Pse 570,000 të huaj në Zvicër mund të marrin papritmas leje qëndrimi të përhershme

Kohët e fundit, u raportua se më shumë se gjysmë milioni shtetas të BE-së mund të merrnin një leje C zvicerane pas pesë vitesh qëndrimi – pa asnjë kusht. Si do të ndodhte kjo?

Aktualisht, imigracioni nga shtetet e Bashkimit Evropian dhe EFTA-s (Norvegjia, Islanda dhe Lihtenshtajni) varet nga punësimi i shtetasve të huaj në Zvicër.

Shtetasit e këtyre vendeve kanë akses të pakufizuar në tregun e punës të Zvicrës – zakonisht, ata marrin një leje B kur mbërrijnë dhe fillojnë të punojnë, e cila më pas mund të konvertohet në lejen e ‘vendosjes’ C, pas pesë vitesh punësimi të vazhdueshëm.

Qytetarët e BE-së/EFTA-s që nuk punojnë mund të jetojnë në Zvicër sipas lejes B; megjithatë, ata duhet të provojnë se kanë mjete të mjaftueshme financiare për të mbështetur veten pa iu drejtuar ndihmës publike.

Ky sistem ka qenë në fuqi që kur hyri në fuqi marrëveshja e lëvizjes së lirë me Bashkimin Evropian më 1 qershor 2002, por mund të ndryshojë në të ardhmen.

Si? Nuk do të ketë kushte – me fjalë të tjera, të kesh një punë në Zvicër nuk do të jetë më një parakusht për një mbajtës të pasaportës së BE-së ose EFTA-s që dëshiron të vendoset.

Si është e mundur kjo?

Në serinë e re të traktateve që Zvicra përfundoi me Bashkimin Evropian në dhjetor 2024, Berna u zotua të zgjerojë marrëveshjen për lëvizjen e lirë të njerëzve.

Konkretisht, qeveria zvicerane do të duhet të miratojë Direktivën e të Drejtave të Qytetarëve të BE-së, e cila u lejon shtetasve të BE-së/EFTA-s të lëvizin lirisht brenda të gjitha shteteve kontraktuese (një nga të cilat është Zvicra) dhe u jep atyre të drejta të përhershme qëndrimi pas pesë vitesh jetese në vend.

Të kesh një punë – ose, për këtë çështje, të jesh financiarisht i vetëmjaftueshëm – nuk do të jetë më një kërkesë.

Aktualisht, Zvicra nuk është e detyruar nga Direktiva, por nga marrëveshja për Lëvizjen e Lirë të Personave, transmeton albinfo.ch.

Sa njerëz do të vinin në Zvicër sipas kushteve të kësaj marrëveshjeje?

Në një analizë të porositur nga qeveria federale, firma kërkimore dhe konsulente Ecoplan arriti në përfundimin se pesë vjet pasi traktati i ri të hyjë në fuqi, 570,000 njerëz do të marrin papritmas të drejtën e qëndrimit të përhershëm në Zvicër.

Një numër shtesë prej 50,000 deri në 70,000 do të shtohen çdo vit, shkruan thelocal.

Sipas traktatit të ri, Zvicra do të duhet të miratojë edhe direktiva të tjera të BE-së.

Sipas transmetuesit publik SRF, “Zvicra do të bashkëpunojë më ngushtë me BE-në në të ardhmen. Nuk ka të bëjë me anëtarësimin, por marrëveshjet janë një hap drejt integrimit. Zvicra nuk do të jetë më në gjendje të marrë vendime plotësisht të pavarura në fushat ku bashkëpunon me BE-në.”

Imigracioni është një prej tyre, por ka edhe të tjera.

Për shembull, traktatet përfshijnë gjithashtu miratimin e ligjit të BE-së dhe mekanizmin e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve – që do të thotë se legjislacioni evropian do të mbizotërojë mbi atë zviceran në një numër çështjesh kyçe.

Kur do të hyjë në fuqi kjo direktivë?

Jo menjëherë.

Procesi i konsultimit mbi paketën e re Zvicër-BE, në të cilën partitë politike dhe shoqatat mund të paraqesin pikëpamjet e tyre, përfundoi në fund të tetorit.

Këshilli Federal tani po punon mbi draftin përfundimtar, i cili pritet të shkojë në Parlament në pranverë.

Në fund të fundit, votuesit ka të ngjarë të kenë fjalën e fundit mbi marrëveshjet e reja – por jo para vitit 2027.

Çfarë ka të ngjarë të ndodhë më pas?

Ka dy skenarë të mundshëm.

Njëri është që paketa e BE-së të miratohet nga votuesit zviceranë dhe qeveria do të punojë për zbatimin e saj – në të cilin rast direktiva e re e imigracionit do të hyjë në fuqi.

Opsioni tjetër është që ajo të mos pranohet dhe asgjë nuk do të ndryshojë.

Megjithatë, edhe nëse miratohet, ka shumë të ngjarë që Partia Popullore Zvicerane (SVP) e së djathtës ekstreme të nisë një iniciativë kundër asaj që e kanë quajtur “një paketë parashtrese e BE-së”, dhe veçanërisht kundër pjesës që ka të bëjë me imigracionin pa kushte.

Kjo do të ishte në përputhje me përpjekjen e tyre aktuale, iniciativën ‘Jo 10 milionëve’, e cila bën thirrje për kufizimin e fluksit të të huajve në Zvicër sapo popullsia e vendit të kalojë shifrën prej 10 milionësh.

---