Kompanitë shumëkombëshe zvicerane bëjnë thirrje për qetësi në përgjigje të goditjes së tarifave

Disa ditë pas lajmit për tarifat prej 39% të vendosura nga SHBA-të ndaj Zvicrës, prodhuesi zviceran i orëve Swatch bëri thirrje për qetësi. Disa kompani që prodhojnë shumë në SHBA thanë se prisnin efekte të kufizuara.

“Asnjë reagim i nxituar, negativitet dhe spekulime dhe, mbi të gjitha, asnjë hiperventilim, veçanërisht nga gazetarët: qëndroni të qetë”, bëri thirrje grupi i orëve Swatch, i nxitur nga agjencia e lajmeve Awp, transmeton albinfo.ch.

Gjigandi elektrik ABB thekson se strategjia e kompanisë synon të jetë e vetëmjaftueshme në çdo rajon: tashmë sot, 75-80% e produkteve në SHBA prodhohen në vend, në Evropë pjesa është 95% dhe në Kinë 85%. “Një komponent qendror i strategjisë sonë është të rrisim më tej normat e lokalizimit si pjesë e investimeve tona”, thotë kompania. Megjithatë, ABB po e monitoron situatën “shumë nga afër”. Kompania gjeneron 27% të xhiros së saj në SHBA dhe gjatë tre viteve të fundit më shumë se 500 milionë dollarë (403 milionë CHF) janë investuar në operacione amerikane, për shembull në objekte të reja prodhimi ose qendra kërkimore.

Edhe te Lindt&Sprüngli, gjiganti i çokollatës me cilësi të lartë, nuk ka asnjë lloj dobësie. “Shumica dërrmuese e produkteve të shitura në SHBA prodhohen në vend në uzinën e prodhimit në Stratham, New Hampshire”, shpjegoi një zëdhënës. “Artikujt nga Evropa përfaqësojnë vetëm një pjesë të vogël të vëllimit të përgjithshëm.”

Liqeni i Cyrihut ka edhe varkën e tij të parë elektrike

Varka e parë elektrike e Zvicrës ka lundruar në Liqenin Ceresio që nga viti 2021. Por më e madhja ka lundruar në valët e Liqenit të Cyrihut prej disa ditësh. Kjo anije, EMS Uetliberg, është rikthyer në shërbim pas një ndërprerjeje prej gati një viti. Kjo ndërprerje ishte e nevojshme për të hequr motorët me naftë që e kishin furnizuar me energji nëpër ujërat e Cyrihut për më shumë se një çerek shekulli.

Anija qëndroi për dhjetë muaj në kantierin detar Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG), ku tridhjetë persona punonin në të. U instaluan dy motorë elektrikë, shpjegoi Roman Knecht, drejtor i kompanisë së transportit detar. “Bateria, e cila ka një peshë totale prej 20 tonësh dhe është më e madhja e instaluar në Evropë deri më sot, u vendos në atë që më parë ishte rezervuari i karburantit.”

E gjithë anija iu nënshtrua elektrifikimit, aq sa e vetmja pjesë që në fund mbeti e pandryshuar ishte trupi i anijes. Këto ndryshime do t’i lejojnë kompanisë të kursejë 113,000 litra naftë në vit. Ky hap fillestar, dy anijet e tjera në të njëjtën kategori do të shndërrohen në energji elektrike gjatë dy dimrave të ardhshëm do të çojë në një ulje prej 1,000 tonësh CO2 në vit deri në vitin 2028. Një total prej mbi 21 milionë frangash do të shpenzohen për projektin, transmeton albinfo.ch.

Një ndryshim jo pa sfida. “Ne bëmë gjithçka që ishte e mundur,” shpjegoi Drejtori Teknik i ZSG, Oliver Daly, për SRF, “për të siguruar efikasitetin e motorit të mëparshëm.” Anija duhet të jetë në gjendje të përmbushë oraret e planifikuara të shërbimit. Kjo do të thotë më shumë bateri për fuqi të mjaftueshme, por edhe më shumë peshë dhe manovrim më të madh për ekuipazhin.

Kjo është gjendja e pikave kufitare në hyrje dhe dalje të Kosovës

Qendra Kombëtare për Menaxhim Kufitar në Kosovë, në përditësimin e fundit ka njoftuar se janë shkurtuar pritjet në pikat kufitare si në hyrje, ashtu edhe në dalje të vendit.

Pritjet më të gjata, nga 20 deri në 25 minuta, vazhdojnë të jenë në hyrje të Kosovës, në pikën në Muçibabë, transmeton albinfo.ch.

Përderisa deri në mesditën e së hënës pritjet ishin të gjata te Dheu i Bardhë, ato janë shkurtuar në 10 minuta.

Në pikat e tjera kufitare nuk raportohet të ketë kolona apo pritje të gjata.

Vazhdojnë kolonat e gjata para tunelit Gotthard

Një ditë tjetër me bllokime trafiku në Tunelin Bazë Gotthard. Pas mesditës së së hënës, bllokimet e trafikut arritën në 11 kilometra në portalin verior të tunelit të autostradës, me kohë pritjeje prej një ore e 50 minutash, sipas Viasuisse. Në drejtimin e kundërt, bllokimet e trafikut arritën në 7 kilometra, transmeton albinfo.ch.

Për ata që udhëtojnë në veri, korsia preferenciale CUPRA është e hapur, duke lehtësuar automjetet që synojnë të udhëtojnë në rrugën Gotthard Pass. Hyrjet e Göschenen dhe Airolo në tunel janë të mbyllura.

Gjatë fundjavës, shoferët u përballën gjithashtu me trafik të rënduar në autostradën A2 dhe pritje të gjata në portalet e tunelit. Të shtunën, radhët arritën në 11 kilometra në portalin verior, ndërsa të dielën arritën në 10 kilometra. Gjithashtu të dielën, një radhë prej 9 kilometrash u formua në portalin jugor.

Coop Pronto: Kontrolli i moshës për alkoolin varet nga klientët

Kushdo që blen alkool në arkë në Coop do të kontrollohet nga stafi. Megjithatë, në dyqanet Pronto, klientët mund ta bëjnë këtë vetë.

Kur blihet alkool nëpërmjet arkës automatike në dyqanet Coop, pagesa nuk është e mundur pa autorizimin e stafit. Një anëtar i stafit zakonisht është i pranishëm pranë arkës dhe do të aktivizojë terminalin nëse plotësohet kërkesa e moshës.

Nuk është kështu në dyqanet Coop Pronto. Atje, klientët duhet ose mund ta plotësojnë vetë verifikimin e moshës, siç raporton CH Media. Blerësit e alkoolit nxiten nga ekrani i vetë-skanimit të skanojnë dokumentin e tyre të identifikimit, i cili më pas autorizon blerjen e tyre.

“Mund të mashtrohet lehtësisht”

Kjo lë hapësirë për abuzim, siç është përdorimi i kartës së identitetit të një personi tjetër. Kryqi Blu, organizata profesionale kundër abuzimit me alkoolin, e konsideron këtë “kritike”. Zëdhënësi Patrick Jola: “Kjo do ta bënte të lehtë mashtrimin, gjë që do ta bënte zgjidhjen e re në lidhje me pajtueshmërinë me Aktin e Produkteve të Duhanit absurde.” Ky ligj mbulon gjithashtu shitjen e alkoolit. Kryqi Blu planifikon të testojë rregulloren e vetërregullimit me blerje testuese, transmeton albinfo.ch.

Në përgjigje të pyetjes së gazetës, menaxhmenti i Coop deklaroi se stafi po trajnohet në përputhje me rrethanat dhe se po kryhen kontrolle. Megjithatë, me sa duket ata nuk dhanë një përgjigje se si do të parandalohet kjo, për shembull, nga të rinjtë që bëjnë pazar me kartën e identitetit të dikujt tjetër. Megjithatë, ata konfirmuan se kjo politikë është zbatuar në të 331 dyqanet Pronto që nga fillimi i vitit. Stafi ka mundësinë të aktivizojë opsionin e vetëkontrollit gjatë periudhave me kërkesë të lartë nga klientët. Patentat e drejtimit pranohen gjithashtu së bashku me kartat e identitetit.

Tregu i aksioneve zvicerane tronditet nga njoftimi i tarifave

Tregu i aksioneve zvicerane u trondit të hënën në mëngjes pas goditjes së të premtes nga bisedimet për tarifat. Mbetet të shihet se si do të veprojë qeveria zvicerane pas njoftimit të tarifave doganore prej 39 për qind.

Indeksi i Tregut Zviceran ra deri në 1.9 për qind të hënën, megjithatë uli rënien në 0.88 për qind që nga ora 10:15 e mëngjesit në Cyrih, me optimizmin se tarifat në fund të fundit do të jenë një mjet për të nxitur negociatat tregtare. Indeksi referues tani është rritur me rreth 1 për qind për vitin 2025, shkruan swissinfo.

Franga zvicerane ra për të dytën ditë kundrejt euros, duke rënë me 0.3 për qind. Ajo ishte dobësuar me 0.5 për qind të premten, rënia më e madhe që nga maji, pas njoftimeve të Trump në fund të javës së kaluar, transmeton albinfo.ch.

Qeveria pritet të mblidhet sot për një seancë virtuale krize, por asnjë konfirmim nga Kancelaria Federale ose departamentet federale nuk ishte i disponueshëm të hënën në mëngjes.

Sekretariati Shtetëror për Çështjet Ekonomike (SECO) gjithashtu do të takohet me përfaqësues të ekonomisë pas tarifave mbi importet zvicerane të shpallura nga Presidenti i SHBA-së, Donald Trump.

Aksionet e orëve dhe mallrave luksoze, si dhe farmaceutikët, u shqetësuan veçanërisht nga niveli i papritur i taksave të vendosura mbi eksportet zvicerane. Të premten e kaluar nuk pati tregtim në bursën e Zvicrës për shkak të festës kombëtare.

Kriza e kredive të rrezikshme: UBS arrin marrëveshje

UBS ka arritur një marrëveshje me Departamentin e Drejtësisë të SHBA-së (DOJ) për të zgjidhur një padi që trashëgoi nga Credit Suisse në lidhje me krizën e kredive të rënda: banka do të paguajë 300 milionë dollarë (241 milionë franga me kurset aktuale të këmbimit) si pjesë e zgjidhjes, sipas një deklarate të lëshuar të hënën, shkruan RSI,transmeton albinfo.ch.

Kjo shumë, tha UBS, do të zgjidhë të gjitha detyrimet e papaguara ndaj klientëve në lidhje me zgjidhjen e vitit 2017 midis Credit Suisse dhe DOJ. Zgjidhja ka të bëjë me letrat me vlerë të mbështetura nga hipotekat e rënda, të njohura si RMBS (letra me vlerë të mbështetura nga hipotekat rezidenciale), të cilat ishin në rrënjë të krizës financiare të vitit 2008.

Me këtë marrëveshje, UBS ka zgjidhur një tjetër nga çështjet që iu referuan pas blerjes së ish-konkurrentit të saj. Qëllimi është të zgjidhen këto mosmarrëveshje të kaluara “në mënyrë të drejtë dhe të barabartë” dhe në interesin më të mirë të të gjitha palëve të përfshira, shkruan udhëheqësi bankar zviceran.

Këshilli Federal ndalon instalimin e radarëve të zhurmës në Zvicër

Pakënaqësia me zhurmën e tepërt të makinave po rritet në Zvicër. Kantonet dhe politikanët tani po bëjnë thirrje për instalimin e radarëve të zhurmës, disa prej të cilëve janë testuar tashmë. Megjithatë, projekti është bllokuar në nivel federal.

Për të qetësuar entuziazmin e zhurmshëm të disa shoferëve dhe për të shmangur shqetësimin e qetësisë së njerëzve që jetojnë pranë rrugëve, ekziston një radar i cili sinjalizon automjetet jo për shpejtësinë, por sepse ato janë shumë të zhurmshme, transmeton albinfo.ch.

Zyra Federale për Mjedisin ka kryer tashmë teste në kantone të ndryshme, duke përfshirë Basel-Landschaft, Cyrih dhe Gjenevë, ku testi ishte i suksesshëm, sipas Konfederatës.

Disa kantone, si dhe politikanë të krahut të majtë, për këtë arsye po i kërkojnë qeverisë të instalojë këto pajisje shpejt dhe përgjithmonë, shkruan RTS.

Por Këshilli Federal ka vendosur: është e pamundur të vendosen gjoba përmes këtyre radarëve, për shkak të mungesës së një baze ligjore federale.

Diskutoni pengesat

Tetorin e kaluar, qeveria njoftoi plane për të ndëshkuar më efektivisht zhurmën e tepërt të automjeteve, për shembull duke ndaluar zhurmën e panevojshme të motorëve të makinave ose motoçikletave.

Megjithatë, në lidhje me radarët e zhurmës, Këshilli Federal beson se nevojitet diskutim i mëtejshëm mbi pengesat për krijimin e një baze ligjore, siç është mungesa e një pajisjeje që do t’u lejonte automjeteve të shfaqin se vlera kufitare e zhurmës është tejkaluar, ndër të tjera.

Zyra Federale e Rrugëve nuk dha ndonjë axhendë specifike për këto çështje. “Topi” tani është në fushën e Këshilltarit Federal Albert Rösti, i cili është thirrur të nxjerrë ligje për të mundësuar përdorimin efektiv të këtyre radarëve kundër zhurmës.

Katër të vdekur dhe 6,000 të evakuuar pas vërshimeve rekord në Tajvan

Shirat e rrëmbyeshëm javën e kaluar shkaktuan rrëshqitje toke dhe përmbytje në Tajvanin jugor.
Sipas autoriteteve, katër persona u vranë dhe 77 u plagosën si pasojë e stuhisë. Tre të tjerë rezultojnë të zhdukur.
Ishulli përjetoi më shumë reshje shiu javën e kaluar sesa në një vit të tërë. Gati 6,000 njerëz u detyruan të largoheshin nga shtëpitë e tyre dhe u evakuuan. “Rrallë kemi përjetuar një katastrofë të kësaj madhësie”, tha kryeministri i Tajvanit, Cho Jung-tai, gjatë një vizite në qytetin e goditur nga përmbytjet, Tainan, në jug të ishullit.

Shirat e rrëmbyeshëm goditën Tajvanin një javë më parë. Reshjet jashtëzakonisht të rrëmbyeshme u shkaktuan nga një stuhi dhe erëra të forta jugperëndimore, tha për agjencinë e lajmeve AFP, Li Ming-siang, një ekspert nga Administrata Qendrore Meteorologjike (CWA) në Tajvan, raporton SRF.

Reshjet më të larta në korrik që nga viti 1939

Sipas agjencisë meteorologjike, reshjet mesatare në ishull muajin e kaluar ishin më të lartat për korrikun që nga viti 1939. Vetëm në Tajvanin jugor, 500 litra shi për metër katror ranë fundjavën e kaluar  pothuajse një e katërta e reshjeve mesatare vjetore. Parashikuesit e motit parashikojnë se shiu do të pakësohet në ditët në vijim.

Tajvani përjeton rregullisht reshje të dendura shiu midis korrikut dhe tetorit. Vetëm në fillim të korrikut, tajfuni Danas vrau dy persona dhe plagosi qindra të tjerë.

Sipas ekspertëve, ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njeriu po çojnë në ekstreme më të shpeshta dhe të rënda të motit, siç janë stuhitë dhe përmbytjet, transmeton albinfo.ch.

Buxhet i posaçëm për masat e ndihmës

Kryeministri i Tajvanit, Cho Jung-Tai, vizitoi të hënën banorët e qytetit jugor të Tainanit, të cilët u prekën rëndë nga tajfuni Danas dhe shirat e fundit.

Kabineti i tij po punon për të propozuar një buxhet të posaçëm këtë javë për të ofruar masa ndihme. “Rrallë kemi përjetuar një stuhi kaq të fortë më parë. Ka kaluar një muaj që nga tajfuni Danas dhe që atëherë ka rënë shi pa pushim”, tha ai.

Presidentja zvicerane duhet ta kishte takuar Trumpin në Skoci, thotë ish-diplomati

Presidentja zvicerane Karin Keller-Sutter do të kishte qenë më mirë të takohej me Presidentin e SHBA-së Donald Trump në Skoci, së bashku me Bashkimin Evropian. Kjo është sipas ish-ambasadorit zviceran Thomas Borer, shkruan swissinfo.ch, transmeton albinfo.ch.

Por tani që tarifat prej 39% të SHBA-së kanë mbërritur, është çështje reagimi, ndoshta edhe me metoda jokonvencionale, për shembull përmes presidentit të FIFA-s, Gianni Infantino, si dhe më në fund aktivizimit të Ministrit të Jashtëm Zviceran, Ignazio Cassis. Ky është mendimi i Thomas Borer, ish-diplomat dhe ambasador zviceran në Gjermani.

“Duke parë nga prapa, është gjithmonë e lehtë të jesh më i zgjuar”, tha 68-vjeçari në një intervistë në portalin e lajmeve Watson. “Në fillim të prillit, Zvicra ishte ndër vendet që përpiqeshin të arrinin shpejt një marrëveshje me Shtetet e Bashkuara. Ne besonim se ishim në rrugën e duhur. Do të kishte qenë më mirë të ishim ndër shtetet e para që do të arrinin një mirëkuptim me Presidentin Trump: atëherë ai mund ta kishte shitur marrëveshjen me Zvicrën si një fitore. Pas marrëveshjes me Bashkimin Evropian dhe Japoninë, ne u bëmë një shfaqje anësore për presidentin amerikan, gjë që vështirë se mund të shfrytëzohej në media.”

“Qeveria federale është mbështetur në faktin se praktikat e zakonshme diplomatike zbatohen në SHBA dhe se një marrëveshje e negociuar në nivel ministror miratohet nga udhëheqja e lartë”, shpjegon eksperti i cili është i njohur për drejtimin e task-forcës Zvicër-Lufta e Dytë Botërore midis viteve 1996 dhe 1999 gjatë krizës së fondeve hebraike. “Por Presidenti Trump nuk e konsideron veten një politikan normal. Ai gjithmonë dëshiron të marrë personalisht më të mirën për vendin e tij dhe ta rinegociojë. Tani duhet të jetojmë me këtë realitet.”

Sipas Watson, Trump ishte dukshëm në humor të keq në kohën e telefonatës me Keller-Sutter, e cila mban presidencën zvicerane me rotacion, sepse të dhënat e tregut të punës në SHBA ishin shumë më të këqija nga sa priste ai. A ishte gabim ta telefononte? “Kur nuk e njihni mirë njëri-tjetrin personalisht, videokonferencat janë gjithmonë delikate”, përgjigjet specialisti. “Takimet ballë për ballë janë më të mira sepse të lejojnë të ndjesh bashkëbiseduesin. Do të kishte qenë më mirë nëse presidenti ynë do të kishte shkuar në Skoci në fund të korrikut, kur Trump, një lojtar i apasionuar i golfit, ishte në humor më të mirë.”

Një negociator me përvojë do të kishte pyetur gjatë telefonatës: “I nderuar Z. President, çfarë lëshimesh mendoni se duhet të bëjë ende qeveria zvicerane?” argumenton konsulenti i biznesit. “Propozimet mund të ishin diskutuar menjëherë, të cilat tani mund t’i paraqiteshin qeverisë federale. Me sa duket kjo nuk ndodhi: ne po kërkojmë në errësirë.”

Sipas Watson, Trump ishte dukshëm në humor të keq në kohën e telefonatës me Keller-Sutter, e cila mban presidencën zvicerane me rotacion, sepse të dhënat e tregut të punës në SHBA ishin shumë më të këqija nga sa priste ai. A ishte gabim ta telefononte? “Kur nuk e njihni mirë njëri-tjetrin personalisht, videokonferencat janë gjithmonë delikate”, përgjigjet specialisti. “Takimet ballë për ballë janë më të mira sepse të lejojnë të ndjesh bashkëbiseduesin. Do të kishte qenë më mirë nëse presidenti ynë do të kishte shkuar në Skoci në fund të korrikut, kur Trump, një lojtar i apasionuar i golfit, ishte në humor më të mirë.”

“Një negociator me përvojë do të kishte pyetur gjatë telefonatës: ‘I nderuar Z. President, çfarë lëshimesh mendoni se duhet të bëjë ende qeveria zvicerane?'” argumenton konsulenti i biznesit. “Propozimet mund të ishin diskutuar menjëherë, të cilat tani mund t’i paraqiteshin qeverisë federale. Me sa duket kjo nuk ndodhi: ne po kërkojmë në errësirë.”

Ish-zyrtari i lartë federal shpreh gjithashtu kritika ndaj qeverisë në Bernë. “Nuk e kuptoj pse dëshiron të takohet vetëm të hënën: duhet ta kishte bërë këtë të dielën. Atëherë do të kishte qenë e përshtatshme që Sekretarja e Shtetit Helene Budliger Artieda të udhëtonte në Uashington për t’ia paraqitur ofertën e re të Zvicrës qeverisë amerikane. Së fundmi, qeveria duhet të këmbëngulë në një takim midis Presidentit Trump dhe Presidentes Keller-Sutter ose Zëvendëspresidentit Guy Parmelin.” Shkurt, kontaktet janë të nevojshme në të dy nivelet: midis ekipeve negociuese dhe midis udhëheqjes politike.

“Çdo mundësi duhet të provohet tani”, këmbëngul avokati me doktoraturë nga Universiteti i Bazelit. “Kjo çështje ka përparësi kryesore në politikën e jashtme dhe politikën ekonomike të Zvicrës: më duket e përshtatshme që Ministri i Jashtëm Ignazio Cassis të kontaktojë më në fund edhe me homologun e tij amerikan Marco Rubio.”

Po në lidhje me marrëdhënien midis dy shteteve në përgjithësi? “Zvicra e konsideron SHBA-në si një republikë motër, pasi në shekullin e 19-të ato ishin të vetmet demokraci ekzistuese. Megjithatë, historia e marrëdhënieve dypalëshe është karakterizuar gjithmonë nga qëndrimi i ashpër i motrës së madhe ndaj motrës së vogël.”

“Në shumicën e rasteve, ky është rasti, pasi balanca e fuqisë është qartësisht kundër nesh: megjithatë, kjo nuk do të thotë që Zvicra nuk i mbron interesat e saj me dhëmbë e thonj”, tha Borer. “Ne kemi negociatorë shumë të mirë në administratë në Bernë. Dikush madje ka propozuar presidentin e FIFA-s, Gianni Infantino: Nuk mendoj se është një ide e keqe. Me kancelarin gjerman Friedrich Merz, një ndërhyrje e tillë nuk do të ndihmonte, por Trump punon ndryshe, Infantino shkon mirë me të. Nëse ai i thoshte Trump: Z. President, më jepni 15 minuta dhe pastaj sillte me vete Sekretarin e Shtetit Budliger, të gatshëm të bëjë lëshime, atëherë 15 minutat do të bëheshin shpejt 30 minuta ose më shumë dhe ndoshta do të çonin në një rezultat.”

“Metodat klasike diplomatike funksionojnë vetëm në një masë të kufizuar me Donald Trump: gjithashtu duhet të veproni në mënyrë jokonvencionale, duhet të provoni gjithçka”, është i bindur Borer. “Atëherë ndoshta Zvicra mund t’i ulë detyrimet në 15%.” Pra, jo më 10% siç ishte planifikuar me sa duket në deklaratën e përbashkët të qëllimit? pyeti gazetari Watson. «Kam frikë se tani është tepër vonë», përfundon ai.

Shtohen thirrjet në Zvicër për shqyrtimin e blerjes së avionëve F-35

Politikani zviceran Hans-Peter Portmann ka bërë thirrje për një rishikim të prokurimit të avionëve luftarakë F-35 nga SHBA-të. Për këtë qëllim, ai i ka paraqitur një mocion Komitetit të Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve të Zvicrës, raporton swissinfo.ch, transmeton albinfo.ch.

Portmann i konfirmoi agjencisë së lajmeve Keystone-SDA një raport përkatës të së shtunës në gazetën online Blick. Sipas Portmann, avionët luftarakë F-35 tani janë bërë përsëri një biznes politik. Në situatën aktuale, nuk është e mundur të vazhdohet thjesht sikur të mos ketë ndodhur asgjë. Një ditë më parë, vendimi i SHBA-së për të vendosur një tarifë prej 39% për importet nga Zvicra ishte bërë i ditur.

“Ose pranojmë një humbje dhe e ndërpresim kontratën  ose blejmë vetëm atë që kemi paguar tashmë, ndalojmë këstet e ardhshme të dorëzimit nga SHBA-ja dhe mbushim boshllëqet tona të mbrojtjes me prokurime nga Evropa”, citohet të ketë thënë Portmann nga Blick online.

Ai i ka udhëzuar qeverisë federale që të paraqesë një propozim teme në takimin e ardhshëm të Komitetit të Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve në lidhje me marrëveshjet e armëve të hapura me SHBA-në, i shkroi Portmann Keystone-SDA-së me kërkesë. Qëllimi është të shpjegohet nëse boshllëqet në mbrojtje mund të mbyllen në kohën e duhur duke blerë sisteme evropiane nëse porositë pezullohen pjesërisht ose plotësisht.

Në qershor, u bë e ditur se SHBA-të dhe Zvicra kishin një kuptim të ndryshëm të çmimit fiks për 36 avionët luftarakë që do të bliheshin. Meqenëse SHBA-të po flasin për një “keqkuptim”, vetëm çmimi i blerjes mund të rezultojë në kosto shtesë prej 650 milionë deri në 1.3 miliardë dollarë (607 milionë CHF deri në 1 miliard CHF). Vota popullore në favor të avionëve të rinj luftarakë ishte jashtëzakonisht e ngushtë në shtator 2020 me 50.1%.

Shifrat deri më sot për regjistrimin e votuesve jashtë Kosovës

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i Kosovës njofton se është duke vazhduar periudha për regjistrimin e votuesve jashtë Kosovës për votim me postë në Zgjedhjet Lokale për Kryetarë të Komunave dhe për Kuvende Komunale.

Gjatë periudhës 38-ditore (23 korrik 2025 – 29 gusht 2025), të gjithë shtetasit e Kosovës që jetojnë jashtë vendit mund të aplikojnë për t’u regjistruar si votues jashtë Kosovës.

Deri më sot (e hënë, 4 gusht, ora 08:00) përmes platformës elektronike https://diaspora.kqz-ks.org janë pranuar 1,971 aplikime për regjistrim për votim me postë, prej të cilave janë aprovuar 1,402, ndërkaq janë refuzuar 569, transmeton albinfo.ch.

Në shumicën e rasteve të refuzuara, aplikuesit nuk kanë paraqitur njërin nga dokumentet që dëshmon adresën e tij jashtë Kosovës (dokument identifikues në të cilin është e shënuar adresa e banimit, vërtetim i adresës nga autoriteti lokal, kontratë të qirasë, faturë shërbimesh, dokument i lëshuar nga banka apo kompania e sigurimit, dokument që dëshmon adresën e personit tek i cili qëndrojnë përkohësisht, dëshmi tjetër banimi për rastet specifike (rezervim hoteli, konvikti etj.)).

Sipas procedurës, aplikimet e pakompletuara, të cilat kanë mungesë të dokumenteve mbështetëse, do të refuzohen. KQZ informon rregullisht dhe personalisht aplikuesit e refuzuar për arsyet e refuzimit të kërkesës së tyre dhe se do të mund të ri-aplikojnë përmes platformës për regjistrim duke bashkëngjitur dokumentet e nevojshme për të përmbushur kërkesën e tyre në përputhje me udhëzimet e KQZ-së. Kjo do të mundësohet gjatë kohës sa zgjatë periudha e regjistrimit.

Linku i regjistrimit

https://diaspora.kqz-ks.org

UBS zgjidh çështjen e trashëgimisë së Credit Suisse në SHBA

UBS ka arritur një marrëveshje në SHBA me Departamentin e Drejtësisë të SHBA-së (DOJ) për një tjetër emetim të trashëguar të kredisë Credit Suisse.

Si pjesë e marrëveshjes në lidhje me të ashtuquajturat letra me vlerë të mbështetura nga hipoteka, UBS do të paguajë 300 milionë dollarë (242 milionë CHF), siç u njoftua të hënën, raporton swissinfo.ch, transmeton albinfo.ch.

Kreditë hipotekare në fjalë janë të ashtuquajturat letra me vlerë të mbështetura nga kreditë hipotekare rezidenciale (RMBS) që nga koha e krizës financiare, të cilat njiheshin edhe si kredi hipotekare të pavlera.

Marrëveshja zgjidh detyrimet e papaguara që ishin finalizuar tashmë në vitin 2017 si pjesë e një zgjidhjeje midis Credit Suisse të atëhershme dhe Departamentit të Drejtësisë. Pagesa prej 300 milionë dollarësh do të zgjidhë gjithashtu të gjitha detyrimet e papaguara për klientët e produkteve të tilla, shtoi ajo.

“Me këtë marrëveshje, UBS ka zgjidhur një tjetër çështje të trashëguar të Credit Suisse në përputhje me qëllimin e saj për të zgjidhur çështjet e trashëguara në një mënyrë të shpejtë, të drejtë dhe të ekuilibruar dhe në interesin më të mirë të të gjithë palëve të interesuara”, shkruan banka. Në tremujorin e tretë, UBS pret që marrëveshja të japë një kontribut pozitiv në fushën “Jo-thelbësore dhe të Trashëguara” përmes lirimit të dispozitave që u njohën si pjesë e blerjes së Credit Suisse.

Më shumë se 10,000 hotele ngrenë padi kundër Booking.com

Industria e hotelerisë në Evropë po e çon Booking.com në gjykatë.

Më shumë se 10,000 hotele po marrin pjesë në një padi kolektive kundër portalit të udhëtimeve për të kërkuar kompensim për vite me radhë të tëra të fiksimit të detyruar të çmimeve.

Sfondi i kësaj është një vendim i Gjykatës Evropiane të Drejtësisë (GJED) në vjeshtën e vitit 2024, i cili vendosi që të ashtuquajturat klauzola të çmimit më të mirë shkelin ligjin antitrust.

Këto klauzola i kishin penguar hotelet të ofronin dhomat e tyre më lirë jashtë platformës – për shembull në faqen e tyre të internetit. Qëllimi ishte të parandaloheshin të ashtuquajturat rezervime të pafavorshme, shkruan swissinfo.ch, transmeton albinfo.ch.

Megjithatë, gjyqtarët e GJED vendosën që platforma të tilla si Booking.com mund të ekzistojnë ekonomikisht pa kërkesa të tilla. Kjo bëri pak ndryshim për udhëtarët: platforma online kishte shfuqizuar klauzolat në Zonën Ekonomike Evropiane për shkak të Aktit të Tregjeve Dixhitale të BE-së (DMA) 2024.

Kompensim për dy dekada kufizimesh

“Hotelierët evropianë kanë vuajtur prej kohësh nga kushte të padrejta dhe kosto të tepërta”, tha Presidenti i aleancës evropiane të hoteleve Hotrec, Alexandros Vassilikos. Prandaj, padia kolektive dërgon një mesazh të qartë: “Praktikat abuzive në tregun dixhital nuk do të tolerohen nga industria e hoteleve në Evropë.” Qëllimi është të merret kompensim për periudhën nga viti 2004 deri në vitin 2024.

Padia po dëgjohet para një gjykate holandeze – selia e portalit të udhëtimit është në Amsterdam  dhe po koordinohet nga Aleanca e Kërkesave të Hoteleve. Ajo mbështetet nga Hotrec dhe më shumë se 30 shoqata kombëtare hoteliere, përfshirë Hotelleriesuisse. “Tani është koha të ngrihemi së bashku dhe të kërkojmë dëmshpërblim”, thotë Alessandro Nucara, Drejtor i Përgjithshëm i shoqatës italiane Federalberghi. Për shkak të reagimit të madh, afati i regjistrimit është zgjatur deri më 29 gusht.

Pavarësisht kritikave, Booking.com mbetet i domosdoshëm për shumë hotele. Ata arrijnë një numër të madh mysafirësh potencialë përmes platformës. Sipas një studimi nga Hotrec dhe Universiteti i Shkencave të Aplikuara në Zvicrën Perëndimore, Valais, pjesa e tregut e kompanisë mëmë Booking Holdings ishte 71% në të gjithë Evropën në vitin 2023.

Jo vetëm detin, arsyet pse duhet ta vizitoni edhe Tiranën në Shqipëri

Me fluturime direkte nga Abu Dabi që do të vazhdojnë deri në fund të gushtit, tani është koha ideale për të zbuluar qytetet interesante të Ballkanit me kosto të përballueshme, shkruan Phil Johnson në një artikull të botuar në të përditshmen “The National” – në pronësi të shtetit të Emirateve të Bashkuara Arabe, që botohet në Abu Dabi.

Kryeqyteti dinamik i Shqipërisë ofron një ndërthurje magjepsëse të ndikimeve osmane, të epokës komuniste dhe bashkëkohore, perla e Ballkanit e rrethuar nga vargmali Skënderbej është një destinacion interesant, shkruan ATSH, transmeton albinfo.ch.

Qendra e qytetit është vetëm gjysmë ore larg aeroportit me autobus dhe mjaft kompakte për të lëvizur tërësisht në këmbë.

Por, në muajin gusht mund të jetë vapë, rreth 8°C më freskët se në Abu Dhabi në verë, kështu që të ecësh përreth për të parë pamjet është e realizueshme.

Dhe ka shumë atraksione interesante për vizitorët kuriozë për 48 orë, veçanërisht ata me një buxhet të kufizuar.

Sheshi Skënderbej: Zemra e qytetit

Shumica e librave udhëzues rekomandojnë fillimin e një aventure në Tiranë në Sheshin Skënderbej, sheshin qendror që mban emrin e heroit kombëtar të Shqipërisë, Gjergj Kastrioti Skënderbej.

Komandanti ushtarak vdiq në vitin 1468 dhe kujtohet për udhëheqjen e një rebelimi kundër Perandorisë Osmane.

Ky shesh, është i rrethuar nga monumente si Muzeu Historik Kombëtar dhe Teatri i Operas.

Statuja e vetë Skënderbeut mbi kalë është një pikë qendrore e sheshit, sfondi i saj i fasadave në ndryshim pasqyron një qytet që ka një të kaluar komplekse dhe një të tashme të gjallë.

Xhamia e Et’hem Beut: Një dëshmi e qëndrueshmërisë

Ngjitur me Sheshin Skënderbej ndodhet Xhamia e mrekullueshme e Et’hem Beut, një dëshmi e qëndrueshmërisë fetare.

E ndërtuar në fund të shekullit XVIII dhe fillim të shekullit XIX – afresket e saj të ndërlikuara dhe arti delikat janë një pamje e rrallë në arkitekturën islame, duke përshkruar peizazhe natyrore dhe jetën e qetë.

Xhamia i mbijetoi mrekullisht politikave ateiste të regjimit totalitar, duke shërbyer si një simbol i fuqishëm i shpirtit elastik të Shqipërisë dhe ringjalljes së lirisë fetare.

Hyrja është falas dhe një vështrim përreth nuk zgjat më shumë se gjysmë ore.

Bunk’Art 1: Zbulimi i një të kaluare të fshehur

Duhen vetëm disa minuta për të ecur nga xhamia në një nga atraksionet turistike më interesante të qytetit.

Bunk’Art 1, një rrjet bunkerësh nëntokësorë të ndërtuar fillimisht për elitën politike – në rast të një sulmi bërthamor, është transformuar në një muze dhe hapësirë arti bashkëkohor magjepsës.

Vizitorët mund të zhyten në historinë komuniste të Shqipërisë dhe të eksplorojnë korridoret dhe dhomat e saj të ftohta.

Ekspozitat detajojnë paranojën dhe shtypjen e regjimit të Hoxhës në vend, duke ofruar një pasqyrë të fuqishme të një epoke të kaluar.

Hyrja është 500 lekë dhe rekomandohet të paktën një orë për ta shijuar të gjithën.

Ngjitja e piramidës: Historia me një pamje

Nevojiten 10 minuta për të ecur në atraksionin që ofron një pamje të horizontit të qytetit nga lart.

Ngjitja e Piramidës së Tiranës – një aktivitet tjetër falas – ndihet si ngjitja në një relike betoni të historisë, anët e saj të pjerrëta, por krenare.

Fillimisht, e ndërtuar në vitin 1988 si një muze për të nderuar diktatorin komunist Enver Hoxha, struktura dikur madhështore – tani simbolizon me guxim identitetin në ndryshim të Shqipërisë.

Çdo hap në ngjitje zbulon më shumë nga sharmi kaotik i qytetit, i rrethuar nga grafiti. Në majë, hapet panorama, me qytetin e shtrirë poshtë dhe vargmalin e bukur në distancë.

Turneu i stadiumit “Air Albania”: Një pikë referimi moderne sportive

Stadiumi kombëtar i futbollit përfaqëson me krenari arkitekturën më moderne të qytetit.

Për adhuruesit e sportit, një turne në stadiumin “Air Albania” ia vlen dhe është vetëm 10 minuta larg nga Piramida në këmbë.

Stadiumi, i hapur në vitin 2019, ndodhet në ish-stadiumin Qemal Stafa.

I ndërtuar si një vend kompakt në stilin anglez me spektatorë të ulur afër fushës, ai ka një kapacitet prej 22,000 vendesh dhe biletat shiten për çdo ndeshje të ekipit kombëtar.

Shëtitje në Parkun e Madh dhe liqen: Një oaz i gjelbër

Parku i Madh i Tiranës dhe liqeni i tij artificial janë vetëm pesë minuta larg në këmbë, nëpërmjet Sheshit Nënë Tereza, nga stadiumi.

Kjo hapësirë e gjerë dhe e qetë është një vend i preferuar për vendasit, duke ofruar shtigje për ecje dhe vrap, kafene dhe vende të qeta për t’u çlodhur dhe për t’i shpëtuar zhurmës urbane.

Ecja në unazën prej 5,3 km rreth liqenit zgjat rreth 45 minuta. I formuar nga një digë në mesin e shekullit XX, liqeni ofron një pamje piktoreske.

Pse duhet ta vizitoni tani

Nga bunkerët e Luftës së Ftohtë, te shëtitjet buzë liqenit dhe pamjet e horizontit nga çatitë plot me grafite, Tirana ofron një gamë të gjerë atraksionesh për t’u vizituar.

Një mbrëmje e kaluar në Bllok, zona elegante dhe e gjallë e kafeneve dhe restoranteve të qytetit, është mënyra perfekte për të përfunduar ditën tuaj.

Udhëtimi drejt majës së malit të Dajtit me teleferik; vizita në tregun e Pazarit të Ri; dhe shëtitja nëpër Kalanë e Tiranës – një fortesë mesjetare – e cila tani është një rrugë për këmbësorë me një sërë restorantesh dhe dyqanesh artizanale – janë disa nga vendet kryesore që mund të zbuloni.

Tirana është një perlë e Mesdheut – e lehtë për t’u eksploruar. Me linjën direkte të “Wizz Air” nga Abu Dhabi në kryeqytetin shqiptar – mund të shijoni pushime cilësore me një kosto të përballueshme.

Zviceranët ‘e duan’ udhëtimin me tren

Udhëtimi me tren në Zvicër arriti një nivel rekord në tremujorin e dytë të vitit 2025, me pasagjerë që përshkuan gati 6 miliardë kilometra, sipas shifrave nga organi mbikëqyrës i transportit publik Litra.

Të dhënat shënojnë nivelin më të lartë të regjistruar që nga fillimi i statistikave tremujore më shumë se një dekadë më parë.

Krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, trafiku i pasagjerëve në rrjetin hekurudhor u rrit me 3.6%, transmeton albinfo.ch.

Ndërsa numri i pasagjerëve po rritet, transporti i mallrave me hekurudhë ka marrë një goditje,  duke rënë me gati 10%, kryesisht për shkak të ekonomisë dhe punimeve ndërtimore në rrugët kryesore që kalojnë nëpër vend.

Këto janë pasojat e vendimit të tarifave të SHBA-së

Çfarë do të thotë kjo tarifë për industrinë zvicerane?

Në muajt e fundit, kompanitë vendase kanë qenë të detyruara të pranojnë tarifa shtesë prej 10 përqind. Disa kompani raportuan se kjo tashmë ka arritur limitin. Shoku nga tarifat e reja është përkatësisht i madh. 39 përqind do të vendosë një barrë të madhe mbi industrinë vendase të eksportit. Importuesit amerikanë, të cilët në fund të fundit paguajnë tarifat, mund t’ua kalojnë një pjesë të barrës klientëve përmes çmimeve më të larta. Por produktet zvicerane do të bëhen më pak tërheqëse. Kompanitë amerikane ka të ngjarë të përpiqen të ulin çmimet e prodhuesve zviceranë ose, nëse është e mundur, të kalojnë te furnizues më të lirë. Për disa kompani, tarifat e kësaj madhësie mund të kërcënojnë vetë ekzistencën e tyre, raporton SRF, transmeton albinfo.ch.

Cilët sektorë janë veçanërisht të ekspozuar?

Industria e orëve mund të goditet rëndë. Këto kompani vështirë se mund t’i shmangin tarifat sepse prodhimi në Zvicër është një tipar kyç. Megjithatë, konsumatorët amerikanë mund të reagojnë duke blerë orë zvicerane jashtë vendit në vend që të blejnë në SHBA. Prodhuesit e makinerive dhe instrumenteve precize, si dhe industria ushqimore zvicerane, janë gjithashtu të prekshme. Mbetet e paqartë se çfarë do të zbatohet për industrinë kimike dhe farmaceutike. Produktet farmaceutike janë përjashtuar nga tarifat për dekada për shkak të një rregulloreje të OBT-së. Trump ka treguar vazhdimisht se tarifat për produktet farmaceutike janë vetëm çështje kohe. Nuk ka shumë që industria mund të bëjë. Mundësia e krijimit ose zgjerimit të prodhimit jashtë vendit do të ishte një propozim i rrezikshëm. Nga njëra anë, kjo është e kushtueshme dhe ka kuptim vetëm për kompanitë më të mëdha; nga ana tjetër, do të shoqërohej me pasiguri të madhe, sepse nuk është e qartë nëse dhe për sa kohë këto tarifa do të mbeten në fuqi.

Si krahasohet Zvicra me BE-në?

Bashkimi Evropian ka rënë dakord me Shtetet e Bashkuara për tarifa reciproke prej 15 përqind. Industria evropiane ka qenë në krizë për njëfarë kohe dhe ka të ngjarë të vuajë më tej si rezultat. Zvicra tani është penalizuar dyfish nga norma e tarifave disproporcionalisht më e lartë. Produktet zvicerane që konkurrojnë drejtpërdrejt me produktet nga BE-ja do të jenë në një disavantazh të konsiderueshëm konkurrues në Shtetet e Bashkuara në të ardhmen. Megjithatë, Zvicra preket edhe indirekt nga tarifat e BE-së, pasi kompanitë zvicerane furnizojnë një numër të madh produktesh të ndërmjetme në BE, të cilat përpunohen më tej atje dhe më pas eksportohen në Shtetet e Bashkuara. Tarifat konsiderohen toksike për ekonominë; ato pengojnë rritjen ekonomike dhe ulin konsumin.

A funksionon llogaria për SHBA-në?

Për muaj të tërë, Donald Trump ka folur për miliarda dollarë tarifa që SHBA-të do të mbledhin çdo ditë. Këshilltari i tij, Peter Navarro, e vlerësoi shifrën në 700 miliardë dollarë. Por edhe pse tarifat i rëndojnë industritë e huaja, importuesit amerikanë duhet t’i paguajnë këto tarifa. Dhe ata tashmë po e ndiejnë ndikimin. Prodhuesi amerikan i makinave Ford lëshoi së fundmi një paralajmërim për fitimin, duke thënë se tarifat do të arrijnë në 2 miliardë dollarë këtë vit. General Motors gjithashtu pret kosto shtesë prej 1.1 miliardë dollarësh këtë vit.

Sa është papunësia në Evropë?

Papunësia në eurozonë ka shënuar nivele të ulëta historike në muajt e fundit. Vendet e Evropës Jugore si Spanja, Italia dhe Portugalia kryesojnë në zgjerimin e vendeve të punës, duke zbutur pasiguritë ekonomike.

Norma e papunësisë së eurozonës, e përshtatur sezonalisht, ishte 6.2% në qershor 2025, e pandryshuar nga muaji maj dhe më e ulët se shifra 6.4% në qershor 2024.

Sipas të dhënave të publikuara nga Eurostat, norma e papunësisë në të gjithë BE-në ishte 5.9% në qershor 2025, gjithashtu e qëndrueshme krahasuar me majin dhe në rënie nga 6.0% në qershorin e kaluar, shkruan Scan, transmeton albinfo.ch.

Në total, rreth 12.97 milionë persona ishin të papunë në BE këtë qershor, prej të cilëve 10.7 milionë në eurozonë. Midis vendeve anëtare, shkalla më e ulët u regjistrua në Maltë (2.5%), ndërsa më e larta në Spanjë (10.4%).

Megjithatë, zgjerimi i vendeve të punës është më i fortë në vendet jugore të eurozonës, krahasuar me ekonomitë veriore ku shifrat janë ulur vitet e fundit.

Papunësia ka rënë në Spanjë, Itali dhe Portugali, ndërsa ka mbetur e qëndrueshme në Gjermani, Francë, Belgjikë dhe Holandë. Shtete si Austria, Polonia, Danimarka dhe Finlanda kanë shënuar rritje.

“Ekonomia e eurozonës po përballet me pasiguri të mëdha për momentin, por sondazhet për aktivitetin dhe punësimin në biznese nuk janë negative,” shpjegojnë ekspertët.

Sipas tyre, papunësia pritet të vazhdojë të qëndrojë pranë niveleve më të ulëta historike. “Kjo tendencë zbut ndikimin e pasigurisë ekonomike mbi kërkesën e brendshme, gjë që përforcon pritshmërinë për rritje të vazhdueshme në tremujorët e ardhshëm,” thonë analistët.

Rekord botëror në Japoni: Më shumë se 95 mijë njerëz të moshës mbi 100 vjeç

95 mijë e 119 persona në Japoni, aktualisht kanë mbushur 100 vjet ose më shumë, një shifër që tregon qartë shëndetin dhe jetëgjatësinë e popullsisë së këtij vendi.

Gratë përbëjnë rreth 88 për qind të totalit, duke treguar se ato jetojnë më gjatë në krahasim me burrat ndërsa ky është viti i 54-të radhazi që numri i qindvjeçarëve në Japoni rritet, një tregues domethënës i nivelit të lartë të jetëgjatësisë së popullsisë, transmeton albinfo.ch.

Japonia është ndër vendet me jetëgjatësinë më të madhe në botë.

Mbiturizmi: Zvicra po vë në pikëpyetje edhe veten

Fenomeni i mbiturizmit nuk është i ri në nivel global. Edhe pse mbetet i kufizuar në Zvicër për momentin, madje edhe në gjerësitë tona gjeografike, njerëzit po fillojnë të mendojnë se si ta adresojnë atë.

Zgjidhje të mundshme

Aktualisht nuk ka një strategji kombëtare të koordinuar, por gjërat po lëvizin: “Tema do të përfshihet si përparësi në rishikimin e ardhshëm të strategjisë kombëtare të turizmit. Prandaj, mbiturizmi njihet si një sfidë në nivel federal”, shpjegon Adrian Müller, një studiues i turizmit në Universitetin e Bernës.

Ndërkohë, disa rajone kanë miratuar tashmë masa lokale: kufizime të aksesit, tarifa hyrjeje, fushata ndërgjegjësimi dhe prania e rojeve.

Në Appenzell Innerrhoden, për shembull, është futur një sistem rezervimi parkimi për të ulur presionin mbi masivin Alpstein. Në liqenin Oeschinen në kantonin e Bernës, rezervimet për teleferikun tani janë të detyrueshme. Dhe në tre të diela në verë, qasja në liqenin Klöntal (GL) është e ndaluar për makinat, transmeton albinfo.ch.

Këto iniciativa po tregojnë rezultate fillestare premtuese, por ato janë ende të izoluara. “Përqendrimi vetëm në komunikim dhe ndërgjegjësim nuk do të jetë i mjaftueshëm në planin afatgjatë. Nevojitet një kombinim masash të synuara”, paralajmëron Müller. Turizmi i Zvicrës, nga ana e tij, synon të shpërndajë më mirë flukset e vizitorëve, si me kalimin e kohës – duke përmirësuar qëndrimet në pranverë dhe vjeshtë – ashtu edhe në të gjithë hapësirën, duke promovuar destinacione më pak të njohura, shkruan RSI.

Fushata “Magjia e Vendeve Magjike” synon pikërisht në këtë drejtim, duke paraqitur vende si Burgdorf (BE), Bremgarten (AG) dhe Auvernier (NE). “Një mundësi e zbatueshme është rritja cilësore dhe jo sasiore: jo më shumë vizitorë, por vlerë e shtuar më e madhe për qëndrim”, përfundon Müller. Zgjidhjet përfshijnë qëndrime më të gjata, përdorimin e furnizuesve vendas dhe konsumin e produkteve rajonale.

Efektet e mbiturizmit

Turizmi i tepërt ka pasoja të prekshme. Studiuesit bëjnë dallimin midis efekteve të drejtpërdrejta  infrastrukturës së mbingarkuar, trafikut, transportit publik të mbingarkuar, radhëve, hapësirave publike të mbingarkuara   dhe shqetësimeve më të përhapura si zhurma, mbeturinat ose tensionet që lidhen me hapësirën e përbashkët.

“Pasojat indirekte mund të jenë gjithashtu sociale dhe ekonomike, me rritjen e qirave, një rritje të qirave afatshkurtra dhe zhdukjen e infrastrukturës lokale. Këto dinamika mund të jenë të dëmshme për përzierjen sociale të disa lagjeve”, vëren Müller.

“Ashtu si shumë vende, Zvicra preket herë pas here nga mbiturizmi, në rajone dhe periudha të caktuara. Por nuk është një fenomen i përhapur ose i vazhdueshëm”, specifikon studiuesi. Megjithatë, ky vlerësim duhet të kontekstualizohet: “Turizmi i tepërt është një fenomen i perceptuar subjektivisht. Nëse jeta e përditshme ndërpritet, një vend mund të konsiderohet i mbivizituar, edhe nëse shkalla e okupimit është e moderuar në terma absolutë.”

Probleme me pensione invaliditeti në Austri

Një grua nga Styria papritmas e gjen veten pa asgjë: pensioni i saj i paaftësisë është anuluar – edhe pse është e sëmurë mendërisht dhe fizikisht.

Gruaja rreth të 50-ave vuan nga çrregullimi i stresit post-traumatik, depresioni dhe disa sëmundje fizike për vite me radhë. Për tetë vjet, ajo mori një pension paaftësie nga Instituti i Sigurimeve të Pensioneve (PVA)  rreth 900 euro në muaj. Por në pranverën e vitit 2025, ajo mori një tronditje: PVA urdhëroi që ajo t’i nënshtrohej një ekzaminimi tjetër mjekësor.

Papritmas në gjendje pune – jo më pension nga gushti

Gruaja iu nënshtrua një ekzaminimi mjekësor siç u kërkua. Pastaj, në qershor, erdhi rezultati i papritur: Sipas një raporti të ri, ajo ishte përsëri e aftë për të punuar. “Kjo ishte një tronditje!” tha gruaja nga Styria për “Kleine Zeitung”. Duke filluar nga gushti, pensioni i saj do të pezullohet – asnjë cent më shumë nga PVA, transmeton albinfo.at.

Ajo ka paraqitur një ankesë kundër vendimit përmes Dhomës së Punës. Por kjo aktualisht nuk ka dobi. Shërbimi Publik i Punësimit (AMS) kërkon konfirmim nga mjeku që ajo është e aftë për punë, në mënyrë që të paguajë përfitimet e papunësisë. Ajo gjithashtu nuk merr ndihmë sociale nga shteti: “Më është dashur të zbuloj të gjitha deklaratat e mia bankare – kjo ishte poshtëruese. Dhe kjo ishte para se të merrja ndonjë ndihmë”, thotë styreanja. Llogaria e saj është në të kuqe dhe ajo mezi mund të përballojë qiranë.

PVA: Pensionet e përhershme gjithashtu mund të anulohen

PVA theksoi për gazetën: “Edhe pensionet e përhershme të paaftësisë profesionale ose invaliditetit mund të tërhiqen nëse gjendja shëndetësore është përmirësuar ndjeshëm.” Dhe: Vendimi tregon në mënyrë të qartë për këtë mundësi.

Numri i aplikimeve të miratuara zvogëlohet

Sipas Shërbimit Publik të Punësimit (AMS) të Styreanës, ky rast nuk është i izoluar. Në vitin 2024, u paraqitën 49,433 aplikime për pensione invaliditeti  vetëm 10,110 u miratuan. Avokati i AK-së, Michael Bauernhofer, është i njohur me problemin: “Ne trajtojmë mijëra raste. Shumë njerëz janë në fund të shëndetit të tyre, por nuk mund të arrijnë më në pension. Sëmundjet mendore po rriten ndjeshëm.”

Gruaja nga Styria mbetet me shpresë megjithatë. “Është e papranueshme që njerëzit e sëmurë trajtohen kështu. Nuk e di se sa kohë do të jem në gjendje të paguaj qiranë time.”

Zviceranët me punë me kohë të pjesshme jashtë vendit: Sfidat e punës në dy vende

Gjithnjë e më shumë zviceranë tani kanë një jetë hibride, duke punuar një pjesë të vitit në Zvicër dhe një pjesë të vitit jashtë vendit. Por lëvizshmëria ndërkombëtare mund të çojë në probleme me taksat, sigurimet shoqërore dhe jetën sociale.

Melanie Marquez punon në Kubën me diell për disa muaj në vit gjatë dimrit zviceran. Ajo dhe bashkëpunëtorja e saj Cyrilla Duforêt zotërojnë një kompani turizmi dhe sporti që organizon pushime në ishullin e Karaibeve; ata gjithashtu drejtojnë një palestër në Bernë.

Në fillim, ata i shfrytëzuan spontanisht mundësitë e biznesit kur ato u shfaqën, por “pas një faze disi të pasigurt, kuptuam se ishte e rëndësishme të sqaronim gjërat administrativisht”, thotë Marquez.

Përcaktimi i rezidencës tatimore

Kur punoni në dy vende, një nga pyetjet e para që duhet t’i bëni vetes është se ku të deklaroni të ardhurat tuaja dhe të paguani taksat.

Nëse, si banor zviceran, punoni jashtë vendit për një kompani zvicerane që nuk ka degë lokale, të ardhurat tuaja taksohen vetëm në Zvicër  për sa kohë që nuk jeni në vendin e huaj për më shumë se 183 ditë në vit.

Megjithatë, nëse punoni jashtë vendit për një kompani të huaj, të ardhurat tuaja taksohen në atë vend  edhe nëse nuk jeni rezident tatimor atje. “Të jesh rezident tatimor në Zvicër nuk do të thotë që nuk paguani taksa në vendin tjetër”, thotë Nicole Töpperwien, CEO e Soliswiss, një kooperativë që ofron këshilla për Swiss Abroad.

Është gjithashtu thelbësore të kuptoni se në cilën pikë fitoni statusin e rezidentit tatimor në vendin e huaj.

Dallimi i biznesit nga ai personal

Sipas ligjit zviceran, rezidenca tatimore e një kompanie bazohet në vendndodhjen e selisë së saj ose “menaxhimit efektiv”. Dallimi midis rezidencës tatimore të një kompanie dhe asaj të një individi është i rëndësishëm, sepse ato mund të ndryshojnë.

Situata e Marquez dhe Duforêt është mjaft e thjeshtë pasi kompania e tyre është e listuar në regjistrin zviceran të tregtisë. Ata gjithashtu jetojnë në Zvicër për pjesën më të madhe të vitit.

Megjithatë, “konfliktet e rezidencës tatimore janë të zakonshme”, thotë Töpperwien. “Është e rëndësishme të përcaktohet një situatë sa më e qartë që të jetë e mundur që funksionon me rregullat e vendeve të ndryshme.”

Taksimi i dyfishtë

Në përgjithësi, përveç nëse një traktat tatimor specifikon ndryshe, çdo rezident tatimor në Zvicër tatohet atje mbi të ardhurat në mbarë botën.

Zvicra ka marrëveshje për taksimin e dyfishtë me shumë vende. Këto marrëveshje parandalojnë që individët dhe kompanitë të tatohen dy herë mbi të njëjtat të ardhura. Një Marrëveshje për Tatim të Dyfishtë përcakton se cili vend mund të taksojë cilat të ardhura.

Edhe nëse të gjitha ose një pjesë e të ardhurave tuaja janë tatuar tashmë në një vend tjetër, në përgjithësi është e nevojshme të deklaroni pasurinë dhe të ardhurat globale në vendbanimin tuaj tatimor.

“Pa një marrëveshje, taksimi i dyfishtë është i mundur. Megjithatë, në raste të caktuara, Zvicra merr parasysh faktin se ju tashmë keni pasur nevojë të paguani taksa në një vend tjetër”, thotë Töpperwien. Por ajo paralajmëron se “mosdeklarimi i asgjëje në Zvicër ose vetëm deklarimi i pjesshëm mund të kualifikohet si mashtrim tatimor, edhe nëse të ardhurat janë tatuar diku tjetër”. Përveç kësaj, “nëse nuk paguani taksa askund, ka një problem”, thotë ajo.

Njoftimi i nisjes ose mbërritjes

Disa komuna zvicerane kërkojnë njoftim për nisjen tuaj nëse planifikoni të kaloni më shumë se tre muaj rresht (90 ditë) jashtë vendit – në të cilën pikë ata ju konsiderojnë si zviceran jashtë vendit, gjë që ka implikime tatimore.

Töpperwien thotë se shumica e komunave janë akomoduese dhe të hapura për të negociuar qëndrime të huaja deri në gjashtë muaj ose herë pas here në vit, pa regjistruar një nisje. Rregullat gjithashtu mund të ndryshojnë nga kantoni në kanton. Töpperwien rekomandon fuqimisht “të kontaktoni gjithmonë komunën dhe autoritetet tatimore”.

Menaxhimi i financave në vende të shumta

Si bashkëpronare e një kompanie turistike në Skandinavi, Karin* ka shijuar dimra me dëborë për më shumë se dhjetë vjet, shkruan swissinfo. Ajo gjithashtu punon si agjente udhëtimesh në Zvicër.

Mund të jetë e ndërlikuar të zotërosh një biznes në një vend ku nuk e flet rrjedhshëm gjuhën dhe proceset administrative të të cilit janë të panjohura. “Pa një partner që e njeh sistemin lokal, ndoshta nuk do ta kisha ndërmarrë kurrë këtë hap”, thotë ajo.

Në raste si ajo e Karin, është e rëndësishme të ndahen financat e biznesit dhe ato personale dhe të strukturohen qartë flukset e parave të gatshme për autoritetet tatimore. Të kesh llogari bankare në secilin vend bëhet praktikisht e domosdoshme, transmeton albinfo.ch.

Edhe pse është plotësisht e ligjshme të kesh firma në shumë vende, “zgjedhja e strukturës ligjore të kompanisë suaj dhe mënyra se si i vendosni gjërat janë shumë të rëndësishme, sepse këto kanë implikime tatimore dhe të sigurimeve shoqërore”, shpjegon Töpperwien.

Boshllëqe në përfitimet e sigurimeve shoqërore

Kushdo që punon në Zvicër i nënshtrohet ligjërisht sistemit zviceran të sigurimeve shoqërore, edhe nëse nuk jeton në vend me kohë të plotë. Shumica e vendeve të tjera kanë një kërkesë të ngjashme. Megjithatë, të punosh në disa vende nuk do të thotë domosdoshmërisht që duhet të paguash në sistemin e sigurimeve shoqërore të secilit prej tyre.

Zvicra ka marrëveshje për sigurimet shoqërore me mbi 50 vende të BE-së dhe EFTA-s (Shoqata Evropiane e Tregtisë së Lirë), si dhe me 22 vende të tjera. Në BE/EFTA, qëllimi është të kufizohet përkatësia në një vend të vetëm, madje edhe për njerëzit që punojnë në disa vende.

Gjërat bëhen më të ndërlikuara nëse Zvicra nuk ka një marrëveshje që mbulon situatën tuaj. Kjo mund të rezultojë në pagesën në më shumë se një sistem sigurimesh shoqërore. Mund të çojë gjithashtu në boshllëqe në kontribute.

Sipas Töpperwien, punonjësit me kohë të pjesshme në Zvicër shpesh bien pre e vështirësive administrative. Ata që modifikojnë shpesh statusin e tyre të qëndrimit me komunat e tyre zvicerane mund të dëmtojnë sigurinë e tyre shoqërore dhe stabilitetin fiskal. Pensionet e pleqërisë janë veçanërisht në rrezik. “Për të përfituar nga një pension i mirë më vonë, është e preferueshme të kontribuoni vazhdimisht [në skemën e pensioneve] të një vendi të vetëm”, këshillon Töpperwien.

Rasti i çdo personi është unik, pasi varet nga rrethanat specifike të punës (punonjës me pagë, i vetëpunësuar, i dërguar, etj.), nga qarku i huaj i përfshirë dhe nga prania ose mungesa e një marrëveshjeje. Prandaj, këshillohet të kontaktoni drejtpërdrejt autoritetet e sigurimeve shoqërore për të diskutuar situatën tuaj të veçantë.

Jeta sociale mund të vuajë

Të xhongluarit e jetës në dy vende mund të duket emocionuese, por ka edhe të metat e veta.

“Ne jetojmë midis dy botëve. Sa herë që kthehesh në njërën prej tyre, duhet të rizbulohesh para se të ndihesh përsëri si në shtëpi”, thotë Marquez. Duforêt shton se “njerëzit ndonjëherë kanë përshtypjen se jemi vazhdimisht me pushime. Por kjo nuk pasqyron aspak realitetin”.

Karin vëren lodhjen dhe stresin e shkaktuar nga përgatitjet për zhvendosje. “Pothuajse një vit më parë, më duhej të shkoja të kërkoja një apartament në zonën time, të gjeja një nënqiramarrës për shtëpinë time në Zvicër dhe ta bëja vendin të banueshëm për dikë tjetër… Kur largohesh për tre muaj, është pothuajse si të zhvendosesh, veçanërisht me një fëmijë!”

Karin pranon se jeta e saj shoqërore ka vuajtur si rezultat i mungesave të saj të zgjatura. “Faza që çon në largim është aq intensive  midis punës, jetës familjare dhe përgatitjeve  saqë mbetet pak kohë për t’u shoqëruar me miqtë.”

Planifikimi është thelbësor

Töpperwien mendon se është thelbësore që punonjësit me kohë të pjesshme të Zvicrës në Vendet e Huaja të planifikojnë karrierën e tyre me kujdes  dhe të konsultohen me një këshilltar të specializuar në të drejtën ndërkombëtare të taksave dhe të drejtën e sigurimeve shoqërore.

Pak ekspertë i kuptojnë marrëveshjet komplekse, veçanërisht kur ato përfshijnë vende jashtë zonës BE/EFTA. “Prandaj, këshillat janë shpesh të shtrenjta,” thotë Töpperwien, “por thelbësore për të shmangur gabimet serioze”.