A do ta marrë Kosova modelin zviceran të regjistrimit të qenve me pronarë?

Implementimi i modelit zviceran të regjistrimit të qenve është duke u shqyrtuar nga Qeveria e Kosovës

Kosova është duke shqyrtuar mundësinë e ndryshimeve ligjore për të filluar identifikimin dhe regjistrimin e qenve me pronarë sipas modelit zviceran, ku për këtë angazhim të madh ka dhënë mjekja zvicerane Helen Wormser, e cila ka vite që angazhohet në Kosovë për një jetë më të mirë të qenve, duke hapur vite më pare klinikën e parë veterinare në Kosovë, që njëkohësisht është edhe Qendër e përkohshme e trajtimit të kafshëve të shoqërimit.

Në Zvicër qentë duhet të regjistrohen më së voni tre muaj pas lindjes nga pronari përmes vendosjes së një mikroçipi. Implantimi i mikroçipit dhe regjistrimi në databazën e të dhënave AMICUS duhet të bëhet nga një veterinar. Implementimi i modelit zviceran të regjistrimit të qenve është duke u shqyrtuar nga Qeveria e Kosovës.

Kështu sot, më 19 gusht 2020, u mbajt takimi i tretë punues në zyrën e zv. KM të parë të Republikës së Kosovës, z. Besnik Tahiri, për të punuar rreth hapave afat shkurtër dhe afat-mesëm të situatës së qenve endacak në vend.

Në këtë takim, përveç organizatës tonë si pjesë e shoqërisë civile, dhe AUVK-së, mori pjesë edhe Ministri i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural (MBPZHR), Besian Mustafa, i cili na dëgjoi me vëmendje sa i përket ndryshimeve ligjore që duhet bërë për të filluar identifikimin dhe regjistrimin e kafshëve shoqëruese, më konkretisht, qenve me mbajtës (pronarë) ngaqë nga qentë me mbajtës, buron numri i madh i qenve endacak.

Udhëzimet Administrative që do të amandamentohen gjatë javës së ardhshme nga Grupi Punues (AUVK dhe Shoqëria Civile: e përfaqësuar nga ne si organizatë) dhe që do të dorëzohen pranë Zyrës Ligjore të MBPZHR-ës, do të jenë: 1. Udhëzimi Administrativ (MBPZHR) – Nr. 02/2018 – Për Identifikimin dhe Regjistrimin e Kafshëve Shoqëruese, të shqiptohen edhe sanksionet e individëve që nuk bëjnë regjistrimin e kafshëve të tyre shoqëruese. 2. Regjistrimin e Mbarështuesve dhe Pet Shops (dyqanet/tregjet e kafshëve) Fondacioni për të Drejtat e Kafshëve dhe AUVK do ta propozojnë draftin e parë të Udhëzimit Administrativ për Mbarështuesit dhe Pet Shop-et; 3. Udhëzimi Administrativ (MBPZHR) 01/2018 – Për kompenzimin financiar për shërbimet veterinare në terren; – që të shtohen kompensimet e veterinerëve për regjistrimin e kafshëve shoqëruese, thuhet në njoftimin e Fondacionit për të Drejtat e Kafshëve, përcjell albinfo.ch.

Me ministrin e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, Besian Mustafa, takuam përfaqësuesit e Fondacionit për të Drejtat e Kafshëve, përfaqësuesin nga Agjensia e Ushqimit dhe Veterinarisë së Kosovës, Lahi Brahimaj, si dhe drejtorin e Drejtorisë për Mirëqenien e Kafshëve, Sadik Heta për të diskutuar rreth masave të uljes së shumimit të qenve endacakë në Kosovë. Vendosëm që të finalizohen amandamentimet ligjore me qëllim që të filloj regjistrimi i kafshëve shoqëruese, në mënyrë që mbajtësit e qenve dhe mbarështuesit të regjistrohen dhe puna e tyre të monitorohet. Qentë endacak burojnë nga qentë me mbajtës (pronarë) dhe ne duhet të punojmë përmbajtësisht që ky problem të zgjidhet në mënyrë të qendrueshme, ka shkruar Tahiri në rrjetet sociale.

Pozicioni i doktoreshës, Helen Wörmser: Që nga 1.1.2015 në Kosovë, filluam me vëllain tim që punonte në Ambasadën në Zvicër dhe investuam në Turizmin e Kosovës. U përpoqën të motivojnë OJQ të mëdha ndërkombëtare për të ndihmuar kafshët shtëpiake të braktisura në Kosovë – askush nuk donte të ndihmonte në Kosovë – edhe disa vende të BE-së, si Rumania, Bullgaria dhe Hungaria. Për këtë krijova themelet e mia dhe kisha ndjekës të shpejtë posaçërisht nga diaspora zvicerane dhe gjermane. Anëtarët e këshillit të Fondacionit tonë janë një Analist Financiar kosovar-zviceran, dy mjete zvicerane për kafshë shtëpiake, një avokat dhe një ekspert turistik. Në Zvicër jetojnë rreth 250.000 kosovarë. Disa prej tyre janë dhuruesit tanë – madje nëse disa nuk e vizitojnë më Kosovën, sepse vuajnë kur shohin situatën e mjerueshme të qenve të braktisur. Ne kemi shumë mesazhe nga ata që vizitojnë Kosovën për shkak të të afërmve të tyre atje – ose sepse ata kanë bërë miq me dikë jashtë diasporës dhe ata duan t’i tregojnë atyre vendin e tyre – gjë që rezulton në depresione të vogla. Ne jemi mjaft të lumtur për Covid në fakt, pasi turizmi u ndal dhe ne morëm shumë më pak kërkesa për të ndihmuar se më parë.

Ne punojmë në 3 shtete – Kosovë, Shqipëri me partnerë dhe Malin e Zi.

Mirëqenia e kafshëve ka një vlerë të lartë në vendet veriore. Zvicra, Holanda, Gjermania, Austria, të gjithë nuk kemi qenë endacak. Franca dhe Italia luftojnë akoma me braktisjen e qenve. Belgjika dhe Franca vrasin qenë që nuk janë birësuar, Italia ka një politikë të mos vrasë.

Ulja e popullimit të qenve në rrugë kërkon shumë veprime të njëkohshme:

– Implantimi i mikroçipave të qenve, regjistrimi i pronarëve dhe mbarështuesve të qenve është më e rëndësishmja;

– Kastrimi i detyrueshëm i të gjithë qenve – qentë në pronësi – nëse lejohen të ecin falas në fshatin e tyre ose kudo tjetër – përndryshe ata duhet të ecin me shushunjë;

– Kastrimi i qenve në rrugë vetëm me sjellje etike dhe veteriner profesionistë për kafshët shtëpiake;

– Ndëshkimi i pronarëve të qenve të ngurtë që hedhin qentë dhe këlyshët e tyre (në vend që të shkojnë në një veteriner dhe të kastrojnë qenin e tyre ose euthanizojnë qentë e vjetër dhe të sëmurë)

– Çdo javë informacion në Kanalet TV, Radio, Facebook, nuk ju lejohet të braktisni kafshën tuaj, ne do të ndëshkojmë këdo që hedh kafshën e tij. Regjistroni qenin tuaj në stacionin tjetër veterinar – dhe në vitin e parë ju merrni një sterilizim falas.

Problemi: Këlyshët nuk janë trajtuar sa duhet.

Nëse i chip ato herët, ato do të hidhen edhe më herët për të shmangur këtë procedurë. Për të gjetur një zgjidhje është e vështirë. Në vendin tonë kontrolli social funksionon shumë mirë. Nëse e shihni qenin e fqinjëve tuaj shtatëzënë, dhe papritmas ai është përsëri i hollë, por askund nuk shihen këlyshë, ne do t’i raportonim policisë ose administratës së vet. Kështu që ata njerëz merren në pyetje dhe duhet të paguajnë gjobë ose të ndëshkohen ndryshe.

Edukimi i të gjithë fëmijëve në shkolla duhet të fillojë:

– Braktisja është e ndaluar – Një qen duhet të mbahet mirë, të marrë ushqim dhe të ketë gjithmonë qasje në ujë

– Nëse qentë nuk kanë pronarë – birësojeni – mos bëni tregti!

– Luftimet me qenë janë abuzive dhe duhet të ndalen

Për strehimoret është shumë herët në Kosovë, së pari duhet të zgjidhen problemet e lartpërmendura.

OJQ-ja dhe miqtë tanë nuk besojnë më se Ekipi ekzistues në AVUK mund t’i përmbushë ato kërkesa. Ajo ka nevojë për një fytyrë dhe udhëheqësi të freskët, që zbaton të gjitha ato programe në bashkëpunim me OJQ-të. Edhe pse kam dyshime se do të funksionojë.

---