Industria zvicerane e eksportit pësoi një tjetër rënie dyshifrore në maj. Eksportet në SHBA ranë.

Eksportet ranë me një total të rregulluar sezonalisht prej 13.6% (-10.2% në terma realë) në 21.01 miliardë CHF (25.7 miliardë dollarë), siç raportohet nga Zyra Federale për Doganat dhe Sigurinë Kufitare (FOCBS) të enjten.

Eksportet në Amerikën e Veriut ranë me 39.6%. Kjo është shifra më e ulët e regjistruar që nga fundi i vitit 2020, shkruan FOCBS, transmeton albinfo.ch.

Deri në mars, eksportet në SHBA ishin dyfishuar dhe arritën një nivel rekord. Në atë kohë, flitej për efekte parashikuese për shkak të tarifave të pritshme të Trump. Mallrat u dërguan shpejt përpara se të hynte në fuqi çekiçi i frikshëm i tarifave. Deri në prill, eksportet në SHBA tashmë kishin rënë me rreth një të tretën.

Eksportet drejt Evropës gjithashtu ranë në maj (-7.2%), ndërsa ato në Azi u rritën lehtë (+0.4%).

Pothuajse të gjithë sektorët e prekur

Rënia e eksporteve ishte e përhapur në të gjithë sektorët. Industria kimiko-farmaceutike, e cila përbën më shumë se gjysmën e totalit të eksporteve zvicerane, dha një kontribut veçanërisht të madh (-19%). Ndërkohë, eksportet ngecën në industrinë e makinerisë dhe elektronikës zvicerane e goditur rëndë.

Importet u rritën me 0.8% në maj (real: +0.5%) në 19.02 miliardë CHF. Kështu, suficiti i eksportit u tkurr në 1.98 miliardë CHF.

Përndjekja tani do të dënohet qartë në Zvicër. Parlamenti zviceran ra dakord të enjten që të përfshijë ngacmimet obsesive në Kodin Penal.

Senati miratoi njëzëri propozimin e pajtimit që shkoi. Dhoma e Përfaqësuesve bëri të njëjtën gjë të mërkurën, transmeton albinfo.ch.

Deputetët kërkuan që autorët e kësaj vepre të ndiqen automatikisht kur ajo ndodh në një marrëdhënie martesore, ku është më e zakonshme. Viktimat e ndjekjes obsesive do të duhet të paraqesin një ankesë pavarësisht nga rasti, sipas dëshirës së Senatit dhe qeverisë federale.

Parlamentari Philippe Nantermod i tha komisionit se argumenti që nevojitet është bashkëpunimi i plotë i viktimës për të vërtetuar veprën e kryer u pranua unanimisht.

Shumica e vendeve në Evropë kanë vendosur kufijtë e pagave,  pagën minimale vjetore ose mujore që duhet të fitojë një punëtor i huaj për t’u kualifikuar për një leje. A ka edhe Zvicra një sistem të ngjashëm?

Pragjet e pagave të lejeve për lejet e punës së BE-së ndryshojnë ndjeshëm nga një shtet në tjetrin dhe varen nga niveli i kualifikimeve të aplikantit të huaj.

Nëse puna paguhet më pak se minimumi i kërkuar nga qeveria, leja nuk mund të lëshohet.

Si është situata në Zvicër?

Ndryshe nga homologët e saj të BE-së, Zvicra nuk ka kufij pagash për lejet e punës, dhe sigurisht jo për shtetasit për Bashkimin Evropian ose EFTA (Norvegjia, Islanda dhe Lihtenshtajni).

Këta persona kanë jo vetëm hyrje të lirë në tregun e punës të Zvicrës, por edhe akses të barabartë në vende pune.

Për më tepër  dhe kjo është një pikë e rëndësishme për të shpjeguar pse nuk ka një prag të veçantë pagash për të huajt  shtetasve të BE-së dhe EFTA-s duhet të paguhen të njëjtat paga si homologët e tyre zviceranë për të njëjtën punë.

Kjo parashikohet në Marrëveshjen për Lëvizjen e Lirë të Personave (AFMP) ndërmjet Bernës dhe Brukselit.

Ky parim i trajtimit të barabartë siguron që qytetarët e BE/EFTA të mos diskriminohen në bazë të kombësisë së tyre kur bëhet fjalë për pagesën.

Dhe duke qenë se shtetasit e BE/EFTA kanë të drejtën e të njëjtit shpërblim si shtetasit zviceranë, vendosja e një kufiri pagash për lejet e tyre të punës mund të konsiderohet një formë diskriminimi.

Po njerëzit nga vendet e treta?

Qasja e tyre në lejet e punës zvicerane është e kufizuar, por nuk varet as nga kufijtë e pagave.

Në vend të kësaj, ai bazohet në nevojat e ekonomisë zvicerane, aftësitë ose kualifikimet e veçanta, si dhe paaftësia e punëdhënësve për të gjetur punëtorë zviceranë ose të BE/EFTA për pozicionin në fjalë, transmeton albinfo.ch.

Por edhe pse punëkërkuesit nga vendet e treta përballen me më shumë pengesa në marrjen e lejeve të punës sesa homologët e tyre zviceranë/BE/EFTA, në përgjithësi ata nuk duhet të shqetësohen se mungesa e një kufiri pagash do të thotë se do të paguhen më pak.

Kjo për shkak se një punëdhënës zviceran që aplikon për një leje pune për një kandidat të vendit të tretë duhet të tregojë jo vetëm pse ai person i veçantë është i nevojshëm për një pozicion të hapur, por edhe të përshkruajë pagën që ai ose ajo do të merrte.

Asnjë leje nuk do të jepej nëse paga është nën standardin për një profesion të caktuar.

Detyrimi kontraktor

Shumë kontrata pune zvicerane nuk janë individuale, por negociohen kolektivisht ndërmjet punëdhënësit dhe përfaqësuesve të sindikatave ose shoqatave profesionale.

Këto marrëveshje (CLA) mbulojnë një pagë minimale për çdo lloj pune në një sektor të caktuar, për të siguruar që pagat të jenë transparente, të drejta dhe të përshtatshme për industrinë për të gjithë  pavarësisht nga kombësia.

Por çka nëse kompania juaj nuk ka lidhur një CLA?

Në këtë rast, ju jeni ende të mbrojtur nga legjislacioni i punës i Zvicrës, i cili siguron që mirëqenia dhe të drejtat tuaja po respektohen.

Ju gjithashtu do të nënshkruani një kontratë pune me kompaninë tuaj, e cila përshkruan pagën, të drejtat dhe detyrimet tuaja, si dhe gjithçka që punëdhënësi juaj mund dhe nuk mund të bëjë ose pret prej jush.

Në fakt, shpesh, shtetasit e huaj fitojnë më shumë se zviceranët.

Një studim i qeverisë i kryer në vitin 2024 tregon se në disa pozicione, të huajt fitojnë më shumë se zviceranët.

“Ne vëzhgojmë dallime në varësi të fushave të aktivitetit, diplomave dhe rajoneve të vendit”, zbuloi studimi.

Për shembull, në menaxhmentin e mesëm dhe të lartë, ata me leje B kanë pagat më të larta: ata fitojnë 12,791 franga në muaj.

Më pas janë ata me leje C, me 11495 në muaj. Mbajtësit e lejeve G – domethënë punëtorët ndërkufitarë – fitojnë 10,707 franga.

Të gjithë kanë paga më të larta se zviceranët, të cilët fitojnë 10,476 në muaj.

Banka Qendrore e Zvicrës njoftoi të enjten se do të ulte normën e saj të interesit nga 0.25 në 0 për qind. Çfarë ndikimi do të ketë ky vendim tek konsumatorët e vendit?

Në një deklaratë për shtyp të botuar më 19 qershor, Banka Kombëtare e Zvicrës (SNB) shpjegoi se masa kishte për qëllim “të kundërshtonte presionin më të ulët inflacioni”.

Masa synon të zbusë frangën zvicerane, një strehë e sigurt që është rritur kundrejt dollarit që kur Presidenti Donald Trump nisi sulmin e tij tarifor në prill.

Ajo vjen gjithashtu pasi rritja e çmimeve të konsumit është lehtësuar në Zvicër, transmeton albinfo.ch.

SNB shtoi se “do të vazhdojë të monitorojë nga afër situatën dhe të rregullojë politikën e saj monetare nëse është e nevojshme, për të siguruar që inflacioni të mbetet brenda intervalit në përputhje me stabilitetin e çmimeve në periudhën afatmesme”.

Çfarë do të thotë kjo, sipas Philipp Burckhardt, një strateg me të ardhura fikse dhe menaxher portofoli në bankën Lombard Odier, është se “frangu është shumë tërheqës në mjedisin aktual, pjesërisht për shkak të stabilitetit të vendit,” tha ai për 20Minuten.

“SNB dëshiron të parandalojë me çdo kusht inflacionin negativ. Për ta bërë këtë, ajo duhet të ulë ndjeshëm normat e interesit,” vuri në dukje ai.

Si do të ndikojë kjo lëvizje te konsumatorët e Zvicrës?

Le të shohim së pari qiratë  a do të bien?

Në Zvicër, qiratë bazohen në të ashtuquajturën normë referencë të interesit.

Kjo është mesatarja e të gjithë interesit të paguar për hipotekat në Zvicër. Këto, nga ana tjetër, bazohen në normën bazë të interesit të SNB-së.

Megjithatë, një ndryshim në normat e qirasë pas një uljeje të normës së interesit, siç ndodh aktualisht, nuk ndodh brenda natës.

Kjo për shkak se në llogaritje përfshihen edhe hipotekat afatgjata me normë fikse, kështu që norma e interesit referencë ‘sjell’ në mënyrë të ngadaltë dhe kërkon kohë që ajo të rritet ose të bjerë.

Norma referencë e interesit është ulur tashmë në 1.5 për qind në mars, por nuk përjashtohet një ulje e mëtejshme për vitin 2025.

Po hipotekat?

Në përgjithësi, norma më të ulëta të interesit nënkupton edhe norma më të ulëta të hipotekës.

Megjithatë, shumë varet nga lloji i hipotekës që pronarët e shtëpive ose blerësit e mundshëm kanë ose po kërkojnë, sepse normat e interesit për hipotekat afatgjata reagojnë ndryshe nga ato me afate më të shkurtra.

Hipotekat SARON, për shembull, do të përfitojnë menjëherë nga ulja e mëtejshme e normave të interesit.

Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se jo të gjitha hipotekat preken në mënyrë të barabartë ose në të njëjtën kohë.

Hipotekat afatgjata me normë fikse, për shembull, përshtaten vetëm me normat e reja të interesit kur skadojnë dhe më pas rinovohen.

Si do të ndikohen paratë tuaja në bankën zvicerane?

Fatkeqësisht, nëse keni kursime ose llogari të tjera, rënia e normave të interesit është një lajm i keq: asetet tuaja nuk do të gjenerojnë asnjë fitim.

E fundit, por jo më pak e rëndësishme: po në lidhje me monedhën e famshme të fortë dhe elastike të Zvicrës?

Ajo do të mbetet e fortë dhe elastike, të paktën tani për tani.

“Franga do të vazhdojë të vlerësohet,” tha Burckhardt.

Edhe pse ky nuk është një zhvillim pozitiv për kompanitë zvicerane të orientuara nga eksporti, pasi produktet e tyre do të bëhen edhe më të shtrenjta në vendet e huaja, është padyshim një lajm i mirë për konsumatorët.

Kjo për shkak se udhëtimet ose blerjet jashtë vendit do të bëhen edhe më të lira.

Rritja e papunësisë mes perspektivës së pasigurt ekonomike

SNB tha se papunësia ka të ngjarë të vazhdojë të rritet lehtë.

“Perspektiva ekonomike globale për tremujorët e ardhshëm është përkeqësuar për shkak të rritjes së tensioneve tregtare,” tha banka.

“Perspektiva ekonomike për Zvicrën mbetet e pasigurt. Zhvillimet jashtë vendit vazhdojnë të përfaqësojnë rrezikun kryesor.”

Gratë në Zvicër po lindin gjithnjë e më pak fëmijë. Për këtë arsye, madhësia e familjes mesatare në Zvicër po zvogëlohet vazhdimisht. Kjo mbështetet nga shifrat përfundimtare për vitin 2024.

Zyra Federale e Statistikave (FSO) raportoi të enjten se lindjet e treta (-3,6%) dhe lindjet e dyta (-2,8%) ranë veçanërisht ndjeshëm vitin e kaluar.

Nga ana tjetër, lindjet e para ranë me 1.5% dhe kësisoj më pak. Nataliteti, i cili ka vite që ka rënë, është pra më pak pengesë për formimin e familjeve sesa për zgjerimin e tyre.

Numri i fëmijëve për grua në rekord të ulët

Pas publikimit të shifrave të para në prill, FSO njoftoi se numri mesatar i fëmijëve për grua kishte rënë sërish në vitin 2024, duke arritur nivelin më të ulët të regjistruar ndonjëherë. FSO tani ka korrigjuar shifrën nga 1.28 në 1.29 fëmijë për grua, transmeton albinfo.ch.

Statistikat vjetore të popullsisë, të njohura zyrtarisht si statistikat e “lëvizjes natyrore të popullsisë”, tregojnë gjithashtu se më pak martesa u bënë në vitin 2024 (36,800) dhe kishte më shumë divorce (16,100) sesa në vitin 2023, shkruan swissinfo.

Numri i martesave ra me 2.6%. Përveç viteve të pandemisë 2020 dhe 2021, kjo është shifra më e ulët që nga viti 1981. Numri i divorceve u rrit me 3,6% dhe kohëzgjatja mesatare e martesës në divorc u rrit në 15,8 vjet.