Një projekt pranë Bernës ka konfirmuar se pasurimi ekologjik i pyjeve, veçanërisht duke krijuar më shumë zona të ndriçuara nga dielli, përmirëson diversitetin e specieve  duke inkurajuar bimët që tërheqin bletët e egra.

Rezultatet e projektit për të rritur biodiversitetin në zonat pyjore në brigjet e lumit Aare midis Thun dhe Bernës e konfirmojnë këtë trend, sipas autoriteteve kantonale të Bernës.

Gjatë projektit, u krahasuan dy zona  njëra e përmirësuar ekologjikisht, tjetra jo. Duket se numri i bletëve të egra është dukshëm më i lartë në zonën e rehabilituar: jo vetëm në terma të përgjithshëm, por edhe në aspektin e shumëllojshmërisë së specieve, tha kantoni, transmeton albinfo.ch.

Nga 311 bletët e egra të numëruara, 175 (60%) zinin zonën e pasuruar. Dallimi është edhe më i habitshëm kur merren në konsideratë speciet: zona e pasuruar ekologjikisht ishte shtëpia e 64 specieve, 21 më shumë se zona tjetër.

Projekti do të hyjë në një fazë të dytë në dimrin 2025-2026.

Zvicra është shtëpia e rreth 600 specieve të ndryshme të bletëve. Pothuajse gjysma e zonës është e kërcënuar, veçanërisht ato që ngrenë fole në tokë.

Pas tronditjes tarifore të Presidentit të SHBA-së Donald Trump, zyrtarët zviceranë mbeten në kontakt me autoritetet në SHBA, sipas qeverisë në Bernë. Ndërkohë, ekonomistët paralajmërojnë për një goditje të madhe për vendet e punës në Zvicër.

SHBA-të planifikojnë të vendosin tarifa prej 39% për importet zvicerane që nga 7 gushti, tha Shtëpia e Bardhë natën e së enjtes ndaj të premtes, një normë edhe më e lartë se 31% e njoftuar nga Trump në prill.

Rritja e tarifave gjithashtu devijon “në mënyrë të konsiderueshme” nga drafti i një deklarate të përbashkët qëllimi që kishte qenë rezultat i diskutimeve intensive midis të dyja palëve në muajt e fundit, sipas qeverisë zvicerane, e cila miratoi draftin më 4 korrik.

Si i tillë, një zëdhënës i ministrisë së financave foli të premten për “keqardhje të madhe” që SHBA-të synojnë të vendosin tarifa shtesë të njëanshme të larta për importet nga Zvicra  “pavarësisht progresit të bërë në bisedimet dypalëshe dhe qëndrimit shumë konstruktiv të Zvicrës që nga fillimi”.

Sipas qeverisë, Zvicra është ende në kontakt me autoritetet përkatëse në SHBA.

Një zëdhënës i ministrisë së ekonomisë i tha agjencisë së lajmeve Keystone-SDA të shtunën se detaje specifike nuk mund të jepeshin për arsye teknike. Megjithatë, Zvicra vazhdon të synojë një “zgjidhje të negociuar me SHBA-në që është në përputhje si me ligjin zviceran ashtu edhe me detyrimet ndërkombëtare ekzistuese”, tha zëdhënësi, transmeton albinfo.ch.

Qeveria tani synon të analizojë situatën e re përpara se të vendosë për hapat e mëtejshëm.

Mosmarrëveshja për deficitin

Ndërkohë, Trump përmendi atë që e quajti një deficit tregtar “të madh” me Zvicrën gjatë fjalimeve për gazetarët të premten në mbrëmje. Sipas tij, deficiti arrin në 32.16 miliardë CHF, raportuan agjencitë italiane të lajmeve Ansa dhe Adnkronos.

“Problemi me Zvicrën është se kemi një deficit prej 40 miliardë dollarësh”, tha presidenti amerikan para një udhëtimi në New Jersey. “Fola dje me Zvicrën, por kemi një deficit prej 40 miliardë dollarësh, ky është një deficit i madh.”

Autoritetet zvicerane e kundërshtojnë këtë. Ndërsa Zvicra ka një suficit në eksportin e mallrave në SHBA, SHBA-të kanë një suficit në eksportet e shërbimeve, tha ministria e ekonomisë të shtunën.

Teprica e eksportit të mallrave “nuk bazohet në asnjë mënyrë në praktikat tregtare ‘të padrejta’”, shtoi ajo. Përkundrazi, Zvicra hoqi në mënyrë të njëanshme të gjitha tarifat industriale që nga 1 janari 2024. Kjo do të thotë se mbi 99% e mallrave amerikane mund të importohen pa taksa.

As vendi nuk angazhohet në “subvencione industriale që shtrembërojnë tregun”, tha ministria e ekonomisë. Qeveria mbetet e përkushtuar për diversifikimin e marrëdhënieve tregtare me partnerët globalë, si dhe për hapjen e tregjeve dhe kushtet e qëndrueshme të kornizës, tha ajo.

Frika nga vendet e punës

Ndërkohë, ekonomisti Hans Gersbach ka paralajmëruar për pasojat e tarifave për tregun zviceran të punës. Nëse zbatohet norma prej 39%, ai pret një “rritje masive” të punës me kohë të shkurtër dhe pushimeve nga puna në muajt e ardhshëm, tha ai në një intervistë me gazetat e grupit Tamedia.

Për shkak se tarifat do ta përkeqësonin ndjeshëm konkurrueshmërinë e prodhuesve dhe eksportuesve zviceranë, me siguri do të kishte humbje vendesh pune në industritë kryesore, tha ai. Nëse vendet e prodhimit zhvendosen, kjo do të ketë efekte shtesë në tregun e punës, shtoi Gersbach, bashkëdrejtor i Institutit Ekonomik Zviceran KOF në institutin federal të teknologjisë ETH Zurich.

Për Gerberin, mënyra se si trajtohet industria farmaceutike është thelbësore, veçanërisht pasi ajo përbën më shumë se gjysmën e të gjitha eksporteve të mallrave zvicerane në SHBA. Sipas llogaritjeve të tij, nëse dega farmaceutike do të goditej gjithashtu nga tarifat, kjo do të thoshte një “rënie të ndjeshme” të PBB-së zvicerane prej të paktën 0.7%.

Megjithatë, së pari duhet të vazhdojnë përpjekjet për të arritur një marrëveshje, tha Gersbach – “për të shmangur normën ekstreme të tarifave”.

Për të, njoftimi i fundit i SHBA-së shënon një pikë kthese edhe më të madhe për Zvicrën sesa “Dita e Çlirimit” në prill, kur Trump njoftoi masa të reja doganore për të “mbrojtur SHBA-në”.

Rrëshqitjet e dheut, rrjedhjet e mbeturinave dhe rrëzimet e shkëmbinjve mund të paraqesin rreziqe për trenat. Në Zvicër, kompanitë hekurudhore kanë disa mënyra për të parandaluar këto rreziqe.

Një aksident hekurudhor në Baden-Württemberg, Gjermani, vrau tre persona dhe plagosi dhjetëra, disa rëndë. Shirat e rrëmbyeshëm dhe një rrëshqitje dheu bënë që treni të dilte nga shinat.

Aksidenti i fundit serioz hekurudhor i shkaktuar nga një rrëshqitje dheu në Zvicër ndodhi njëmbëdhjetë vjet më parë. Një tren i Railway Rhaetian doli nga shinat pranë Tiefencastel në Graubünden, duke vrarë një person dhe duke plagosur disa të tjerë.

Rrëshqitjet e dheut, rrjedhjet e mbeturinave dhe rrëzimet e shkëmbinjve mund të paraqesin rreziqe për trenat. Në Zvicër, kompanitë hekurudhore kanë disa mënyra për të parandaluar këto rreziqe.

Një aksident hekurudhor në Baden-Württemberg, Gjermani, vrau tre persona dhe plagosi dhjetëra, disa rëndë. Shirat e rrëmbyeshëm dhe një rrëshqitje dheu bënë që treni të dilte nga shinat.

Aksidenti i fundit serioz hekurudhor i shkaktuar nga një rrëshqitje dheu në Zvicër ndodhi njëmbëdhjetë vjet më parë. Një tren i Railway Rhaetian doli nga shinat pranë Tiefencastel në Graubünden, duke vrarë një person dhe duke plagosur disa të tjerë, transmeton albinfo.ch.

Këto struktura mbrojtëse përfshijnë gjithashtu rrjeta kundër rënies së shkëmbinjve. “Por mund të ketë edhe barriera ose gardhe: këto janë struktura me rrjeta relativisht të holla, të monitoruara nga një tel elektrik i hollë.”

Kabllot e mbikëqyrjes duhet të mirëmbahen rregullisht për të siguruar mbrojtjen e tyre. Megjithatë, telat e hollë nuk ofrojnë mbrojtje optimale kundër motit dhe shkëmbinjve, shpjegon Ferdi Pfammatter.

Sistemi i alarmit

Nëse një rrjet dëmtohet, sistemi automatikisht aktivizon një alarm. Çdo gjë që ndodh në tokë arrin në qendrën e operacioneve Spiez disa sekonda më vonë, të kryesuar nga Martin Wyss, përgjegjës për mbarëvajtjen e operacioneve hekurudhore, i cili siguron koordinimin në rast emergjence.

Sistemi njofton personat përkatës në qendrën e operacioneve, të cilët veprojnë sipas rolit të tyre, shpjegon ai për SRF: “Duke vendosur personel në vend, duke ndërprerë trafikun e trenave, duke siguruar që njerëzit e duhur të mbërrijnë në vendin e duhur dhe, mbi të gjitha, që asgjë tjetër të mos ndodhë”, rendit ai.

Çdo linjë nën juridiksionin e kompanisë, përfshirë Tunelin Bazë Lötschberg, monitorohet. Pavarësisht gjithë teknologjisë, mbetet një rrezik i mbetur. “Pyetja është më tepër se çfarë masash mund të merren për të parandaluar aksidente të tilla”, shpjegon Martin Wyss.

Në fund të fundit, një kuptim i plotë i pikave kritike të itinerarit është thelbësor. “Ne i njohim pikat kritike të rrjetit kryesisht nga përvoja”, shpjegon Martin Wyss. “Përmes inspektimeve në vend dhe mirëmbajtjes së përditshme, ne marrim masat e duhura.”

Shtatë persona kanë vdekur në Itali pasi u prekën nga sëmundja. Autoritetet zvicerane – veçanërisht në kantonin Ticino po e ndjekin situatën.

Ndërsa rajoni i Lacios përreth Romës – me tre vdekje dhe 44 infeksione të konfirmuara – është prekur më shumë, më shumë rajone veriore të Italisë, përfshirë Lombardinë, Luginën Po dhe Piemonte, janë prekur gjithashtu. Në Zvicër, kjo nuk ka kaluar pa u vënë re nga Zyra Federale e Shëndetit Publik (FOPH) dhe autoritetet në Ticino, veçanërisht përgjatë kufirit me Italinë, transmeton albinfo.ch.

Agjenti infektiv i etheve të Nilit Perëndimor transmetohet nga mushkonjat ose rriqrat që mbajnë virusin. “Duke pasur parasysh se vektorët (mushkonjat) dhe strehuesit kryesorë (shpendët e egër) janë të pranishëm këtu në Zvicër, vendi mund të preket”, shkruan FOPH.

Virusi mund të infektojë zogjtë dhe gjitarët, duke përfshirë kuajt, qentë dhe macet. Megjithatë, sëmundja është gjithashtu një zoonozë, që do të thotë se mund të transmetohet nga kafshët te njerëzit. Nuk është e transmetueshme nga njeriu te njeriu.

Virusi është përgjithësisht i padëmshëm. Tek shumica e qenve dhe zogjve, është asimptomatik. Në 80% të rasteve tek njerëzit, nuk ka simptoma të dukshme; rreth 20% e personave të infektuar përjetojnë simptoma të lehta.

Megjithatë, në raste të rralla, virusi mund të çojë në ndërlikime serioze ose fatale. Në më pak se 1% të personave të infektuar, virusi i Nilit Perëndimor sulmon sistemin nervor, duke shkaktuar encefalit dhe/ose meningjit, sipas FOPH-së, përcjell albinfo.ch.

Autoritetet rekomandojnë që udhëtarët në zona me rrezik të lartë të mbrohen nga pickimet e mushkonjave. Ethet e Nilit Perëndimor janë një epizootike – një sëmundje e përhapur tek kafshët – që duhet të monitorohet, deklaron FOPH-ja, duke përsëritur se veterinerët dhe laboratorët duhet të raportojnë rastet dhe simptomat e dyshuara te veterineri kantonal.

Zvicra u përball me një surprizë jashtëzakonisht të pakëndshme në festën kombëtare të sotme: Edhe pse SHBA-të sinjalizuan një kornizë për negociata me disa partnerë tregtarë në një letër qëllimi të datës 1 korrik 2025, ato njoftuan papritur një tarifë të re amerikane prej 39% për importet zvicerane – duke tejkaluar kështu edhe normën prej 31% të kërcënuar në prill.

Pse tarifat u rritën nga 31% e kërcënuar fillimisht në 39%?

Në analogji me vendimet e mëparshme politike, shpesh të vështira për t’u kuptuar nën Presidentin Trump, ky hap gjithashtu duket se nuk ka transparencë. Pavarësisht bisedimeve diplomatike dhe marrëveshjes teknike kornizë të nënshkruar në korrik, administrata amerikane e klasifikoi Zvicrën në një grup me deficite tregtare veçanërisht të larta sipas Urdhrit Ekzekutiv të 31 korrikut 2025, duke rezultuar në një rritje të normës së tarifës në 39%.

Në të njëjtën kohë, Presidenti Trump u ka dhënë kompanive globale farmaceutike një afat prej 60 ditësh për të ulur çmimet e barnave për SHBA-në. Është e natyrshme që këto çështje tani do të lidhen qëllimisht për të forcuar pozicionin negociues të SHBA-së, transmeton albinfo.ch.

Cilat janë pasojat ekonomike për Zvicrën?

Tarifat e reja do të vendosnin një barrë të konsiderueshme mbi ekonominë zvicerane. Kompanitë zvicerane do të përballeshin me një disavantazh të madh konkurrues si në nivel global, ashtu edhe veçanërisht krahasuar me vendet fqinje brenda BE-së (tarifa 15% të SHBA-së) dhe Mbretërinë e Bashkuar (tarifa 10% të SHBA-së). Vlerësimet fillestare të pavarura parashikojnë një ulje të PBB-së zvicerane prej rreth 0.3% deri në 0.4%. Kjo prek kryesisht ndërmarrjet e vogla dhe të mesme industriale që prodhojnë në Zvicër dhe nuk kanë prodhim të konsiderueshëm në SHBA. Zhvlerësimi i dollarit amerikan kundrejt CHF-së me më shumë se 11% që nga fillimi i vitit e përkeqëson më tej situatën, pasi kjo ul më tej konkurrueshmërinë e çmimeve të eksporteve zvicerane (barrë kumulative deri në 50%!). Megjithatë, barra është relativisht më e ulët për kompanitë e diversifikuara globalisht me objekte prodhimi në SHBA dhe për ato në sektorin e shërbimeve, shkruan smzh.

Si po reagojnë tregjet financiare?

Tregjet globale të aksioneve kanë qenë në një fazë të lehtë korrigjimi/konsolidimi për pesë ditë tani, dhe kjo prirje po intensifikohet disi sot. Për shkak të festës kombëtare zvicerane, bursa zvicerane është e mbyllur sot, kështu që efektet konkrete nuk ka gjasa të bëhen të dukshme deri në fillim të javës. Megjithatë, kompanitë zvicerane të vogla dhe të mesme (siç është Indeksi SMI Mid) ka të ngjarë të vuajnë më shumë. Tregjet kryesore ndërkombëtare të aksioneve aktualisht po tregojnë humbje midis 0.5% dhe 1.5%.

Franga zvicerane mbetet relativisht e fortë kundrejt dollarit amerikan dhe euros, duke regjistruar vetëm humbje minimale prej afërsisht 0.5%. Normat e interesit në tregjet financiare ndërkombëtare po rriten pak – një reagim ndaj rreziqeve në rritje të inflacionit të shkaktuara nga tarifat. Rritja e normave të interesit do të thotë rënie e çmimeve të obligacioneve; kështu, të gjitha klasat kryesore të aseteve aktualisht preken nga këto ngjarje. Çmimi i arit gjithashtu po bie pak. Megjithatë, ky fenomen nuk është i pazakontë: shumë investitorë realizojnë fitime nga zotërimet e tyre të arit gjatë fazave të korrigjimit. Rënie të tilla gjithashtu mund të ofrojnë mundësi tërheqëse për investime afatgjata në ar.

Ende ka shpresë për një zgjidhje, pasi tarifat e reja nuk janë planifikuar të hyjnë në fuqi deri më 7 gusht 2025. Kjo lë një dritare të shkurtër mundësie për negociata të mëtejshme diplomatike.

Çfarë do të thotë kjo për portofolin tim?

Pavarësisht trazirave aktuale, humbjet e çmimeve mbeten të menaxhueshme dhe duhet të shihen në kontekstin e rimëkëmbjes deri më tani. Që nga “shoku i parë tarifor” më 2 prill 2025, shumë tregje janë rikuperuar ndjeshëm, disa prej të cilave kanë arritur nivele të reja.

Duke pasur parasysh pasigurinë mbizotëruese, mbetet thelbësore që investitorët të miratojnë një qasje të kujdesshme dhe strategjike dhe të shmangin panikun. Reagimet e nxituara për shkak të rrethanave të paqarta mund të rrezikojnë qëllimet afatgjata të investimit. Prandaj, këshillohet t’i përmbaheni një strategjie investimi të menduar mirë që thekson diversifikimin dhe është në përputhje me qëllimet financiare individuale. Një qasje e disiplinuar lejon një menaxhim më efektiv të periudhave të pasigurisë.

Investitorët e shqetësuar për trazirat dhe/ose që mbajnë ekspozimin e aksioneve mbi alokimin e tyre strategjik dhe janë të shqetësuar për rreziqet afatshkurtra mund të duan të marrin në konsideratë shitjet e pjesshme.

A duhet t’i shes aksionet e mia zvicerane?

Jo, siç u shpjegua më sipër, mbetet e këshillueshme të përmbaheni një strategjie investimi të menduar mirë që thekson diversifikimin dhe është në përputhje me qëllimet financiare individuale. Me kusht që të jetë kështu, korrigjimet e tregut ofrojnë gjithashtu mundësi tërheqëse blerjeje,  veçanërisht duke optimizuar çmimet e blerjes së pozicioneve ekzistuese afatgjata.

Paqëndrueshmëria e tregut vë në fokus aksionet zvicerane me dividentë

Pas vendimit të fundit të Bankës Kombëtare Zvicerane për të ulur normat e interesit në zero përqind, investitorët zviceranë në përgjithësi përballen me një sfidë të njohur: Si mund të arrihen kthime të qëndrueshme dhe të konsiderueshme në një mjedis ku investimet tradicionale të kursimeve japin pak ose aspak kthime?

Në këtë sfond, strategjitë e dividentëve po konsolidojnë pozicionin e tyre si një opsion investimi i qëndrueshëm dhe tërheqës – veçanërisht për investitorët, profili i rrezikut i të cilëve lejon një ndarje më të lartë të kapitalit. Kjo strategji mund të jetë gjithashtu e dobishme për investitorët që duan të përqendrojnë portofolet e tyre në investime që gjenerojnë të ardhura. Aksionet që paguajnë dividentë ofrojnë një burim të prekshëm të ardhurash që mungon kryesisht në depozitat bankare dhe obligacionet qeveritare në kushtet aktuale të politikës monetare. Kjo u lejon investitorëve të gjenerojnë fluks të qëndrueshëm parash duke ruajtur potencialin për rritje të kapitalit. Për më tepër, në një mjedis me paqëndrueshmëri të lartë, një prirje drejt portofoleve të kapitalit që gjenerojnë të ardhura jo vetëm që ofron të ardhura nga dividentët, por gjithashtu mund të ndihmojë në mbrojtjen më të mirë kundër paqëndrueshmërisë së rritur.