edhe një trofe tjetër për të shoqëruar titullin e Ligës së Kombeve të Femrave UEFA 2023/24.

Këto ekipe u takuan dy herë më parë këtë vit në Ligën e Kombeve të Femrave 2025, Anglia fitoi 1-0 në Wembley në shkurt, por Spanja përmbysi një disavantazh në pjesën e parë për të fituar 2-1 në Barcelonë muajin e kaluar për t’u kualifikuar në finale.

Izraeli shpall “pauzë taktike” për ndihma humanitare në Gaza

Posted on by albinfo.ch

Izraeli njoftoi të dielën një “pauzë taktike” në luftime në disa pjesë të Rripit të Gazës, me qëllim krijimin e korridoreve të sigurta për hyrjen e ndihmës humanitare. Ushtria izraelite tha se masa është marrë në koordinim me Kombet e Bashkuara dhe organizatat ndërkombëtare për të lehtësuar krizën e thelluar të urisë në territorin palestinez, shkruan REL, transmeton albinfo.ch.

Sipas njoftimit zyrtar, pauza do të jetë e përditshme nga ora 10:00 deri në 20:00 dhe do të zbatohet në zona ku aktualisht nuk ka operacione aktive ushtarake, përfshirë Al-Mawasi, Deir el-Balah dhe qytetin e Gazës. Ushtria izraelite tha gjithashtu se ka filluar dërgimin nga ajri të paletave me ushqim dhe se “rrugë të sigurta të caktuara” janë hapur për autokolonat e OKB-së dhe organizatave të tjera humanitare.

Megjithatë, reagimi ndërkombëtar ka qenë i kujdesshëm. Deri tani, nuk ka pasur ndonjë koment zyrtar nga Kombet e Bashkuara apo nga organizatat jofitimprurëse që operojnë në Gaza, ndërkohë që burime humanitare kanë shprehur skepticizëm dhe kanë theksuar nevojën për prova konkrete në terren.

Ushtria izraelite hodhi poshtë akuzat se po përdor urinë si armë kundër popullsisë civile palestineze, duke thënë se “operacionet e fundit për shpërndarjen e ndihmës hedhin poshtë pretendimin e rremë për uri të qëllimshme”.

Kujtojmë se Izraeli vendosi një bllokadë të plotë ndaj Gazës më 2 mars, pas dështimit të bisedimeve për armëpushim. Vetëm në fund të majit nisi rifurnizimi me ndihma, mes paralajmërimeve për një krizë të afërt urie. Sipas raportimeve, Emiratet e Bashkuara Arabe kishin premtuar rifillimin e hedhjeve ajrore të ndihmave, ndërsa Britania njoftoi bashkëpunim me Jordaninë për të mbështetur këto përpjekje.

Megjithë masat e fundit, situata humanitare në Gaza mbetet kritike. Të shtunën, agjencia palestineze e mbrojtjes civile raportoi se mbi 50 palestinezë u vranë nga sulmet dhe të shtënat izraelite, disa prej tyre ndërsa prisnin ndihma pranë qendrave të shpërndarjes. Kjo ngre dyshime serioze për sigurinë reale të korridoreve të ndihmës dhe efektivitetin e “pauzës taktike”, transmeton albinfo.ch.

Situata me zjarret në Kosovë është përmirësuar

Posted on by albinfo.ch

Pas një dite të rënduar me dhjetëra vatra zjarri në të gjithë vendin, situata në Kosovë duket se është përmirësuar. Agjencia e Menaxhimit Emergjent njoftoi se gjatë 12 orëve të fundit ka pasur një rënie të ndjeshme të zjarreve, me vetëm një vatër aktive të mbetur në fshatin Trudë të Komunës së Prishtinës, transmeton albinfo.ch.

Agjencia theksoi se përhapja e zjarreve ishte përshpejtuar dje nga temperaturat e larta dhe erërat e forta, duke sjellë rrezik të lartë për sigurinë publike dhe dëme të konsiderueshme në bujqësi e natyrë.

Një zjarrfikës ka mbetur i lënduar në Ferizaj gjatë përpjekjeve për të shuar flakët, ndërkohë që Qendra Operative e Agjencisë kishte raportuar 101 raste të zjarreve vetëm në gjashtë orët e pasdites së djeshme. Prej tyre, 48 ishin ende aktive në atë moment, ndërsa 53 ishin lokalizuar.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e cilësoi situatën si “të vështirë” dhe bëri thirrje për veprim të shpejtë dhe të koordinuar nga të gjitha institucionet. Ajo deklaroi se Forca e Sigurisë së Kosovës është në gjendje të plotë gatishmërie dhe e gatshme për të ndërhyrë menjëherë në ndihmë të autoriteteve lokale apo qendrore.

Një prej ndërhyrjeve më të rëndësishme ndodhi në fshatin Zasellë të Mitrovicës, ku u angazhua edhe një helikopter i misionit të NATO-s, KFOR, për të ndihmuar në shuarjen e flakëve në terren të vështirë.

Agjencia e Menaxhimit Emergjent u ka bërë thirrje qytetarëve që të mos ndezin zjarre në ambiente të hapura dhe të raportojnë çdo rast zjarrvënieje në numrat emergjentë 112, 193 dhe 192. Sipas saj, shumica e zjarreve masive në vend shkaktohen nga pakujdesia ose veprime të qëllimshme të njerëzve.

Dëmet e shkaktuara nga zjarret ende nuk janë të dokumentuara plotësisht, por pamjet e publikuara në rrjete sociale gjatë ditëve të fundit tregojnë fusha të tëra gruri të kapura nga flakët, transmeton albinfo.ch.