Të duash artin, është botë më vete. Arti, në të vërtetë, ështe pasqyrë e jetës, është një dritë e hapur e mendjes që të shërben dhe të plotëson. Në fakt, njeriu e detyron artin të jetojë pranë tij, edhe anasjelltas.
Edhe rasti i Ramë Beqirit është i njëjtë. Siç shprehet ai, është i “infektuar” me artin dhe rrjedhimisht kjo është gjëja më e mirë që i ka ndodhur, sepse e mbush me jetë, me optimizëm dhe qetësi shpirtërore.
Të jesh mes aktrimit dhe pikturimit, është bekim
I riu shqiptar nga Kosova, Ramë Beqiri, jeton dhe vepron në kantonin e Gjenevës. Ai ka një lidhje të veçantë me artin, në kuptimin e plotë të fjalës. Ushtron aktrim dhe pikturon. Pra, është një artist i dyfishtë.
Ai është me prejardhje nga Ferizaji, është lindur dhe rritur në këtë qytet. Ai rrëfen për albinfo.ch jetën e tij, vështirësitë dhe dëshirat që kishte që në moshë të re.
“Jam lindur në fshatin Koshare. Rininë e kam kaluar në qytetin e Ferizajit, ku edhe bëra shkollën e mesme të gjimnazit. Gjatë shkollës së mesme gjithnjë kërkoja mundësi për t’u marrë me pikturë dhe teatër, e doja këtë gjë, pasiqë edhe babi im ishte i “infektuar” nga arti, siç thoshte ai”, tregon Rama.
Dëshira e tij sa vinte dhe shtohej çdo ditë e më shumë për të luajtur aktrim, aq sa edhe një ditë u “zhyt” në atë oqean.
“Unë rastësisht fillova të luaj si aktor në qytetin e Ferizajit, në teatrin që mban emrin e aktores së ndjerë “Adriana Avdullahu”, aty ku edhe babai im e kishte kaluar jetën e tij. Pikërisht edhe unë vendosa të zgjedh të njëjtin fat, të njëjtat sfida, fillova të luaj si aktor në teatrin e qytetit, kështu që shkoja në shkollë dhe bëja teatër, sepse teatri më ndiqte kudo që isha thellë brenda meje. Më e rënda ishte sepse këtë e bëja fshehurazi, sepse babai më thoshte të gjej një profesion që të sjellë një jetë më të qetë dhe, sipas tij, arti është një sëmundje e llojit të vet dhe se është një botë e vështirë brenda saj”, rrëfen Rama.
Ndoshta “presioni” i babait që të mos e ndiqte aktrimin, Ramën e bëri edhe më të dhënë ndaj kësaj fushe. Siç thonë, “molla e ndaluar është më e bukur”, ashtu ishte edhe për të riun kosovar. Ai vendosi ta ndjekë dëshirën e tij, pavarësisht gjërave të tjera.
“Atë kohë nuk e kuptoja, por ndoshta pikërisht ai insistim më ka ndihmuar dhe më ka shtyrë në realizimin e ëndrrës time. Vazhdova të luaj shfaqje në teatër, duke qenë pjesë në festivalin e teatrove të Kosovës, si aktor në disa pjesë teatrale. Kështu duke vazhduar me grupin e teatrit të qytetit, arritëm të ngjitemi në skenën e teatrit të Cyrihut në Zvicër, Munsterit në Gjermani dhe Roterdamit në Holandë. Dhe, pikërisht këtu u hap një dritare e re për mua”, tregon ai për albinfo.ch.
Gjeneva, pikënisja e re e jetesës
Ramës në vitin 2010 iu mundësua të jetojë në Gjenevë të Zvicrës. Si çdo fillim, ambientimi për të, me një shoqëri dhe kulturë tjetër, nuk ishte e lehtë. Ai tregon në një intervistë për albinfo.ch se është detyruar të bëjë punë të ndryshme e të vështira për t’ia dalë mbanë.
I zhytur në bukuritë e Zvicrës, në çeltërsinë e natyrës që ofron, Rama thellë në shpirtin e tij pikturonte ngjyrat më të bukura, që e mbushnin fantazinë e tij. Një mëngjesë ai u zgjua me një qëllim, që ëndrrën e tij ta fillojë në realitet.
“Një ditë vendosa të blej disa ngjyra me aq franga që kisha në xhep, duke mos menduar më shumë që xhepi im do të mbeste i zbrazët. Fillova të pikturoja, i thashë vetes, është momenti i duhur për ëndrrën time që kisha që nga fëmijëria. Inspirimi im ishte shumë i madh, duke parë turma njerëzish, vende të bukura, përmes pikturës mundohesha të luftoja dukuritë negative me të mirën. Kjo më krijonte një energji pavarësisht vështirësive që kisha, e binda veten të jem optimist”, shprehet ai.
I riu shqiptar kohë pas kohe realizonte piktura, duke përdorur ngjyrat karshi mendjes së tij në pikturim dhe për pak kohë punoi 30 piktura.
“Pasi realizova rreth 30 piktura, më rastisi të njihja një person, adhurues i artit, figurë e shquar në Gjenevë, që pikturën e kishte për qejfi. Ishte zotëri Antonio, njeriu i parë që fillimisht pa pikturat e mia, përmes fotografive. Fjalët e tij pozitive i mora me rezervë në fillim. Më tha që të nesërmen t’i dërgoja pikturat në shtëpinë e tij”.
Tutje Rama rrëfen se të nesërmen ai arriti te shtëpia e personit në fjalë.
“Duke i shikuar pikturat, zotëri Antonio mori në telefon motrën e tij dhe disa familjarë të tjerë. ‘Kam një befasi për ju’. Ejani tek unë, është mbushur shtëpia me ngjyra nga punimet e një piktori shqiptar”. Nuk vonoi shumë dhe aty u bë sikur një ekspozitë, me atmosferë të këndshme dhe pikërisht këtu shita pikturën e parë që titulloja ‘Këpucët në trotuar’”, tregon Rama.
Për të, nga kjo ditë filloi t’i bëjë një sërë pikturash të tjera, mori pjesë në shumë ekspozita dhe më pas mori një ftesë nga një bankë në Zvicër që punimet e tij të ekspozoheshin në ambientet e tyre, krahas disa orëve të shtrenjta që ishin të ekspozuara, karshi pikturave.
“Deti i trazuar”, piktura më e pëlqyer nga audienca zvicerane
Rama tregon se një nga pikturat e tij më të pëlqyera nga audienca zvicerane është ‘Deti i trazuar’. Piktura ka të bëjë me një nga udhëtimet e tij, një përvojë jo e këndshme e detit të trazuar, gjersa po lundronte në anije.
Pas një kohe të shkurtër, Rama njohu një firmë transporti për piktura, skulptura dhe vepra artistike. Nga këtu kuptoi se si përcaktohet vlera e çmimit të një pikture.
“Aty ku punoja në orarin e plotë të punës, punëtorët e tjerë më treguan se cili ishte personi kryesor që merrej me shitblerjet e pikturave. Me plot bindje iu afrova dhe i thashë se edhe unë jam piktor. Me një buzëqeshje ironike më tha: ‘Ka piktorë shumë’. Mirëpo nuk u dorëzova, gjatë ditëve që punoja, e lutja ta mirrte një pikturë timen. I thashë po pati ineteresim, mirë, nëse jo, ke lejen time ta hedhësh në shportë të mbeturinave”, rrëfen tutje Rama.
Piktura “Deti i trazuar” u shit për 20 mijë franga
Pikturën që Rama e kishte dorëzuar te personi në fjalë, nuk kishte shumë shpresa se do të arrinte një sukses, pasi kaluan disa muaj kohë, pa asnjë sinjal.
“Mbas tre muajsh mora një telefonatë po nga i njëjti person, më pyeti nëse jam i gatshëm ta shesë pikturën për 20 mijë franga. I gëzuar, përgjigjja ime ishte po. Për pikturën “Deti i Trazuar” kuptova që kishte pasur interesim të madh”, tregoi ai.
Krahas pikturës, Rama ka qenë i angazhuar në disa projekte kinomatografike të filmit të metrazhit të shkurtër, në qytetet e Francës dhe Belgjikës. Ndër to ishin “Don’t Take my chair” në Bruksel, filmi shqiptaro-francez në Belgjikë, në Gjenevë filmi nga regjisori Charles Hieronymi, “La mort de Socrate et mon frere Suisse”, “The Alone Shoes Marseille France”, “Confiance Montpellier France”, “La Fakir Geneve Susisse” etj.
Tani është anëtar i grupit të Festivalit internacional “Figog”. Duke qenë anëtar në këtë grup, qëllimi i Ramës është të promovojë edhe filmat nga Kosova në Zvicër. Çdo vit ai ka sjellë nga një film kosovar në festival. Këtë vit do të sjellë dy filma nga Kosova në festivalin “17 Festival international Du Film Oriental De Geneve”. /Albinfo.ch
Të jesh artist nuk është e lehtë, para së gjithash kur fillet i ke nga një vend me mundësi relativisht të kufizuara për të depërtuar.
Duhet të jesh vërtet energjik, optimist dhe me shumë vetëbesim për të arritur aty ku do. Këto janë disa prej cilësive kryesore të Iglit që i shërbyen për të qenë sot një balerin i suksesshëm në shumë skena botërore.
Ai është vetëm 27 vjeç, i lindur dhe rritur në Tiranë. Dashuria që ka për vendlindje është e madhe, pasi aty kaloi vite të mira të jetës së tij. Që në moshën 7-vjeçare i lindi dëshira për balet, sepse talentin thuajse e kishte të lindur për të qenë një artist i skenës, i duhej fare pak për të kaluar në nivelin e duhur.
“Me fillimin e klasës së parë zgjodhëm bashkarisht me familje që paralelisht me shkollën, të kërceja e të impenjohesha në art, “balet”. E teksa vitet kalonin, unë u bëra pjesë e Shkollës Kombëtare të Baletit, një shkollë nga ku kanë dalë shumë legjenda të artit”, thotë ai.
“Një zanat i bukur, por i lodhshëm”
Rrugëtimi i tij drejt suksesit nuk ishte i lehtë, ndërsa formimi i tij me perspektivë profesionale i mori goxha punë dhe energji. Për baletin thuhet se është “një zanat i bukur, por i lodhshëm”.
“Absolutisht e vërtetë. Me një ekzigjencë të madhe artistike e me një punë rigoroze të përditshme vërtetonin fjalët e njerëzve, ku çdo ditë pjesët e trupit dhimbnin, e askush s’donte t’ia dinte e kurrë s’duhej të thoshe se sa dhemb”, shprehet Igli.
Franca, pikënisja e parë e depërtimit në tregun evropian
Iglit në moshën 18-vjeçare iu dha drita jeshile në një nga shkollat me prestigjoze në Kanë të Francës. Një vend me një mentalitet të hapur dhe shumë demokratik, ku arti përmbledh gjithmonë artistë nga i gjithë globi.
“Kana ka qenë trampolina më e mirë për vazhdimësinë e karrierës sime deri më sot. Një vend i mrekullueshëm, inspirues, ku fatmirësisht kam takuar njerëz shumë të përgatitur artistikisht, e që kam pasur fatin e madh të punoj e të mësoj nga ta”.
Mezini aty ushtroi kërcim kontemporan, klasik, kërcim në çift, teatër, kanto, cirk dhe shumë fusha interesante për t’u bërë një artist i plotësuar.
“Kohë të mrekullueshme që i kujtoj me shumë mall e që ndihem shumë i privilegjuar që m’u dha ajo mundësi e artë”, tregon ai.
Jeta profesionale në Gjermani, eksperienca e duhur!
Franca i shërbeu Iglit në formimin e tij intelektual, profesional dhe etik për baletin, e kjo i hapi rrugë të depërtojë edhe në tregun gjerman. Sipas tij, Gjermania dhe teatri “Wiesbaden” ishin gjëja e duhur në momentin e duhur.
“Për gati 4 vjet kam jetuar dhe punuar në një nga teatrot më të vjetër e më të bukur të Gjermanisë, që ishte Wiesbanden. Një staf prej 28 balerinësh që vinim nga vende të ndryshme të botës”.
Gjatë katër vjetëve, ai ishte balerin solist në këtë teatër ku punoj me koreografë nga më të njohurit në botë, aq sa edhe Igli e quan “një fabrikë arti”.
“Zvicra, vendi në të cilin dashurova që nga dita e parë”
Mezini kishte vite që bashkëpunonte me kompaninë e baletit “Linga”, por në vitin 2019 kjo kompani po bëhej gati për një koncept të ri në teatrin Octogone në Pully dhe Igli u vendos pikërisht në Lozanë për të performuar.
“Linga po bëhej gati që një koncept të ri dhe unë u vendosa në Lozanë të Zvicrës, vendi që u dashurova që nga dita e parë. Në Linga kam qenë edhe profesor kërcimi duke drejtuar provat dhe duke punuar me artistët e tjerë të kompanisë që ishin më të mëdhenj se unë në moshë”, shprehet ai.
Pas shijimit të këtyre sukseseve, destinacioni i tij i ardhshëm ishte në kantonin e Lucernit. Saktësisht, një ofertë nga teatri i këtij qyteti, ku edhe tani ushtron profesionin si solist.
“Teatri në Lucern funksionon shumë mirë, stafi është shumë profesional dhe artistikisht u përgjigjet kërkesave dhe nevojave të mia si artist. Në Luzern kemi diku 60 shfaqje në sezon, me një repertor shumë të larmishëm”, tregon ai për Albinfo.ch.
Artist në shumë skena të rëndësishme të botës
Destinacionet që ka performuar Igli janë të shumta, qoftë në skenat e Europës, ashtu edhe të Azisë dhe Amerikës.
“Shumë shtete e skena të Europës, Azisë, Amerikës Latine kam pasur fatin t’i shkel, por edhe të performoj, si në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, Zvicër, Austri, Gjermani, Francë, Spanjë, Portugali, Turqi, Itali, Kolumbi, Australi, Singapor, Kinë, Taivan, Hong-Kong, Belgjikë, Suedi dhe në disa vende të tjera”, tregon ai.
Ndërkohë që skenat që ka performuar dhe shijuar Igli si balerin kanë qenë të shumta, si: “Sydney Opera House”, “Wiesbaden Staats Theater”, “Cultural Center Hong Kong”, “Taichung Theater Taiwan”, “Teatro Mayor Bogotá”, “Singapore Theater”, “Beijing Theater” e shumë të tjera.
Ky është Igli, një artist frymëzues i suksesit në Zvicër.
Me “rücksack”-un e tij në shpinë, ku kishte gjithsej 6 skica stripesh, para më shumë se 40 vitesh po trokiste plot vetëbesim në redaksitë më prestigjioze të revistave kulturore të Parisit. “Isha shumë naiv”, thotë, sot, pas kaq vitesh, tek kujton fillimet e veta. Por, duke marrë shtytjen nga ky “naivitet”, sigurisht edhe duke “ja ba hyzmetin” me punë siç e thotë vetë, bashkëbiseduesi ynë sot është një emër i përveçëm në botën e romanit grafik, stripit, gazetarisë, muzikës xhaz…: Fjala është për Gani Jakupin, “katundarin” e Gollakut të Prishtinës, siç ka dëshirë të prezantojë veten, që jeton dhe krijon në Barcelonë. Një “Weltburger” i vërtetë dhe i rrallë ndër shqiptarët e sotëm. Albinfo.ch ka zhvilluar një intervistë me të, në prag të vizitës së tij në Zvicër, ku do të jetë mysafir në aktivitetin artistik “Délémont’BD” që mbahet në kryeqytetin e Kantonit Jura dhe në Gjenevë, sponosir medial i të cilit është albinfo.ch
Albinfo.ch: Kush është Gani Jakupi?
Gani Jakupi: Unë kam lindur në vitin 1956 në male të Gollakut, por jam rritur në Prishtinë. Gjithë shkollimin e kam kryer në Kosovë. Kam diplomuar në fakultetin e Elektronikës dhe telekomunikacioneve. Mentori i temës sime të diplomës, “Modulimi frekuencor”, ka qenë Agron Dida. Fatkeqësisht, kurrë nuk e kam praktikuar këtë profesion, për shkak se shumë më herët kam pas filluar me udhëtime, dhe në momentin e diplomimit unë veçse jetoja në Paris. Atje nuk ma pranuan diplomën e Prishtinës, e unë s`kisha mundësi financiare për të rifilluar studimet. Nuk e mbaj mend daljen e parë jashtë vendit, me gjasë diku nga viti 1974 apo 1975… Së paku nga 1978 e më tutje, me nji “rücksack” (sac à dos”) në shpinë, udhëtoja nëpër Evropë.
Albinfo.ch: Si 13 vjeçar keni botuar për herë të parë në një magazinë në gjuhën shqipe. Pastaj, në vitet `70 keni publikuar në revistat dhe gazeta që botoheshin asokohe në ish RFJ. A mund të na tregoni se për çfarë botimesh është fjala?
Gani Jakupi: Fillimisht kam botuar disa poezi, por nuk më kujtohet se në çfarë moshe… Njëkohësisht vizatoja, dhe e mbaj mend se si tetëvjeçar, gjatë një shërimi, kur nuk më lejonin te bëja tjetër gjë, kam marrë dhe e kam vizatuar faqen time të parë të stripit. E si trembëdhjetëvjeçar e kam realizuar një strip trefaqësh, me temë nga historia ilire, që Tajar Hatipi vendosi ta botonte në revistën “Pionieri”. Kjo më dha guxim që t’i drejtohesha “Rilindjes për fëmijë”, ku Vehap Shita insistoi shumë që ta bindja se vërtet jam unë ai që po i krijoja storiet e mia, se nuk jam duke kopjuar nga ndonjë revistë. Mbas asaj, erdhën“Bat”-i, “Zëri”, “Jedinstvo”… dhe gati çdo publikim që dilte në Kosovë. Pasoi tregu jugosllav: Serbi, Kroaci, Bosnjë. Botoja stripe, ilustrime, karikatura (dessin de presse).
Albinfo.ch: Vitet `70 mbahen mend si kohë e një shpërthimi krijues, nëse mund të thuhet kështu, në Kosovë, kohë kur fillon për herë të parë një zhvillim i asaj që quhet jetë kulturore atje. Çka mbani mend nga kjo kohë dhe atmosferë? A keni qenë pjesë e saj dhe si mund ta përshkruani?
Gani Jakupi: Konsideroj se kam pasur fatin që, edhe pse vija nga një familje e varfër me origjinë fshatare, më kanë vërejtur dhe me kanë inkurajuar letrarët si Mirko Gashi, Vehbi Kikaj ose Tajar Hatipi. Miku im, jazzisti Ilir Bajri pat thënë një herë se “s’ka ma keq për zhvillim artistik se me qenë më i miri në lëmin tënd!”. Kjo më pati ngjarë si autor stripesh. Takimi me Nexhat Krasniqin- NEKRA, diku kah fillimi i ’80-ve, qe inkurajues, por ai vinte nga karikatura… kështu që e mora hapin më të mirë të mundshëm – shkova atje ku automatikisht rashë pothuajse “në fund të shkallës”: në Paris!
Albinfo.ch: Sigurisht stripi dhe aq më pak romani grafik, nuk kanë qenë atëherë dhe nuk janë as tash, të eksploruar në Kosovë dhe ndër shqiptarët në përgjithësi. Keni bërë ju asokohe përpjekje për ta zhvilluar këtë zhanër dhe si jeni pritur?
Gani Jakupi: Personat më të moshuar, që e kanë përjetuar Jugosllavinë titiste, e dinë se censura ka qenë shumë më liberale se në vendet tjera të bllokut komunist. Ne kemi mundur t`i lexonim, ngandonjëherë gati se edhe në real time, stripat që botoheshin në Paris, Romë, Londër e gjetiu. Por më lejoni një saktësim të vogël. Strip (ose “bande dessinée” në frëngjisht) quhet çdo rrëfim ku gërshetohen teksti dhe vizatimi sipas disa kodifikimeve specifike. Historikisht, stripi u është drejtuar fëmijëve apo adoleshentëve. Të rriturit e kanë lexuar eventualisht nga nostalgjia. Epoka e revolucionit seksual e ka sjellë si material të quajtur “për adult”, “për të rritur”, por ky nënkuptonte vetëm vepra erotike, pornografike ose, eventualisht, underground (shprehje e “kontra-kulturës” së viteve ’70). Zhanri i romanit grafik e ka zanafillën në krijimtarinë e angazhuar politikisht të viteve ´80, në veprat e autorëve gjenialë si Hugo Pratt e Jacques Tardi, por nuk definohet konkretisht si i tillë deri kah fundi i të ’90-ve dhe fillimi i mileniumit të ri. “Maus” (Art Spiegelmann), “Persepolis” (Marjane Satrapi), “Le photographe” (Emmanuel Guibert) e hapin rrugën për një rrëfim më serioz, që i drejtohet një publiku me sensibilitet kulturor e letrar të veçantë.
Albinfo.ch: Ju dolët jashtë vendit. Fillimisht në Francë, në Paris. Çfarë kishit marrë me vete dhe me çfarë synonit të prezantoheshit para francezëve? A na përshkruani shkurtimisht përvojat e para?
Gani Jakupi: Isha shumë naiv! Unë kam udhëtuar për në Paris me gjashtë ilustrime nën sqetull. Bile nuk iu drejtova publikacioneve të vogla: shkova drejt e në “Paris Match”, “Jour de France”, “Le Figaro”, e s’di më se ku… Kjo atyre iu duk simpatike, e më udhëzuan në hapat e parë. Gjatë disa viteve botova ilustrime në revista të vogla, me ndonjë sukses sporadik në ndonjë më të madhe. Me kohë u integrova në botën e stripit, dhe e fillova bashkëpunimin me një skenarist francez. Ky aktivitet qe jetëshkurtër, sepse u binda se kisha gjëra më interesante për të rrëfyer, nga ajo që më propozonin. Posa e përfitova teknikën e skenarizimit, e zbatova në projektet e mia. Që nga fundi i të 80-ve, fillova të punoja si skenarist me vizatuesin francez Hugues Labiano
Albinfo.ch: Me cilat punë, krijime, e keni realizuar veten në Francë?
Gani Jakupi: Trilogjia “Matador” (1991-1994) me Hugues Labiano pati goxha sukses, dhe ma dha një prestigj të mirë por, në njëfarë mënyre, e huça shansin tim! Refuzova të angazhohesha në disa projekte me grafistë që nuk ma “mbushnin syrin”, pata fatin e keq të bija në vorbullën e ndryshimeve radikale në shtëpitë e mëdha botuese (blerja e “Dargaud” dhe “Dupuis” nga grupe religjioze), dhe e përjetova një lloj zhgënjimi me nivelin a stripit në përgjithësi. Fatkeqësisht, isha vizionar në hulumtimin e rrugëve të reja krijuese, por jo edhe në gjetjen e partnerëve profesional adekuat.
Albinfo.ch: Vetëm pak vite më vonë ju e braktisni Francën për t`u shpërngulur në Spanjë. Si ndodhi kjo? Çka ju tërhiqte në Spanjë, Barcelonë dhe ku ishte dallimi me Parisin?
Gani Jakupi: E lashë Parisin për arsye sentimentale: u ndava nga bashkëshortja ime. Arsyeja e kundërt më solli në Barcelonë. Ky hap qe i mirë për jetën time personale, por më penalizoi profesionalisht. U largova nga Parisi mu në momentin kur filloi të “zihej” ajo që unë aq shumë e dëshiroja, ndërrimi radikal i rrëfimit në strip. Me vite të tëra kam refuzuar t`i kthehesha, me ndjenjën se “e kam huq trenin”. Por, s’ka asnjë të keqe që nuk e sjell ndonjë të mirë! Natyrisht, nëse ia “ban hyzmetin”. Disfatat dhe zhgënjimet kurrë nuk më kanë bllokuar. Largimin nga stripi e shfrytëzova për t`u u zhytur në lëmenj tjerë: dizajn, fotografi, teatër, përkthim, gazetari, etj. Kjo ma dha një përvojë të rrallë në mjedisin profesional të autorëve të stripit
Albinfo.ch: Fakti që ju tashmë po i bëni mbi 20 vjet jete e pune në Spanjë tregon se jeni stabilizuar atje. Si ka shkuar rruga deri në këtë, ta quajmë, stabilizim. Jeni gjetur mirë në skenën e atjeshme artistike apo e keni pasur edhe ju atë periudhën e parë, të vështirë të adaptimit?
Gani Jakupi: Edhe pse i pata disa tentativa sporadike projektesh në strip (si skenarist me një vizatues kolumbian, ose si autor komplet me një revistë spanjolle) hoqa dorë prej tyre sepse tirazhet që parashiheshin nuk më dukeshin tërheqëse. Nuk ishte problemi material, nuk kërkoja honorarë të lartë, por dëshiroja që ajo që punoja të mbërrinte te një numër substancial i lexuesve. Në vitin 2005, në bashkëpunim me kritikun e jazz-it të së përditshmes kryesore spanjolle “El País” e krijuam një koleksion të librave-hibride: strip biografik mbi një figurë të rëndësishme muzikore, tekste kritike dhe recensione, dhe nga dy CD me përpilime të veprave të zgjedhura të këtyre personaliteteve. Fatkeqësisht, logjistika doli goxha e mangët, por puna ime e tërhoqi vëmendjen e mediave spanjolle (shtypi, televizioni, radiot), por edhe atë të botuesve francezë që më ftuan të këthehesha. Por tash me propozimet e mia, me tema që unë dëshiroja t`i trajtoj.
Albinfo.ch: E mësuat shpejt gjuhën apo e keni pasur të njohur më parë? Kur e them këtë, mendoj për përkthimin që gjatë kësaj kohe i keni bërë në spanjishte një shkrimtari kaq kompleks si Danilo Kish!
Gani Jakupi: Spanjishten e kam folur ende pa shkuar në Barcelonë. Për herë të parë e kam pas mësuar në Budapest, nga e bija e ish ambasadorit hungarez në Havanë. Leksionet i pata vazhduar me disa vallëzues të flamengos në Angli, e kështu më tutje. Por, ta flasësh një gjuhë, e ta aplikosh atë në krijime letrare, janë dy nocione jashtëzakonisht të largëta. Edhe pse shkruaja sinopsise e skenarë në spanjisht pa problem, nuk e ndieja veten të aftë për t`iu qasur letërsisë. Kur filloi lufta e Kosovës, ftohesha pa ndërpre nga mediat spanjolle, e sa më tepër ngrihej niveli i debateve, më të mëdha bëheshin kërkesat e programuesve. Në disa aspekte, Spanja nuk është kulturalisht aq progresiste si, të themi, Franca. Që të dukem më “serioz” përball sfidave me intelektualë dhe politikanë të ndryshëm, më propozuan që të vendosin tjetër profesion në teletipet e prezantimit (deri atëherë isha ilustrues dhe dizajner grafik). Por unë kur nuk kam pranuar të vishja identitete falso. Kështu që brenda disa muajve i hyra intensivisht perfeksionimit të spanjishtes letrare, derisa ia arrita që të ma botojnë tregimin e parë në një revistë letrare. Po flas për një vepër fiksioni, se shkrime politike botoja gjithë kohën. Nga ky moment filluan të më prezantonin si “shkrimtar dhe gazetar shqiptaro-kosovar”. Më në fund e botova edhe romanin e parë spanjisht, “Día de gracia”, që në të vërtetë e kam pas shkruar fillimisht në frëngjisht.
Sa i përket përkthimeve, kam bërë edhe të tjera, por ai me të cilin jam më i kënaqur është “Mansarda” e Danilo Kishit. Për shkak të kualiteteve të veprës, por edhe sepse ky roman ka qenë i përkthyer më parë, por kritika letrare nuk e ka pas vlerësuar veçanërisht. Përkthimi, tash për tash ka mbetur definitiv.
Albinfo.ch: Cilat kanë qenë lidhjet që gjatë kësaj kohe i keni mbajtur me Kosovën dhe me shqiptarët në përgjithësi? Keni pasur kontakte me artistët, krijuesit e atjeshëm?
Gani Jakupi: Që nga hyrja e trupave të NATO-s, unë kam udhëtuar rregullisht në Kosovë, nga disa herë në vit. Kam sjellë ndihma përmes OJQ-ve, kemi ndihmuar ndërtime shkollash e banesash, kemi financuar shtëpi botuese, media, ndihmuar shoqërinë civile, etj. Në vitin 2000, në bashkëpunim me Bashkinë e qytetit, e kam organizuar një dyjavësh të kulturës kosovare në Barcelonë, ku kam ftuar letrarë, aktivistë, fotografë, muzicientë të jazzit dhe të muzikës klasike, kam organizuar ekspozita, debate, koncerte dhe prezantime filmike. Nga ana tjetër, jam lidhur me shumicën e intelektualëve kosovarë, kam bashkëpunuar me shtypin, e edhe kur e lash gazetarinë, vazhdova bashkëpunimin me revista katallane në temat lidhur me Kosovën, Maqedoninë, Malin e Zi dhe Serbinë. Intervenimin e mbramë e kam bërë në një moment simbolik: e kam shkruar kolumnën editoriale për një mujore politike barceloneze me rastin e shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Nga ai moment e tutje, kam hequr dorë nga ky aktivitet. Në Kosovë ka tash më shumë analistë politikë se sa inkasantë të rrymës, munden bile edhe me eksportue. Nuk kanë nevojë për mua.
Shpresoj të kontribuoj më tepër në lëmin e kulturës. KOHA e ka nxjerr “Imazhin e fundit” (fillimisht i botuar në frëngjishte si “La dernière image”), duke qenë kështu romani i parë grafik në gjuhën shqipe. Së shpejti përgatitet ribotimi i një strip-reportazhi tim, zhanër goxha i ri në botën perëndimore, e në të cilin (zhanër) unë kam fituar tashmë një mirënjohje të caktuar. Dëshiroj që artistëve shqiptarë t’iu prezantojë rrugë krijuese alternative, duke shpresuar që kjo do t’i inspirojë dhe nxisë për t` iu qasur edhe ata vet.
Albinfo.ch: Në vitin 1999 keni qenë si gazetar në Kosovë dhe nga kjo kohë ka dalë romani juaj grafik “Kthimi në Kosovë”. A na tregoni diçka nga përshtypjet tuaja të asaj periudhë?
Gani Jakupi: Mund ta merrni me mend se sa e dhimbshme është kur punoni në një temë e cila përfshin vrasjen e anëtarëve të familjes suaj! Por edhe niveli i përgjegjësisë, sepse deontologjia gazetareske kërkon që rezultati të jetë objektiv e jo militant apo anues. Duket se ia kam dalë deri në një masë, sepse në fillim të intervistës për të përditshmen “Le Monde”, gazetari më pati përgëzuar për objektivitetin tim.
“La dernière image” gjendet pothuajse në të gjitha bibliotekat publike franceze, dhe pandërprerë më ftojnë nëpër festivale të stripit, literaturës ose filmit për të dhënë konferenca në lëmin e rrëfimit dokumentar. Romani grafik “Retour au Kosovo”, për të cilin e kam shkruar skenarin ndërsa e ka vizatuar grafisti argjentinas më i mirë në këtë moment, Jorge González, është përkthyer edhe në italisht, spanjisht e rusisht. Botuesi rus e ka cekur në parathënie mospajtimin me mënyrën si unë e prezantoj intervenimin ndërkombëtar në Kosovë, por thotë se i është qasur botimit sepse “trajtimi i temës nga Jakupi e ka nji dimension human të jashtëzakonshëm”.
Albinfo.ch: Pastaj vjen muzika, xhazi. Si lindi kjo te ju? E kishit brenda vetes edhe më parë, kishit të kryer ndonjë shkollim muzikor?
Gani Jakupi: Gjithmonë e kam dashur muzikën, por e praktikoja si autodidakt dhe si amator, sepse nuk kam formacion adekuat akademik. Kur më në fund ia pata filluar t’i qasesha seriozisht, nuk kisha pretendime të posaçme. Isha i kyçur në mjedisin jazz të Barcelonës, dhe vetëm doja t`i bashkoja disa shokë që do të interpretonin kompozimet e mia. Një takim i rastësishëm me Latin Jazz pianistin më të mirë në Spanjë, José Reinoso (nga Uruguaji), i ndryshoi të gjitha. Mbasi i dëgjoi demo inçizimet, më ftoi në studion e tij, dhe më lidhi me disa nga muzicientët më të mirë të skenës së Barcelonës. Disa ishin me prejardhje nga Brazili, Venezuela, Moldavia, Zvicra, Argjentina… Nga ana ime, incizova disa tema me miqtë nga Prishtina, si: Ilir Bajri, Armend Xhaferi, Visar Kuçi dhe Teoman Ukqa. Aranzhimet dhe drejtimi i incizimeve të muzicientëve të nivelit aq të lartë ishin ngarkesë e madhe për mua, ashtu që as nuk mendova të inkuadrohesha në to. Rezultati: albumi Aldea (2012), i tejkaloi të gjitha pritjet e mia. Mora kritika të mira nga shtypi e radiot e specializuara franceze dhe spanjolle. Radio Montreali i Kanadasë ma kërkoi një ekzemplar për prezantim dhe për arkivat e veta. Më vonë, muzika ime u prezantua në radiot e Miami (USA), Buenos Aires (Argentina), e gjetiu.
Dy vjet më vonë vendosa ta formoja një kuintet me interpretët vijues: Marcelo Mercadante, bandoneonisti më i mirë argjentinas në Spanjë; Manuel Martínez del Fresno, violonçelist i Operës së Barcelonës, që kishte bashkëpunuar edhe me Robert Plant e Jimmi Page (Led Zeppelin), të cilin më vonë e zëvendësoi violonçelistja e re dhe shumë e talentuar Cèlia Torres; Jorgi Gaspar, kontrabasist barcelonez që ka përcjell yjet spanjolle si Joan Manuel Serrat, Ferràn Savall (i biri i Jordi Savall-it), ose amerikanët John Abercrombie, John Zorn e të tjerë; daullisti më i mirë kosovar, Nesim Maxhuni, dhe unë në kitarë. Gjatë një darke me trompetistin franko-katallan Raynald Colóm, ky kërkoi t`i dëgjonte incizimet e mia, dhe e shprehu dëshirën për të marrë pjesë në projekt. Kush do ta refuzonte instrumentistin që katër vjet me radhë ka qenë shpallur si trompetisti më i mirë në Spanjë, dhe konsiderohet si njëri prej më të mirëve n’Europë?! Kështu që tashmë veprojmë si sekstet.
Për albumin vijues, Kismet (2014), gjithashtu ftova mysafirë: nga Turqia, Irani, Greqia, India, dhe mikun tim të mirë kosovar, Armend Xhaferin. Gati askush nuk e di se ky kitarist i famshëm është gjithashtu edhe interpret i spikatur i udit arab- kurrë nuk e ka përdorur publikisht këtë instrument përpos në albumet e mia! Për shkak të obligimeve me romane grafike, i kam refuzuar të gjitha ftesat për performime publike, deri në 2016, kur i dhamë dy koncerte në Shqipëri (Tiranë e Durrës), dhe dy sesione në Barcelonë. Për fund të këtij viti parashohim edhe një koncert në Spanjë e dy në Francë (Limoges). Ndërsa, duke filluar nga viti 2018 planifikojmë t`i përkushtohemi më tepër muzikës.
albinfo.ch: Mund t`i përmendni ndoshta disa nga krijimet tuaja në këtë fushë dhe një prezantim të shkurtë të grupit që e drejtoni “Gani Jakupi Connections”.
Gani Jakupi: Më vjen vështirë të bëj dallime mes veprave të mia. Kontrabasisti im më ka thanë se nuk beson se ndonjëherë do ta tejkaloj në bukuri melodinë e baladës “Novembro”, të kënduar nga brazilianja Anna Luiza Bonfím. E kam vënë re se qoftë me muzicientët e mi të zakonshëm, qoftë me mysafirë, kur dalim nga provat, zakonisht dikush e fishkëllen temën kryesore të pjesës “Kismet”. Në koncertet barceloneze, publiku ka shfaqur admirim për versionin orkestral të “Transparent House” (të cilin në albumin Aldea e interpretojnë kosovarët Xhaferi – Kuçi – Ukqa). Personalisht, jam emocionalisht i lidhur me kompozimin “Despedida”, të cilën ia kam kushtuar prindërve të mi të ndjerë.
Albinfo.ch: Diçka rreth pjesëmarrjes suaj në aktivitetin që do të zhvillohet javën që vjen në Zvicër. Me çfarë krijimesh do të prezantoheni dhe çka do të thotë kjo pjesëmarrje për Ju?
Gani Jakupi: Do të ketë një prezantim dhe bisedë me publikun në Universitetin e Gjenevës, diçka të ngjashme edhe në Delémont. Gjithashtu do të ekspozohen origjinalet nga romanet i mia grafike, me theks të posaçëm në “La dernière image / Imazhi i fundit”. Natyrisht, mysafirët do të gjejnë ekzemplarë të këtyre dy librave si dhe të veprave të tjera, po edhe të CD-ve Aldea dhe Kismet. Ideja kryesore e këtij organizimi është vendosja e kontaktit me diasporën kombëtare në Zvicër.
Shqiptarja nga Kosova, Mrika Krasniqi është nderuar si “Gruaja e Vitit 2016” nga Kongresi Amerikan për punën e saj ndërkombëtare në fushën e artit, kulturës dhe biznesit.
Senatori nga New Yorku Charles E. Schumer ka kërkuar që në Kongresin Amerikan të ngrihet flamuri Amerikan për nder të Mrika Krasniqi, si një grua fymëzuese, dhe një figurë e shquar e cila ka krijuar marëdhënie shumëpalëshe nëpërmjet artit dhe biznesit ndërmjet Amerikë-Kosovë-Shqipëri-Maqedoni-Itali.
Mrika është e njohur si organizatore e “Albanian Week Film Festival” në Amerikë, festival i cili prezanton filmin shqiptar në SHBA. Veç kësaj ajop punon si producente, regjisore dhe skenariste në kompaninë e saj të produksionit “Nil Production” me seli në Prishtinë dhe New York, si dhe bashkëpunon me kompani të tjera ndërkombëtare në Europë e Amerikë.
Para pak muajve ajo ka pasur premierën e dokumentarit të saj “Soldier”, pas organizmit me sukses në Nju Jork të Javës së Filmit Shqiptar që i kushtohet promovimit të filmit dhe të artistëve shqiptarë kudo në botë, shkruan kultplus. Ajo është shprehur për shtypin se organizimi i këtij festivali është një mundësi e mirë e promovimit të kulturës dhe artit shqiptar në përgjithësi, ndërsa arrin një komunikim më të afërt në mes të artistëve shqiptarë dhe artistëve amerikan.
Një nga veprat më të fundit të realizuar nga Mrika Krasniqit është dokumentari “You are not alone”, i cili u kushtohet fëmijëve me sindromin doën, ndërkohë që duke ju referuar intervistave të saj në shtyp, është në përgatitje për një film me metrazh të gjatë.
Ekspozita në St. Gallen e artistit të ri shqiptar me qëndrim në Gjermani, Petrit Halilaj ka bërë jehonë të mirë në mediet e këtushme. Një shkrim mjaft gjithëpërfshirës dhe i thelluar, është ai i studiueses së artit Kristin Schmidt, i botuar në “St.galler Tagblatt”, të cilin, me pak shkurtime po e sjellim në gjuhën shqipe.
Një stoli e shtrirë nga çeliku, brenda e zgavruar, në një pikë e ndërprerë, i mbushur me pluhur tullash, një tjetër stoli e varur në mur – një skulpturë minimale? Skajet e hapura janë të lidhura me një gyp. A nuk duken këto si vathë gjigantë veshësh?
Kubet metalike të mbushur me mbetje dheu ngjyrë hiri radhiten në gjerdanin mbidimensional. Rombet me strukturë filigrane të brendshme dhe përplot pluhur guri të verdhë të kujtojnë po ashtu gurët e vathëve. Vizitorët, tek zbulojnë formën dhe pozitën e punimeve e zhyten tashmë në përmbajtjet e tyre.
Të gjitha punimet në sallën e parë mbështeten në modele reale: Petrit Halilaj tregon kështu pjesë të stolive të nënës së tij, të zmadhuara njëqindfish. Ai po ashtu jo vetëm tematizon në një mënyrë subtile dhe mbresëlënëse biografinë e vet por realizon një punë evokuese në kontekstin evropian. Halilaj është i lindur në vitin 1986 në Kosovë. Gjatë luftës së Kosovës (1998-1999) nëna e tij kishte groposur nën dhè stolitë e saj dhe vizatimet fëmijërore të të birit për t`i mbrojtur nga vandalët.
Oborri dhe gërmadha e shtëpisë familjare të shkatërruar përshkojnë krijimtarinë e artistit si referenca në trajta të tablove dhe elementeve reale. Kështu, ai ka transportuar dhe transformuar mbetje nga shtëpia e tij në ekspozitën në St. Gallen.
Instilacionet e Halilajt, duke u nisur nga historitë e tij personale, qelin hapësira të gjera asociimi. Po kjo vlen edhe për videon “Who does the earth belong to while painting dhe wind?”. Kushdo që do të ulet në gurët e shtëpisë, të cilët, të vendosur në galeri, formojnë vende për ulje do të shikojë ambientin rreth shtëpisë. Një peizazh kodrinor me barishte dhe lule, me brumbuj që çiftëzohen, një merimangë, flutura. Natyra paraqitet e paprekur, sikur të mos kishte qenë kurrë ndonjëherë ndryshe veç se idilike.
Ndërmjet tyre përftojnë fotografitë që e tregojnë Petritin 13 vjeçar të ulur në një dru qershie, pak kohë pas kthimit nga kampi i refugjatëve. Gjithçka e mëhershme duket sikur është harruar ndërkohë që nuk është ashtu. Në shikimet e pafrenuara, jo patetike është ruajtur çdo gjë, pa u sforcuar.
As njohja e sfondit të punimeve të tij nuk t`i kufizon mundësitë e reflektimit. Veç kësaj, këto punime të ofrojnë edhe në rrafshin formal-estetik të ofrojnë një numër qasjesh. Këtu, në mënyrë krejtësisht të drejtpërdrejtë, e kaluara shndërrohet në material pune e artistit: Nga shkatërrimi, te Petrit Halilaj krijohet e reja.
Ekspozita në Kunsthalle St.Gallen do të qëndrojë e hapur deri më 23 shtator.
Me prejardhje nga një vend i vogël siç është Presheva, qyteti i shqiptarëve në jug të Serbisë, Limani ka arritur ta kthejë vëmendjen tek vetja.
Fotografi të ndryshme dhe idetë e tij për t’i bërë bashkë ato që në realitet duken surreale, e kanë bërë të famshëm nëpër botë.
”Daily Mail”, “The Sun”, “Telegraph, “The Australian”, i kanë kushtuar mjaft hapësirë punës së tij, transmeton TCH.
“Intervista e parë ka qenë për një revistë të njohur botërore që është angleze dhe nga aty, gazetat e mëdha e kanë parë intervistën e më kanë publikuar shumë gazeta të tjera. Normalisht që kur një gazetë e njohur si “Daily Mail” ose “The Telegraph” publikon punën time dhe një intervistë që bën, atëherë normalisht njeriu ndihet shumë mirë”, thotë Limani.
Adriani, ka edhe objektiva të tjera, përveç fotove dhe studion në Tetovë për shkenca kompjuterike.
“E kam një dëshirë që të bëj një ekspozitë personale, qoftë në Prishtinë ose në Tiranë dhe shpresoj që kjo të realizohet me ndihëm e institucioneve kulturore”, thotë Limani.
Adriani është parë nga larg, por jo nga afër. Ka ambicie dhe vlerësime për botën e tij imagjinare, por tani është i vetëm në botën e realitetit.
„Goldene Schnitt“ është projekti i artistit nga Kosova, Besim Morina, i cili përshkruan në parim ndarjen proporcionale, të cilat mund t’i gjeni në biologji, matematikë, arkitekturë, art dhe muzikë. “Prerja e Artë” e artistit nga Kamenica është bazuar në kodin gjenetik të natyrës dhe njeriu, një kod që është në përpjesëtim me gjithçka që na rrethon në natyrë, kodin gjenetik të njeriut, trupin e njeriut, të kafshëve, etj. “Ky kod është përdorur nga shumë artistë të mëdhenj, arkitektë e autorë te ndryshëm.
“Prerja e Artë” është zbatuar që nga piramidat e Egjiptit, arkitekturës antike, greke dhe romake, dhe ajo e sotme moderne, si p.sh. Muzeu i Luvrit, etj.”, tregon përmbajtjen e shfaqjes premierë që do ta ofrojë për audiencën zvicerane artisti nga Kosova. Në projektin e tij që quhet “1.618 The Golden Section“ janë edhe dy koreografë dhe balerinë modernë, Matthias Kass dhe Clement Bugnon.
Muzika është përzgjedhur nga një kolazh, duke u bazuar në veprën e Johann Sebastian Bach “Kunst der Fuge” që është kompozuar në përpjesëtim me „Prerjen e Artë“. Janë tërësisht 377 llampat elektrike në skenë, numër i cili është i bazuar në vargun e Fibonaccit , një matematikant italian që për herë të parë paraqet publikisht kodin e „Prerjes së Artë“ ose 1.618…).
Me pak fjalë, gjithçka që ka përgatitur për këtë shfaqje Besim Morina do të jetë në përpjesëtim me «Prerjen e Artë». Është një projekt i veçantë sa i përket skenografisë dhe ndriçimit skenik, sidomos në teatrin e Cyrihut “Theater der Künste”. Interpretuesit dhe audienca janë në të njëjtën dhomë. Gjithë hapësira është projektuar si një sistem dinamik i bazuar në seksionin e artë.
Besim Morina vjen nga Kamenica. Ai ka mbaruar Akademinë e Arteve të Bukura në Tiranë , në skenografi dhe kostumografi. Nga 2007 deri më 2010 ka punuar në Kosovë në projekte të ndryshme teatrale dhe filmike, p.sh. kostumograf në filmin “Gomarët e Kufirit. Në tetor të viti 2010 ka filluar studimet Master në Universitetin e Cyrihut ( ZhDK ) dhe ka diplomuar në qershor të këtij viti në degën skenografi dhe ndriqim skenik.
Kjo është premiera e parë e Besimit në Cyrih, e cila do të shfaqet më 19 shtator në Cyrih, ndërsa reprizat mund të ndiqen më 20 dhe 21 shtator.
Kanë kaluar më se dy vjet nga përurimi solemn i skulpturës karakteristike në trajtë të shkronjës “Y” të artistit shqiptar Sislej Xhafa në një park të Cyrihut dhe ajo ende nuk ka mundur “të flejë” si duhet. Pas entuziazmit të përurimit, vepra skulpturale që në Cyrih quhet “Llastiku” (ose, në trajtën kosovare: “prraçka”) është kontestuar nga disa qarqe, kryesisht për brishtësinë e saj teknike. Që në ditët e para të jetës së saj, Y-ja gjigante kishte pësuar disa plasaritje dhe, për pasojë, ishte rrethuar me tela, për shkak të rrezikshmërisë që mund të paraqesë për fëmijët që luhateshin në të.
Kundër veprës së Xhafës ishin shprehur edhe disa politikanë lokalë, duke kritikuar komunën e Cyrihut për “para të hedhura kot” (vepra ka kushtuar afër 400 mijë franga).
Por, këta politikanë kanë pësuar së fundi debakël, pasi që ekzistenca e skulpturës, e hedhur në votim në Parlamentin e Cyrihut, ka marrë mbështetjen e shumicës së këshilltarëve. Ata kanë votuar kundër një propozimi që “Y”-ja në Hardpark të Cyrihut të zëvendësohet me ndonjë vepër tjetër artistike, që është m”ë e përshtatshme për fëmijë”.
Këshilltari nga partia FDP, Roger Tognella e kishte bërë mocionin, duke thënë se skulptura nuk e plotëson njërin nga funksionet që i ishin besuar, atë të lodrës për fëmijë. “Vepra artistike që gëzon mbrojtjen më të mirë” në Cyrih nuk shfrytëzohet pasi që ulësja është e papërshtatshme për tu luhatur në të, ishte ankuar Tognella.
Por, anëtarja e ekzekutivit të qytetit, Ruth Genner nga Partia e Gjelbër, e cila kishte bërë promovimin e skulpturës dy vite më parë, ka thënë me këtë rast se, që nga fillimi i këtij viti, skulptura sërish është duke funksionuar mirë. Kjo vepër arti ka një rol të rëndësishëm për valorizimin e lagjes ku është vendosur, duke i dhënë identitet asaj, ka shtuar ajo, shkruan nzz.ch
Në përgjithësi, në sesionin e Parlamentit të Cyrihut kanë qenë kryesisht të majtët ata që nuk kanë dashur të dëgjojnë për heqjen e skulpturës.
66 veta kane votuar kundër dhe 51 për heqjen e saj. Kështu, “Llastiku” i lartë 15 metra i Sislej Xhafës, krahas vlerësimit artistik, ka fituar legjitimitetin e tij edhe në rrafshin politik e institucional .
Flaka Haliti, fituese e çmimit Henkel Art.Award për vitin 2013 është autore e ekspozitës me titull “I See a Face. Do You See a Face” në muzeun e arteve Mumok të Vjenës. Ekspozita e hapur më 6 gusht do të mbyllet më 5 tetor.
Artistja Flaka Haliti, e lindur në Prishtinë në vitin 1982 jeton në trekëndëshin Prishtinë-Vjenë-Munih.
Në ekspozitën e saj aktuale ajo paraqet punime të cilat lidhen me përvojat e saj në mes të vendeve dhe kulturave të ndryshme.
Në instalacionin e saj me mure betoni ajo prezanton një seri fotografish të reve në të cilat janë të projektuara tiparet e fytyrave njerëzore si grafika kompjuterike, thuhet në shkrimin prezantues të ekspozitës në faqen e internetit të galerisë. Me këto punime artistja aludon në raportin në mes të afërsisë dhe largësisë në mes të njerëzve në botën moderne.
Flaka Haliti, me konstatimin dhe pyetjen që e ka vendosur si titull të ekspozitës (Unë shoh një fytyrë. A e sheh edhe ti një fytyrë) nënvizon një lojë në mes të realitetit dhe fiksionit, në mes të afërsisë imagjinare dhe distancës hapësinore…
Ko – organizator i manifestimit “Les Albanais nation Européenne”, Lozanë: BLI, Qyteti i Lozanës.
Ko-Produktor i emisionit “In&Out”. Prej vitesh jeton në Zvicër, Lozanë, ku merret me punën e kameramanit, regjisorit etj. Ai ka mbrapa vetes një bagazh të pasur në fushë të kamerës, videos e regjisë.
Opinion: cilat janë prioritetet?
Integrimi harmonioz dhe Shkollimi.
Organizim me i mirë.
Me marrë pjes ne jetën politike lokale duke iu bashkangjitur partive politike zvicrane.
