Lajme

Shumë lugina zvicerane përballen me rrezik të konsiderueshëm rrëshqitjeje dheu

Përveç “pjerrësisë më të monitoruar në Evropë” mbi fshatin Brienz ku ka rënë toka, ekziston një rrezik i konsiderueshëm i rrëshqitjeve të tokës në shumë lugina të tjera zvicerane, veçanërisht në kantonin lindor Graubünden. Çdo ndërtesë e dhjetë në kanton ndodhet në një zonë të përgjithshme me rrezik natyror

Ndoshta rasti më i njohur i rrezikut të lartë të rrëshqitjeve të dheut është aktualisht në Brienz, në kantonin e Bernës. Rreth 80 banorë të fshatit në Luginën e Albulas janë evakuuar që nga nëntori për shkak të kërcënimit të një orteku shkëmbinjsh. Por kjo nuk është e gjitha. I gjithë mali mbi fshat është monitoruar intensivisht për vite me radhë dhe, sipas komunës përgjegjëse të Albulas, është “shpati më i monitoruar në Evropë”, raporton Swissinfo.ch, transmeton albinfo.ch.

Në pranverën e vitit 2023, rreth 1.2 milion metra kub mbeturina u shkëputën dhe u ndalën pak para fshatit. Të gjithë banorët u evakuuan herët edhe atëherë.

Shembulli i rrëshqitjes së dheut në Bondo, në Bregaglia, tregon se kjo nuk është gjithmonë e suksesshme. Aksidenti në Piz Cengalo mori tetë jetë në vitin 2017, kur tre milionë metra kub shkëmb ranë nga krahu i tij verior. Vetëm pak javë më parë, tre milionë metra kub shkëmb dhe baltë varrosën fshatin Blatten në kantonin Valais.

Zona të tjera me një rrezik të konsiderueshëm të rënies së shkëmbinjve dhe rrëshqitjeve të dheut mund të gjenden midis Thusis dhe Andeer, në pyllin e Rinit pranë Sufers dhe Splügen, pranë Savognin dhe Mulegns në Qafën Julier dhe në Engadin pranë Pontresina dhe Samedan, si dhe në Susch, Lavin dhe Zernez. Rrëshqitjet e shkëmbinjve mund të priten gjithashtu në Poschiavo, Bregaglia dhe Misox, në malësitë e kantonit Graubünden, në Domleschg dhe pranë Chur në Felsberg. Një vështrim në hartën interaktive të rrezikut të kantonit Graubünden e tregon këtë, transmeton albinfo.ch.

Mbi 5,000 shtëpi në rrezik

Nga një total prej 170,000 ndërtesash në kanton, 10% ndodhen brenda zonave të përgjithshme të rrezikut natyror, siç mund të shihet nga udhëzuesi kantonal për hartat e rrezikut. Nga këto ndërtesa, një e treta janë të banuara  që përbëjnë 5,100 ndërtesa banimi. Një e treta tjetër e këtyre 10% përdoren për bujqësi, një e pesta janë industriale dhe tregtare, dhe pjesa tjetër përdoret për qëllime të tjera.

Përveç rrëzimeve të shkëmbinjve dhe rrëshqitjeve të dheut, Graubünden është gjithashtu në rrezik nga ortekët, rrjedhjet e mbeturinave, përmbytjet, rrëshqitjet e dheut, shembjet dhe tërmetet. Ky i fundit mbart rrezikun më të madh, tha specialisti kantonal i rreziqeve natyrore Urban Maissen për gazetën Südostschweiz në fund të majit. Një tërmet me magnitudë 5.6 në zonën e Chur mund të marrë jetë të panumërta dhe të shkaktojë miliarda dëme, tha Maissen për gazetën e përditshme.